Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Πρωθυπουργού, Αλέξανδρος Διακόπουλος, μιλάει για τις προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας σε Αιγαίο και Κύπρο, αναφέρεται στη δύσκολη εξίσωση του Προσφυγικού, ενώ υπογραμμίζει την ανάγκη για ανανέωση του ελληνικού οπλοστασίου.
Την πεποίθησή του ότι η Τουρκία δεν θα επιδιώξει σύγκρουση με την Ελλάδα, καθώς μια τέτοια εξέλιξη «θα δημιουργήσει μεγάλη αστάθεια», δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο αντιναύαρχος Αλέξανδρος Διακόπουλος, ο οποίος είναι από τον Σεπτέμβριο ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Με ευθύνη στον συντονισμό του σχεδιασμού στρατηγικής εθνικής ασφάλειας και στη διαχείριση κρίσεων, αποτελεί έναν από τους ανθρώπους-κλειδιά στην κυβέρνηση, με δεδομένη τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας και τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει.
Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας. Ποιος ο ρόλος σας και πόσο δύσκολος είναι σε περιόδους γεωπολιτικών εξελίξεων και εντάσεων;
Ο ρόλος του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας είναι να λειτουργεί ως το επιτελικό συμβουλευτικό όργανο του Πρωθυπουργού, με στόχο την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος σχεδιασμού στρατηγικής εθνικής ασφάλειας και διαχείρισης κρίσεων, καθώς και την υποστήριξη του συντονισμού των συνδεδεμένων με την εθνική ασφάλεια κυβερνητικών δράσεων.
Ο απώτερος στόχος είναι η αποτελεσματική και ρεαλιστική διασύνδεση των επιδιωκόμενων σκοπών με τα διατιθέμενα μέσα (που αποτελεί και την ουσία της Στρατηγικής). Προφανώς και είναι δύσκολο, γιατί πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα δομή και να λειτουργήσει άμεσα ενόσω τα θέματα τρέχουν. Το περιβάλλον ασφάλειας της Ελλάδος είναι περίπλοκο και επικίνδυνο γιατί γεωγραφικά βρισκόμαστε στο επίκεντρο ενός τόξου αστάθειας που ξεκινά στην Κριμαία – κάποιοι θα έλεγαν και από τη Βαλτική θάλασσα – και διατρέχει τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική μέχρι τη Λιβύη και την Αλγερία.
Επιπλέον, η φύση και η μορφή της απειλής μεταβάλλονται συνεχώς – και αναφέρομαι τόσο σε μη συμβατικές, υβριδικές, ασύμμετρες κυβερνοαπειλές, αλλά και εν δυνάμει απειλές που απορρέουν από φυσικά και γεωπολιτικά φαινόμενα παγκόσμιων διαστάσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και οι μεταναστευτικές/προσφυγικές ροές. Ολα αυτά υπερβαίνουν τις δυνατότητες όχι μόνο ενός μεμονωμένου υπουργείου, αλλά και μιας μόνης χώρας να τα αντιμετωπίσει. Επιπρόσθετα, η χώρα μας έχει να αντιμετωπίσει και τη συμβατική, παραδοσιακή απειλή μιας αναθεωρητικής και αυξανόμενα «νευρικής» χώρας όπως η Τουρκία.
Το Προσφυγικό είναι θέμα εθνικής ασφαλείας; Αξιοποιείται από την Τουρκία; Τι κάνει η ΕΕ και πώς βλέπετε τη λογική των κλειστών συνόρων απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες;
Η Τουρκία χρησιμοποιεί εργαλειακά τις ροές των προσφύγων για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Οι συχνές απειλές τόσο από τον πρόεδρο Ερντογάν όσο και από τούρκους αξιωματούχους ότι θα εξαπολύσουν κύματα προσφύγων προς την Ευρώπη, δηλαδή κατ’ αρχάς στη χώρα μας, αποτελούν στην ουσία μια κυνική ομολογία της εργαλειακής χρήσης των προσφύγων/μεταναστών.
Το γεγονός, λοιπόν, ότι η κοινωνική μας συνοχή μπορεί να επηρεαστεί από τις ενέργειες μιας τρίτης χώρας αποτελεί τον ορισμό του προβλήματος εθνικής ασφάλειας. Η ΕΕ προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη μιας συνολικής αντιμετώπισης, αλλά και τις μεμονωμένες επιδιώξεις των κρατών-μελών της. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην έχει μέχρι τώρα επιτευχθεί συμφωνία σε μια συνολική και αποτελεσματική στρατηγική.
Το γεγονός ότι οι ροές κινούνται προς την Ευρώπη αποτελεί ταυτόχρονα ένα πρόβλημα αλλά και μια απόδειξη της θελκτικότητας του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής – της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης της Ευρώπης. Είναι όμως πεπερασμένος ο αριθμός των ανθρώπων που η ΕΕ μπορεί να δεχθεί χωρίς να μεταβληθούν τα ίδια χαρακτηριστικά που την κάνουν θελκτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κοινωνικό κράτος, το οποίο σε περίπτωση μεγάλου αριθμού μεταναστών μπορεί να φτάσει στα όριά του, ενώ θα απειληθεί και η συνοχή των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Τρομοκρατία και Προσφυγικό συνδέονται;
Τα κύματα μετανάστευσης είναι ένα παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο πάρα πολύ σύνθετο για να επιδέχεται εύκολες λύσεις και αφοριστικές κρίσεις. Σε ό,τι αφορά τους τρομοκράτες δεν νομίζω ότι υπάρχει μια άμεση και γενική διασύνδεση, αν και έχουν καταγραφεί μεμονωμένες περιπτώσεις τρομοκρατών που έχουν έρθει στην Ευρώπη μέσω των ροών αυτών. Το κενό ασφαλείας όμως που τείνει να δημιουργηθεί στη Βόρεια Συρία και στο Ιράκ μπορεί εμμέσως να επηρεάσει την ασφάλειά μας, στην περίπτωση που τρομοκρατικές ομάδες από το Idlib ή και μαχητές του ISIS επιχειρήσουν να περάσουν μαζικά στην ευρωπαϊκή ήπειρο μέσω της χώρας μας. Αυτό το τελευταίο με ανησυχεί.
Πώς αξιολογείτε τις κινήσεις της Τουρκίας σε Αιγαίο και κυπριακή ΑΟΖ; Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η κλιμάκωση της έντασης και ποιον θα «ωφελούσε» ενδεχόμενη σύγκρουση;
Η Τουρκία εδώ και δεκαετίες εφαρμόζει μια διπλωματία πειθαναγκασμού απέναντι στην Ελλάδα και στην Κύπρο και κινείται εκτός πλαισίου διεθνούς δικαίου, αλλά και των αποφάσεων του ΟΗΕ.
Μέχρι τώρα η προσπάθειά της σε ό,τι αφορά την προβολή ισχύος εστιάζεται στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου χρησιμοποιεί ως πρόσχημα τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Εδώ, στην τουρκική στάση υπάρχει μια ουσιώδης αντίφαση διότι ενώ μιλάει για το ψευδοκράτος ως ένα κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος, όποτε τη συμφέρει – π.χ. γεωτρήσεις στα νότια της Κύπρου – μιλάει για τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας στο πλαίσιο μιας ενιαίας κρατικής οντότητας.
Είναι σημαντικό, αλλά δυστυχώς όχι και αρκετό, το ότι αυτή η συμπεριφορά της Τουρκίας έχει καταδικαστεί απερίφραστα τόσο από την ΕΕ όσο και από τις ΗΠΑ.
Σε ό,τι αφορά το Αιγαίο είναι πιο συγκρατημένη, αλλά συντηρεί μια ένταση και διατηρεί τα μέτωπα των διεκδικήσεων της ανοιχτά, περιμένοντας ίσως την κατάλληλη ευκαιρία. Μια σύγκρουση προφανώς δεν ευνοεί κανέναν, θα δημιουργήσει μεγάλη αστάθεια η οποία ενδεχομένως θα επεκταθεί και στην ευρύτερη περιοχή και θα έχει τεράστιο ανθρώπινο, οικονομικό, αλλά και πολιτικό κόστος και στις δύο χώρες. Για τους παραπάνω λόγους δεν πιστεύω πως θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο.
Παρ’ όλα αυτά πρέπει να είναι ξεκάθαρο, και το έχουμε τονίσει προς κάθε κατεύθυνση, πως οποιαδήποτε προσπάθεια της Τουρκίας να διεξαγάγει έρευνες και γεωτρήσεις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα θα αντιμετωπιστεί άμεσα και αποφασιστικά.
Εξοπλιστικά. Πώς είναι η άμυνα της χώρας και τι δυνατότητες υπάρχουν μετά την οικονομική κρίση;
Παρ’ όλη την οικονομική κρίση, καταφέραμε να διατηρήσουμε αξιόμαχες και ισχυρές Ενοπλες Δυνάμεις. Στην ουσία ο ελληνικός λαός πληρώνει ένα δυσβάσταχτο φόρο σταθερότητας και αποτροπής. Ταυτόχρονα, ενισχύουμε τις διεθνείς μας σχέσεις και συμμαχίες. Οι συμμαχίες αυτές είναι σημαντικές γιατί διασυνδέουν τη χώρα μας σε ένα ευρωπαϊκό, ευρω-ατλαντικό αλλά και περιφερειακό σύστημα σταθερότητας όπου η χώρα μας έχει σημαντικό ρόλο.
Έτσι, ενώ είναι αλήθεια ότι κανένας τρίτος δεν θα έρθει να πολεμήσει για εμάς, είναι εξίσου αλήθεια ότι όσο πιο πυκνό δίκτυο σχέσεων και συμμαχιών έχει μια χώρα, τόσο αυτό μπορεί να λειτουργεί και ως ένα δίχτυ ασφαλείας.
Εντούτοις, το οπλοστάσιό μας πρέπει να ανανεωθεί. Πολλές μονάδες αλλά και οπλικά συστήματα έχουν εξαντλήσει το όριο ζωής τους. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αμυντική μας ενίσχυση μπορεί να παίξει και η αμυντική μας βιομηχανία, εφόσον αλλάξει προσανατολισμό από την κρατικοδίαιτη βολή της και λειτουργήσει ανταγωνιστικά, επιδιώκοντας παράλληλα και τις κατάλληλες διεθνείς αμυντικές βιομηχανικές συνεργασίες.
