Αρμενία – Τουρκία: Ιστορική ευκαιρία ή ιστορική ανοησία;

ΑΡΜΕΝΙΑ ΤΟΥΡΚΙΑ

Γράφει ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) για θέματα Μ. Ανατολής, Ευρασίας

Προχθες, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu ανακοίνωσε την δημιουργία ειδικής επιτροπής για την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας. Μίλησε, επίσης, για την επαναφορά των πτήσεων από την Κωνσταντινούπολη στο Γερεβάν. Η αρμενική πλευρά πάντως δεν έχει βγάλει καμία ανακοίνωση για την απόφαση αυτή.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ:

  1. Πώς φτάσαμε εδώ;

Ο Αρμένιος πρωθυπουργός Nikol Pashinyan κατέβηκε στις εκλογές του περασμένου Ιουνίου λέγοντας ότι, σε περίπτωση επανεκλογής, η εξωτερική πολιτική της Αρμενίας θα επικεντρωθεί στην ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν.

Έκτοτε, η αρμενική κυβέρνηση έχει κάνει λόγο για «θετικά βήματα» εκ μέρους της τουρκικής πλευράς, ενώ ζήτησε προ μηνών την διαμεσολάβηση της Ρωσίας για την επίτευξη συμφωνίας με την Άγκυρα.

Επίσης, η Αρμενία συμφώνησε στην συμμετοχή της «Πλατφόρμας 3+3» για την Περιφερειακή Συνεργασία στον Καύκασο στην οποία συμμετέχει και η Τουρκία.

  1. Γιατί η αρμενική κυβέρνηση θέλει την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία;

Ο βασικός λόγος είναι η ανάγκη για την άρση του τουρκικού εμπάργκο και το άνοιγμα των συνόρων, με σκοπό την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων και την οικονομική μεγέθυνση. Ένας δεύτερος λόγος είναι το δίλημμα ασφαλείας που βιώνει η Αρμενία έχοντας τεταμένες τις σχέσεις της με την Τουρκία της οποίας η στρατιωτική ισχύς δεν είναι αμελητέα, ιδίως αν την συγκρίνουμε με την αντίστοιχη αρμενική.

  1. Ποιο το «ατόπημα» της κυβέρνησης Pashinyan;

Παραδοσιακά, κάθε προσπάθεια ομαλοποίησης των σχέσεων με την Τουρκία γίνεται κατόπιν συνεννόησης με την αρμενική διασπορά. Ο λόγος: οι Αρμένιοι της διασποράς – ως απόγονοι των επιζησάντων της Γενοκτονίας – είναι άμεσα ενδιαφερόμενοι για το τι συμβαίνει μεταξύ Άγκυρας και Γερεβάν. Αυτό δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με την ηθική ικανοποίηση που θα προσφέρει η αναγνώριση της γενοκτονίας, αλλά έχει να κάνει και με πρακτικά ζητήματα, όπως το ζήτημα των περιουσιών των Αρμενίων στην Τουρκία. Η αρμενική κυβέρνηση, λοιπόν, αγνόησε την Διασπορά. Ένας από τους λόγους είναι η αδιαλλαξία της τελευταίας σε μια σειρά ζητημάτων. Ένας δεύτερος λόγος είναι οι ανταγωνιστικές (έως εχθρικές) σχέσεις του Pashinyan με το κόμμα «Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία» το οποίο κυριαρχεί στα πολιτικά πράγματα της Διασποράς.

  1. Γιατί η Τουρκία αποφασίζει τώρα την ομαλοποίηση των σχέσεων με την Αρμενία;

Η απάντηση στην ερώτηση αυτή βρίσκεται:

α) Στα οικονομικά οφέλη που θα έχει η Τουρκία (και κυρίως οι παραμελημένες και υπανάπτυκτες ανατολικές της επαρχίες) από το άνοιγμα των συνόρων.

β) Στην μεγάλη ευκαιρία που δίνεται στην Τουρκία με το άνοιγμα των συνόρων και την ευκολότερη πρόσβαση στο Αζερμπαϊτζάν (και άρα στην Κασπία Θάλασσα και την Κεντρική Ασία) μέσω Αρμενίας.

γ) Στις ρωσοτουρκικές σχέσεις οι οποίες επιτρέπουν στην Τουρκία να συνομιλεί με τους συμμάχους της Μόσχας.

δ) Στην κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή μετά τον πόλεμο του 2020. Η νίκη του Αζερμπαϊτζάν και η επιστροφή εδαφών σε αυτό, επιτρέπει στην Τουρκία να ασχοληθεί με την εξομάλυνση των σχέσεων με την Αρμενία. Οι προσπάθειες ομαλοποίησης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Πρωτόκολλο της Ζυρίχης (2009), απέτυχαν εξαιτίας της κατάστασης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Γι’αυτό και ο Çavuşoğlu ανέφερε ότι οι επόμενες κινήσεις της Άγκυρας θα γίνουν σε συνεννόηση με το Μπακού.

  1. Τι πρέπει να προσέχει η Αρμενία;

Η ανάγκη της Αρμενίας να βγει από την απομόνωση που βρίσκεται εδώ και σχεδόν 30 χρόνια, δεν πρέπει να βάλει εμπόδια στον αγώνα που γίνεται εδώ και δεκαετίες για την αναγνώριση της γενοκτονίας του 1915.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε τον ρόλο που έπαιξε η Τουρκία κατά την διάρκεια του πολέμου του 2020 με την παροχή οπλισμού στο Αζερμπαϊτζάν, την μεταφορά Σύρων μισθοφόρων στο Καραμπάχ και την άμεση εμπλοκή των τουρκικών ειδικών δυνάμεων και μυστικών υπηρεσιών στην σύγκρουση.

Ανησυχητική είναι, τέλος, τόσο η συχνή διεξαγωγή κοινών στρατιωτικών ασκήσεων Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν στο Καραμπάχ, όσο και η διευκόλυνση της δράσης της τουρκική ΜΙΤ στην Αρμενία, σε περίπτωση που ανοίξουν τα σύνορα.

Επομένως, πρόκειται για ιστορική ευκαιρία ή ανοησία; Η Αρμενία πρέπει να προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεών της με την Τουρκία, αρκεί αυτή να μην γίνει απλώς για να γίνει. Πρέπει να δοθούν λύσεις στα διμερή ζητήματα, αλλά και στα ζητήματα που αφορούν στις σχέσεις της Τουρκίας με την αρμενική διασπορά, αλλά και την αρμενική μειονότητα εντός Τουρκίας.

 


Περισσότερα άρθρα από το Γιώργο Μενεσιάν:

ΑΠΟΨΕΙΣ – ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΝΕΣΙΑΝ


 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ