Σαν σήμερα, στις 13 Ιουλίου 1913, οι ένοπλες δυνάμεις των Ελλήνων απελευθέρωσαν για πρώτη φορά την Ξάνθη.
Η χαρά τους όμως κράτησε μόλις 13 ημέρες. Με την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, η περιοχή της Θράκης παραχωρούνταν στη Βουλγαρία.
Η «δεύτερη βουλγαρική κατοχή» αποδείχτηκε ιδιαίτερα οδυνηρή. Πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και μετακινήθηκαν σε περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας. Όσοι αντιστάθηκαν φυλακίζονταν και η περιουσία τους δημευόταν, ενώ πολλοί εξορίστηκαν στη Βουλγαρία.
Η δεύτερη απελευθέρωση
Έξι χρόνια μετά την πρώτη απελευθέρωση της Ξάνθης, ο Ντ’ Εσπερέ έστειλε τηλεγράφημα στον αρχιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο δίνοντάς του οδηγίες για τον τρόπο κατάληψης της Θράκης από τα ελληνικά στρατεύματα, ενώ μεταξύ άλλων έγραφε πως «η παραχώρηση της Θράκης εις την Ελλάδα θα είναι δίκαια αμοιβή δια την λαμπράν συμμετοχήν του Ελληνικού Στρατού εις τας εν Ανατολή επιχειρήσεις …»….
Ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος με το που διάβασε το τηλεγράφημα του Γάλλου Στρατηγού έφτασε στα Μπούκια (Παρανέστι Δράμας), όπου είχε στρατοπεδεύσει η 9η Μεραρχία του Υποστράτηγου Γιώργου Λεοναρδόπουλου. Ο Λεοναρδόπουλος αμέσως έδωσε διαταγή να κινηθεί ένα Σύνταγμα προς την Ξάνθη. Το πρωί της 4ης Οκτωβρίου το 1ο Τάγμα του 25ου Συντάγματος και η 9η Ημιλαρχία Ιππικού πέρασαν τον ποταμό Νέστο και στις 10:30 εισήλθαν πανηγυρικά στην πόλη της Ξάνθης.
Ο βουλγαρικός στρατός που είχε απομείνει αφοπλίστηκε και όσοι είχαν εγκαταλείψει την πόλη, επέστρεψαν. Οι Οθωμανοί της Ξάνθης υποδέχτηκαν κι εκείνοι με ενθουσιασμό τον ελληνικό στρατό, καθαίρεσαν τον μουφτή που τους είχαν ορίσει οι Βούλγαροι και ζήτησαν να υπαχθούν στην ελληνική διοίκηση. Τα βάσανα του λαού της Ξάνθης είχαν επιτέλους τελειώσει.
Ο ελληνικός στρατός ελευθέρωσε τους δύο υπόλοιπους νομούς της Θράκης τον Μάιο του 1920. Οι συμμαχικές δυνάμεις, μετά την κατάληψη της Αλεξανδρούπολης και της Κομοτηνής από τους Έλληνες, τους παραχώρησαν πλήρη αυτονομία και διοίκηση στη Θράκη. Τα νέα σύνορα της Ελλάδας επικυρώθηκαν με τη Συνθήκη των Σεβρών και δεν άλλαξαν ούτε με την Συνθήκη της Λωζάνης μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.
