Eθελοντές-κομάντος καταλαμβάνουν το Αγαθονήσι – Σαν σήμερα το 1940

Ένα περιστατικό που σήμερα δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό, αν και την εποχή που διαδραματίστηκε πήρε αρκετή έκταση στον Τύπο, συνέβη λίγες μέρες μετά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου.

Ενώ οι μάχες στις οροσειρές της Πίνδου βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, τη νύχτα της 17ης προς 18η Νοεμβρίου 1940 μια μικρή ομάδα «κομάντος» έκανε απόβαση στο Αγαθονήσι που βρισκόταν, όπως όλα τα Δωδεκάνησα, υπό ιταλική κατοχή από το 1912. Επικεφαλής της ομάδας, εμπνευστής και χρηματοδότης του εγχειρήματος ήταν ένας χειρουργός από την Κάρπαθο που διατηρούσε κλινική στην Αθήνα, ο Βάσος Βεργής.

Με 18 «εθελοντές-κομάντος» ο γιατρός ξεκίνησε με ένα καΐκι από τη Σάμο και τα ξημερώματα έφτασε στο Αγαθονήσι.

Η ομάδα απαρτιζόταν κυρίως από κατοίκους της Σάμου και της Καρπάθου. Στο νησί βρισκόταν σταθμός χωροφυλακής με επτά καραμπινιέρους και ομάδα 10-15 καταδρομέων που αιφνιδιάστηκαν από την επίθεση.

Η ομάδα των Ελλήνων ύστερα από σύντομη μάχη κατέλαβε το νησί συλλαμβάνοντας όλους τους Ιταλούς (στη μάχη σκοτώθηκαν δύο στρατιώτες). Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής –το θέμα καλύφθηκε εκτενώς στις αθηναϊκές εφημερίδες–, αλλά και σύμφωνα με μαρτυρίες, ο ίδιος ο Βάσος Βεργής που μιλούσε άπταιστα ιταλικά ενημέρωσε τους Ιταλούς από τον ασύρματο για την επίθεση στο νησί.

Το υφυπουργείο Δημοσίας Ασφαλείας, με ανακοινωθέν, ενημερώνει για το περιστατικό στις 18 Δεκεμβρίου: «Έλλην, Δωδεκανήσιος, διαμένων και εργαζόμενος εις ελευθέραν Ελλάδα, την νύκτα της 17ης προς την 18ην Νοεμβρίου, επικεφαλής συμπατριωτών του και άλλων, απέπλευσαν εκ τινος ελληνικού όρμου διά βενζινοπλοίου και απεβιβάσθησαν εις νησίδα τινά της Δωδεκανήσου.

»Η ομάς αύτη επετέθη κατά του ιταλικού φυλακίου καραμπινιέρων, του οποίου ηχμαλώτισε τον σταθμάρχην και τρεις καραμπινιέρους, μετά του οπλισμού των. Εν συνεχεία επετέθη κατά του ναυτικού φυλακίου της ιδίας νησίδος με αποτέλεσμα τον φόνον τριών, εν οις και του επικεφαλής βαθμοφόρου. Οι επιδραμόντες επέστρεψαν πάντες, μετά των τεσσάρων αιχμαλώτων και του οπλισμού των, εις τον όρμον εκ του οποίου απέπλευσαν».

Το καΐκι με τους «κομάντος» σήκωσε τουρκική σημαία για να μην εντοπιστεί από τα ιταλικά αεροπλάνα και κατέφυγε στη Σάμο. Ως αντίποινα οι Ιταλοί βομβάρδισαν το Αγαθονήσι και στη συνέχεια όταν κατάλαβαν τι είχε συμβεί βομβάρδισαν και το Βαθύ της Σάμου.

vasos vergis portraitΗ κίνηση του Βάσου Βεργή στην αρχή αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία και δισταγμό από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, ήταν όμως τέτοια η αποδοχή από το λαό που γρήγορα ο Ιωάννης Μεταξάς άλλαξε στάση και παρασημοφόρησε την ομάδα σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Μάλιστα απένειμε τιμητικά τη θέση του ταγματάρχη του ελληνικού στρατού στον γιατρό.

Μετά την επιχείρηση στο Αγαθονήσι ο 60χρονος τότε χειρουργός διέφυγε στο εξωτερικό μιας και οι Ιταλοί τον αναζητούσαν. Επέστρεψε στην Αθήνα μετά την απελευθέρωση και πέθανε σε ηλικία 94 ετών.