Το Φεβρουάριο του 2008, κοιμήθηκε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ένας εκκλησιαστικός ηγέτης ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο σε πολλά επίπεδα, στα εννιά χρόνια που ήταν επικεφαλής της Ελληνικής Εκκλησίας.
Μετά το θάνατό, του πολλές ιστορίες συνωμοσίας βρήκαν πρόσφορο έδαφος στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, βασισμένα σε μια διαρκή επικοινωνιακή προσπάθεια με μοχλούς τον επικοινωνιολόγο του Αρχιεπισκόπου Σωτήρη Τζούμα και τον νομικό – ιστορικό Κωνσταντίνο Πλεύρη. Με τη γνωστή ρητορική αμφισβήτησης της πραγματικότητας αναπτύχθηκε μια προπαγάνδα η οποία βρήκε πλήθος υποστηρικτών ανάμεσα στους πολίτες.
Η αλήθεια είναι πως ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δεν έπαιξε το ρόλο του από το παρασκήνιο. Βγήκε μπροστά, λόγω προσωπικότητας κυρίως και με έναν λόγο ασυνήθιστο για ιεράρχη. Προσπάθησε να προσεταιριστεί τους νέους και να κάνει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης φιλικά προς τη βυζαντινοστραφή εκκλησιαστική τάξη. Γι’ αυτό άλλωστε προσέλαβε και τον επικοινωνιολόγο Τζούμα, ο οποίος τον δικαίωσε σε πολλές επιλογές του.
Η ενεργός ανάμειξή του στην πολιτική με το ζήτημα των ταυτοτήτων αλλά και η συνεχής αναφορά του σε εθνικά, πολιτικά και κοινωνικά θέματα, οι συνεντεύξεις του αλλά και η αύρα που εξέπεμπε, πολύ σύντομα τον κατέστησαν σημαντικό παράγοντα στη δημόσια ζωή.
Είχε άποψη και λογικά επιχειρήματα στα οποία μπορούσε να τη βασίσει. Η εγκύκλιος μόρφωσή του αλλά και το επίπεδο του λόγου και πόσο μάλλον η δημόσια εικόνα του ήταν εξαιρετικά στοιχεία τα οποία διαμόρφωσαν ένα status το οποίο για τους αντιπάλους του ήταν πολύ ενοχλητικό. Και ποιοί ήταν οι αντίπαλοί του; Εκκλησιαστικοί κύκλοι υπερσυντηριτικής προελεύσεως, πολιτικοί κύκλοι προοδευτικού κυρίως προφίλ, κοινωνικές ομάδες που αντιστρατεύνταν την πρακτική του γιατί έχαναν κοινό και τέλος εξωτερικοί παράγοντες που έβλεπαν στο πρόσωπό του έναν ικανότατο ηγέτη που είχε μεγάλη διεισυτικότητα στην κοινωνία και την επηρέαζε σαφώς.
Αν και φαινόταν πως ο Αμερικανικός παράγοντας τον “πήγαινε” τελικά όσοι ήταν αυτής της γνώμης μάλλον διαψεύστηκαν όταν το γνωστό site στο οποίο διαρρέουν δημόσια έγγραφα απ’ όλο τον κόσμο κοινοποίησε αναφορές των Αμερικανών πρέσβεων στην Αθήνα σχετικά με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο.
Σε έγγραφό του, στις 23 Οκτωβρίου 2007, ο Τόμας Κάντριμαν, επιτετραμμένος της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, περιγράφει τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο ως «πολύ συντηρητικό» και επισημαίνει πως η θητεία του θα μείνει στην Ιστορία για τις πολιτικές και κοινωνικές θέσεις που εξέθετε σε μια σειρά ζητημάτων που δεν αφορούσαν και τόσο πολύ την εκκλησία
Γίνεται λόγος με εκτενείς αναφορές στο θέμα των ταυτοτήτων, στην άποψη του Αρχιεπισκόπου για τους αντιρρησίες συνείδησης στην αντίθεσή του για την εναλλακτική στρατιωτική θητεία και στη μείωση του χρόνου θητείας. Παράλληλα τονίζεται η αντίθεσή του σε πιθανό χωρισμό Εκκλησίας-Κράτους και η διαφωνία του στην ανέγερση τζαμιού στην Αθήνα. Εκεί όμως που εμμένει ο Αμερικανός διπλωμάτης είναι στο δημόσιο σχολιασμό που έκανε για σημαντικά θέματα πολιτικής, όπως το Μακεδονικό, το οποίο θεωρούσε ζήτημα μελλοντικών εδαφικών διεκδικήσεων από την πλευρά των Σκοπίων και στο γεγονός πως ο Αρχιεπίσκοπος δεν συναινεί σε πιθανή ελληνοτουρκική προσέγγιση.
Το καλύτερο στην αναφορά του Αμερικανού διπλωμάτη έχει να κάνει με τη μεγάλη δημοφιλία του Αρχιεπισκόπου, η οποία ήταν τόσο υψηλή σε αντίθεση με πολλούς Έλληνες πολιτικούς, οι οποίοι πολλές φορές οργίζονταν, καθώς έβλεπαν την ανάμιξή του στην πολιτική, ως προσωπική ζημιά.
Στις 28 Ιανουαρίου 2008, ημέρα της κοίμησης του Χριστόδουλου ο τότε Αμερικανός πρέσβης Ντάνιελ Σπέκχαρντ σε αναφορά του προς το State Department περιγράφει την εκλογή του Χριστόδουλου ως του νεότερου Προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας, ο οποίος θεωρήθηκε μεταρρυθμιστής ο οποίος «βάλθηκε γρήγορα να μεταρρυθμίσει και να εκμοντερνίσει την Εκκλησία και να δημοσιοποιήσει τη γνώμη του σε ένα σύνολο πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων, σε πλήρη αντίθεση με τον προκάτοχό του, Σεραφείμ, που ήταν κρυφά απολιτικός».
Η αναφορά κλείνει με την περιγραφή του φιλανθρωπικού έργου του Αρχιεπισκόπου και των δομών που δημιούργησε στα πρότυπα της Καθολικής Εκκλησίας και με την απήχηση που είχαν οι παρεμβάσεις του σε πολιτικά ζητήματα. Το σημείο που φαίνεται περίεργο στον Αμερικανό διπλωμάτη είναι η πρόσκληση που έστειλε στον Πάπα να επισκεφθεί την Ελλάδα, αλλά και η δική του επίσκεψη στο Βατικανό, «γεγονός που προκάλεσε μεγάλη κατακραυγή από υπερσυντηρητικούς ορθοδόξους».
Να σημειώσουμε εδώ πως η παρουσία του Ντάνιελ Σπέκχαρντ στην Ελλάδα θεωρείται πολύ επιτυχημένη από τους Αμερικανούς καθότι είχε πιάσει το σφυγμό τόσο της Ελληνικής κοινωνίας όσο και της πολιτικής ζωής και προώθησε τα Αμερικάνικά συμφέροντα με τον καλύτερο τρόπο.
Φαίνεται πως η Ελλαδική Εκκλησία αποτελεί μια μετρήσιμη δύναμη για τον ξένο παράγοντα. Η εμπλοκή της στην υπόθεση του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων με τον περίφημο Βαβύλη και το λογιστή Παπαδήμα, με τον Αρχιεπίσκοπο να γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα αφού είχε και δικούς του ανθρώπους εκεί, έκανε τους Αμερικανούς ν’ ανησυχήσουν και να πάρουν αμυντική στάση αναφορικά με το Χριστόδουλο, του οποίου η απήχηση είχε φτάσει μέχρι την ομογένεια.
Αυτή ενδεχομένως η στάση των Αμερικανών, αλλά και η αρνητική θέση της Ρωσικής Εκκλησίας σε σχέση με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, είχε πολλές μεταφράσεις. Για εκείνους που έχασαν θέσεις και χρήμα η θεωρία της δολοφονίας ήταν βούτυρο στο ψωμί τους. Πολύ αφελής άποψη, αν αναλογιστούμε πως οι συνθήκες είχαν ήδη διαμορφωθεί για μια περιπέτεια της Ελλάδας σε οικονομικό επίπεδο, από τη διακυβέρνηση Καραμανλή. Μάλλον μοιάζει να είναι προσπάθεια σε πολιτικό επίπεδο για να αθωωθούν οι πολιτικοί υπεύθυνοι και να ενοχοποιηθεί ο ξένος παράγοντας που πάντα φταίει για όλα.
Όσο για το μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, όντως έκανε τη διαφορά με ότι κι αν αυτό συνεπάγεται, με τις θετικές και τις αρνητικές του πλευρές. Τα ηγετικά του χαρακτηριστικά και η δομή της προσωπικότητας του, είναι στοιχεία τα οποία τα χρειάζεται και η κοινωνία αλλά και η Εκκλησία, αρκεί να μη φτάνουμε στην υπερβολή γιατί τελικά εμείς την πληρώνουμε.
Ο Τσεκουράτος πήρε στοιχεία από συνεντεύξεις του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, του επικοινωνιολόγου Σωτήρη Τζούμα, συνεργατών του Αρχιεπισκόπου, Αμερικανών παραγόντων και από τα Παραπολιτικά.
