Οι ασκήσεις διπλής ενεργείας είναι το κορυφαίο μέσο εκπαίδευσης των στρατιωτικών δυνάμεων, παρέχοντας μοναδικές εμπειρίες σε όλους τους συμμετέχοντες.
Εισαγωγή
Ο αμερικανικός στρατός εκτός από το γνωστό Εθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης (National Training Center – NTC) στην Καλιφόρνια εξασκείται με ανάλογο τρόπο και στο Πολυεθνικό Διακλαδικό Κέντρο Ετοιμότητας (Joint Multinational Readiness Center – JMRC) στο Hohenfels, στη Γερμανία.
Ο Συνταγματάρχης Έσλι Πιτς προέρχεται από τις μονάδες αναγνώρισης, διατέλεσε αρχιεκπαιδευτής στο JMRC, έχει εκτεταμένη επιχειρησιακή εμπειρία και κατέχει ακαδημαϊκούς τίτλους στην ιστορία και στις διεθνείς σχέσεις. Στο κείμενο που ακολουθεί παραθέτει τα συνηθέστερα σφάλματα στα οποία παρατήρησε να υποπίπτουν οι ασκούμενες μονάδες κατά την οργάνωση της άμυνας, όταν ο ίδιος υπηρετούσε στο JMRC. Η οργάνωση της άμυνας έχει εξαιρετική σημασία γιατί τα λάθη και οι παραλείψεις που θα γίνουν εκεί κατά πάσα πιθανότητα δεν θα μπορέσουν να διορθωθούν στη διεξαγωγή και πιθανόν να αποβούν καταδικαστικά.
Ακολουθεί το κείμενο του Συνταγματάρχη Πιτς.
Η εξέλιξη μιας ασκήσεως
Ο «Dragon 6» με φανερή ανησυχία καταλάβαινε από αυτό που άκουγε ότι εχθρικά ΒΜΡ παρέκαμπταν τον λόχο του από τα νότια.
Ο υποδιοικητής του ανέφερε στον σταθμό διοικήσεως του τάγματος ότι η θέση του λόχου είχε υπερκερασθεί και ο εχθρός είχε εισχωρήσει. O «Dragon 6» χτύπησε τη θυρίδα του με θυμό. Χρειάστηκαν 48 ώρες για να υλοποιηθεί η περιοχή εμπλοκής του λόχου. Γιατί ο εχθρός δεν ήρθε; Πως παρέκαμψε τα κωλύματα; Γιατί τα πληρώματα του δεν βλέπουν τον εχθρό;
Ο «Hammer 6» παρακολουθούσε τις αναφορές του «Dragon» στον τακτικό σταθμό διοικήσεως του τάγματος και κάλεσε τον «Hammer 3»: Χρειαζόμαστε μία φίλια δύναμη στα νώτα μας εδώ και κάποια ώρα. Αυτοί οι τύποι είναι καθοδόν προς την περιοχή διοικητικής μερίμνης της ταξιαρχίας. Ποιες είναι οι επιλογές μας;
Ο «Hammer 3» δεν είχε καμία να του δώσει. Εκείνη τη στιγμή ο «Dragon 6» και οι «Hammer 3» και «Hammer 6» συνειδητοποίησαν τα θεμελιώδη λάθη στην άμυνα τους. Είχαν απλωθεί πάρα πολύ, δεν είχαν βάθος και τους έλειπε ο συγχρονισμός και η ευκαμψία.
Ακριβώς αυτό γράφτηκε και στην αναφορά μετά την άσκηση, 12 ώρες αργότερα, καθώς οι διοικητές των τμημάτων παρακολουθούσαν στην οθόνη να ξεδιπλώνεται η ενέργεια τους. Ο εχθρός είχε εντοπίσει τα κωλύματα και σταμάτησε για 20 λεπτά πριν αποφασίσει να τα παρακάμψει και όχι να τα διασπάσει. Χωρίς να παρατηρηθεί το «κόκκινο» τάγμα συνέχισε την κίνηση του μέσα από κάποιο καλυμμένο δρομολόγιο και διαπέρασε το όριο μεταξύ δύο αμυνόμενων λόχων.
Με δύο «κόκκινους» λόχους μέσα στην αμυντική περιοχή του «Hammer» και έναν τρίτο να ακολουθεί ο διαιτητής/εκπαιδευτής (Δ/Ε) της άσκησης έβαλε να ακουστεί ένα απόσπασμα από τον διάλογο στον ασύρματο: «Hammer εδώ Dragon 5. Οι Slant 10 και 4 συνεχίζουν να αμύνονται. Ακουστική επαφή με πιθανή εχθρική δύναμη στα νότια μας. Πιστεύουμε ότι έχει εισχωρήσει».
Ο Δ/Ε έβαλε ένα ακόμη απόσπασμα από τη συνομιλία στον ασύρματο: «Hammer 5 εδώ 6. Τι υπάρχει στον πίνακα υποστήριξης της απόφασης;» Υπήρξε μια μακρά παύση πριν ο υποδιοικητής απαντήσει ότι δεν είχαν ολοκληρώσει τη σχεδίαση. Με τον εκνευρισμό του φανερό ο διοικητής απάντησε: «Ελήφθη».
Καθώς η προβολή των γεγονότων της άσκησης συνεχίζονταν οι διοικητές των τμημάτων ξανασκέφτηκαν τη μάχη που είχαν δώσει και πόσο αργά αντέδρασαν στην εχθρική εισχώρηση. Στο τέλος, ο Hammer 6 διέταξε τον Λόχο «Axe» να επιτεθεί στα νώτα του εχθρού. Τότε πλέον η κατάσταση είχε ήδη μεταβληθεί σε αγώνα δρόμου που χάνονταν απέναντι σε μία δύναμη που κανένας δεν είχε εντοπίσει μέχρι να είναι αργά. Ταυτόχρονα ήρθε και μία επίθεση από την «κόκκινη» αεροπορία που κάθε άλλο παρά βοήθησε την κατάσταση.
Όταν η προβολή των γεγονότων της άσκησης τέλειωσε ο Δ/Ε έκανε μόνο μία ερώτηση: «Τι συνέβη;»
Στις μονάδες που εκπαιδεύονται στο JMRC δίνονται δύο ευκαιρίες σε σχέση με την άμυνα: μία κατά την τακτική εκπαίδευση στο επίπεδο του λόχου και μία στις ασκήσεις διπλής ενεργείας. Συνήθως οι περισσότεροι διοικητές τμημάτων των ασκούμενων μονάδων είναι καινούριοι στα καθήκοντα τους και ως επί το πλείστον τους λείπει εμπειρία στον ελιγμό συνδυασμένων όπλων. Εάν έχουν εμπειρία την έχουν αποκτήσει στο NTC ή στο Διακλαδικό Κέντρο Εκπαίδευσης Ετοιμότητας (Joint Readiness Training Center στη Λουϊζιάνα) αλλά δεν είναι εξοικειωμένοι με το έδαφος στη Γερμανία. Σε κάθε περίπτωση η γνώση αποκτάται με κόπο.
Στη συνέχεια θα παραθέσω αυτά που παρατήρησα ότι έκαναν οι ασκούμενες μονάδες στις ασκήσεις διπλής ενεργείας στη φάση της σχεδίασης και της προετοιμασίας της άμυνας στο JMRC. Οι ενέργειες των ασκούμενων θα παρουσιαστούν κατά τομείς.
Διοίκηση
Ο διοικητής καθοδηγεί τη διαδικασία της επιχειρησιακής σχεδίασης προβαίνοντας διαδοχικά στις παρακάτω ενέργειες: κατανόηση, σύλληψη (νοερή), περιγραφή, προσανατολισμός, καθοδήγηση της διαδικασίας έκδοσης διαταγής και αξιολόγηση -επανεκτίμηση. Οι ασκούμενοι διοικητές στο JMRC συνήθως δεν κάνουν αναγνώριση προσπαθώντας να καταρτίσει γρήγορα το επιτελείο τους τη διαταγή επιχειρήσεων. Η έλλειψη αναγνώρισης σε συνδυασμό με μία πιεστική διαταγή από την ταξιαρχία και ατελή ανάλυση της αποστολής από ένα άπειρο επιτελείο οδηγούν σε έλλειψη κατανόησης της αποστολής από τον διοικητή. Ξεκινώντας με έλλειμμα στην κατανόηση του η νοερή σύλληψη της ενέργειας στην οποία θα φτάσει ο διοικητής δεν θα είναι πλήρης κι έτσι η ικανότητα του να περιγράψει την αποστολή θα είναι περιορισμένη. Κατά συνέπεια το επιτελείο επεξεργάζεται ατελείς τρόπους ενεργείας (ΤΕ) που δεν επιτυγχάνουν τα αποφασιστικά σημεία που έθεσε ο διοικητής. Πολύ συχνά οι ασκούμενοι διοικητές λένε «Το ήξερα ότι ο εχθρός θα έκανε αυτό!». Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν μπορούν να περιγράψουν στο επιτελείο τους αυτό που έχουν σκεφτεί ως στοιχείο των κατευθύνσεων τους.
Οι ασκούμενοι διοικητές, γενικά, θεωρούν το έδαφος στο Hohenfels ως αρκετά διακεκομμένο και θεωρούν ότι οδηγεί σε απομονωμένες μάχες λόχων και διμοιριών. Με αυτό στο μυαλό τους δεν καταφέρνουν να συλλάβουν, να περιγράψουν και τελικά να κατευθύνουν την άμυνα του τάγματος ως μία συνεκτική ενέργεια. Οι διοικητές έχουν δύο σημαντικές ευκαιρίες να περιγράψουν τη σύλληψη τους για την άμυνα: πρώτα στις κατευθύνσεις σχεδίασης που εκδίδουν στο επιτελείο τους και μετά κατά τη διάρκεια της προσωπικής τους αναγνώρισης.
Η αναγνώριση που εκτελεί ο διοικητής αποτελεί το ουσιαστικό στοιχείο που του επιτρέπει να κατανοήσει, να συλλάβει και να περιγράψει την άμυνα. Πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν νωρίτερα μετά την ανάλυση της αποστολής και πριν την ανάπτυξη των ΤΕ. Κατ΄ ελάχιστον ο διοικητής πρέπει να πάρει μαζί του τους υφιστάμενους διοικητές, τον αξιωματικό πληροφοριών, τον αξιωματικό επιχειρήσεων, τον αξιωματικό πυρών υποστηρίξεως και τον αξιωματικό μηχανικού (Ομάδα Διαταγών – «Δ»). Όταν θα ΄χει τελειώσει η αναγνώριση θα πρέπει να έχει αναπτυχθεί κοινή αντίληψη ως προς την πρόθεση του διοικητή σε ότι αφορά τα κωλύματα, τα άμεσα και τα έμμεσα πυρά.
Στο NTC ο χώρος είναι τέτοιος που επιτρέπει τη δημιουργία μεγάλων περιοχών εμπλοκής. Εκεί η πρακτική είναι ο διοικητής να δείχνει κάποιο σημείο στο έδαφος και να ανακοινώνει: «Θα καταστρέψουμε τον εχθρό εδώ!». Στο JMRC, με το διακεκομμένο έδαφος και τις πολλές προσβάσεις, η παραπάνω ρήση γίνεται: «Θα καταστρέψουμε τον εχθρό εδώ. Και εδώ. Και εδώ». Κάθε οδός μπορεί να αποτελέσει πρόσβαση για μία φάλαγγα διμοιρίας, λόχου ή ακόμη και τάγματος. Γι΄ αυτό η αναγνώριση των διοικητών όλων των κλιμακίων πρέπει να εξασφαλίζει την κατανόηση του εδάφους και να ξεκαθαρίζει πως οι μονάδες θα συνδεθούν στα πλευρά τους. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι επειδή το έδαφος είναι διακεκομμένο οι ασκούμενοι διοικητές συχνά δεν δίνουν έμφαση στις προκαταρτικές ενέργειες και δεν κάνουν αναγνώριση για να φτάσουν γρήγορα στη σύνταξη της διαταγής. Η αλήθεια είναι ότι η σωστή αναγνώριση εξυπηρετεί τη σύνταξη της διαταγής και υποκαθιστά μία λεπτομερή προειδοποιητική διαταγή, επιτρέποντας έτσι στους υφιστάμενους διοικητές να αρχίσουν τις δικές τους ενέργειες, όπως σχεδίαση κωλυμάτων και κατασκευή των θέσεων μάχης.
Επιχειρησιακό πλαίσιο
Τα τάγματα, γενικά, αποτυγχάνουν να αναπτύξουν ένα επιχειρησιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο να σχεδιάσουν. Εννοιολογικά έχουμε ποικιλία επιχειρησιακών πλαισίων από τα οποία μπορούμε να διαλέξουμε:
- Αποφασιστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις διαμόρφωσης, επιχειρήσεις συντήρησης (ΔΜ)
- Κύρια προσπάθεια – υποστηρίζουσες ενέργειες
- Επιχειρήσεις σε βάθος, εγγύς και ασφαλείας (μετόπισθεν)
- Εξίσου σημαντικό είναι και το εννοιολογικό πλαίσιο του σχεδιαγράμματος των επιχειρήσεων με τα σχεδιαστικά εργαλεία του οποίου η διαταγή επιχειρήσεων θα πρέπει να σχεδιάζεται.
Οι περισσότερες ασκούμενες μονάδες δουλεύουν με ένα ελάχιστο μίγμα πρόθεσης του διοικητή και σχεδιαγράμματος επιχειρήσεων στο power point (ppt) και πιστεύουν ότι αυτό είναι αρκετό. Κατ΄ ελάχιστο το πλαίσιο πρέπει να ξεκαθαρίζει εάν ο διοικητής επιθυμεί να καθορίσει τις περιοχές εμπλοκής του τάγματος, και ως επακόλουθο αυτού τις θέσεις του τάγματος, ή εάν κατανείμει τομείς στους λόχους για να αμυνθούν. Οι υπομονάδες στη συνέχεια οργανώνουν τις δικές τους θέσεις και περιοχές εμπλοκής. Και οι δύο περιπτώσεις απαιτούν μέτρα συντονισμού των άμεσων πυρών και προσδιορισμό των ορίων των λόχων. Πέρα από αυτό το βασικό πλαίσιο πρέπει να καθοριστούν διάδρομοι κινήσεως, σημεία επαφής και εναλλακτικές/συμπληρωματικές/επακόλουθες θέσεις όπως απαιτείται. Αν γίνουν αυτά έχει οικοδομηθεί το επίπεδο λεπτομέρειας που είναι αναγκαίο για κάθε επιχειρησιακή λειτουργία.
Κρίσιμη για το επιχειρησιακό πλαίσιο είναι η ευκαμψία. Μπορώ με ασφάλεια να στοιχηματίσω ότι σε κάθε μονάδα που ασκείται στο JMRC θα ανατεθεί μεγαλύτερο μέτωπο από αυτό που μπορεί με επιτυχία να υπερασπιστεί. Μεγαλύτερο μέτωπο σημαίνει μικρότερο βάθος και αυτό απαιτεί ευελιξία για να ανταποκριθεί κανείς σε απρόβλεπτες εχθρικές ενέργειες όπως μία διείσδυση. Η ευκαμψία ή το βάθος κυρίως προέρχονται από συμπληρωματικές ή επακόλουθες θέσεις ή από θέσεις που μπορεί να εκτελεστεί αντεπίθεση διά πυρών. Όλα αυτά επιτρέπουν στις δυνάμεις να αναδιαταχθούν για να αντιδράσουν σε μια εισχώρηση.
Υπάρχουν έξι ερωτήσεις που βοηθούν να εκτιμήσουμε αν το επιχειρησιακό πλαίσιο που έχουμε αναπτύξει είναι επαρκές:
- Χρησιμοποιήσατε ένα από τα εννοιολογικά πλαίσια;
- Έχετε σχεδιαγράμματα επιχειρήσεων που σχετίζονται με τα περισσότερα από τα έργα των υφισταμένων; Έχετε σχεδιαγράμματα επιχειρήσεων που σχετίζονται μόνο με την πρόθεση του διοικητού; Δεν έχετε καθόλου σχεδιαγράμματα;
- Το σχέδιο σας μοιάζει με σχέδιο τάγματος, ακόμη κι αν κατά κύριο λόγο συγχρονίζει πολλαπλές μάχες λόχων; Ή είναι απλώς ένας ΤΕ σχεδιασμένος στο ppt;
- Το σχεδιάγραμμα σας προάγει την ευελιξία;
- Το σχέδιο ρυθμίζει όλα τα θέματα που μπορεί να προκύψουν στα όρια μεταξύ των υπομονάδων ή αφήνει περιθώριο για παρερμηνείες;
- Εάν τοποθετήσω τα διαφανή των σχεδιαγραμμάτων το ένα πάνω στο άλλο προκύπτει ένα συνεκτικό σχέδιο;
Η ανάπτυξη της Περιοχής Εμπλοκής
Οι περισσότεροι αξιωματικοί του ελιγμού έχουν μελετήσει τα βήματα για την ανάπτυξη της περιοχής εμπλοκής αλλά, τελικά, οι ασκούμενες μονάδες στο JMRC δυσκολεύονται γιατί δεν κάνουν αποτελεσματική προπαρασκευή της περιοχής επιχειρήσεων (Π3Ε) και γιατί δεν κατανοούν τη φύση του εχθρού και πως αυτός θα ελιχθεί. Για να το θέσω απλά η απεικόνιση της περιοχής ασκήσεων του JMRC στον χάρτη θυμίζει σκακιέρα με πράσινα και λευκά τετράγωνα. Τα πράσινα τετράγωνα αντιπροσωπεύουν λοφώδες, έντονα δασωμένο έδαφος, ενώ τα λευκά επίπεδο και ανοιχτό έδαφος. Οι ασκούμενες μονάδες αντιλαμβάνονται τα λευκά τετράγωνα ως έδαφος ταχείας κίνησης και τα πράσινα ως έδαφος μη επιτρέπον την κίνηση ή ως έδαφος αργής κίνησης. Όταν έχει τη δυνατότητα η «κόκκινη» δύναμη πάντα επιλέγει να ελιχθεί και να πολεμήσει στα πράσινα τετράγωνα και αποφεύγει να βρεθεί στα λευκά όπου συνήθως οι ασκούμενες μονάδες αναπτύσσουν τις περιοχές εμπλοκής τους. Επίσης η «κόκκινη» δύναμη επιδιώκει να εισχωρήσει στην αμυντική περιοχή του αντιπάλου και να φτάσει στην περιοχή διοικητικής μέριμνας της ταξιαρχίας ενώ γενικά αποφεύγει να επιτεθεί σε ευρύ μέτωπο.
Κατά τη γνώμη μου υπάρχει ένα βήμα που λείπει στην ανάπτυξη των περιοχών εμπλοκής. Όπως προβλέπεται στους κανονισμούς τα βήματα 1 και 2 αποσκοπούν να εξακριβώσουν τις προσβάσεις που θα χρησιμοποιήσει ο εχθρός και να αποκαλύψουν την ιδέα ενεργείας του (η οποία στην προκειμένη περίπτωση είναι να κινηθεί διαμέσου των πράσινων τετραγώνων). Το βήμα 3 είναι να καθοριστεί που θα εξοντωθεί ο εχθρός (που πιθανόν θα συμβεί στα λευκά τετράγωνα). Υπάρχει και ένα βήμα ακόμη που δεν περιγράφεται επίσημα και εγώ το ονομάζω βήμα 3,5 στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε στην ερώτηση πως θα αναγκάσουμε τον εχθρό να εγκαταλείψει την ιδέα ενεργείας του και να βρεθεί εκεί που εμείς επιθυμούμε να τον εμπλέξουμε. Εάν παραλείψουμε αυτό το βήμα και πάμε κατευθείαν να τοποθετήσουμε τα κωλύματα και να σχεδιάσουμε τα πυρά στα λευκά τετράγωνα τότε ο εχθρός θα εισχωρήσει ή θα μας παρακάμψει (ο προτιμώμενος ΤΕ των «κόκκινων»).
Πριν σχεδιάσουμε τα πυρά και αρχίσουμε να οργανωνόμαστε αμυντικά πρέπει πρώτα να σκεφτούμε και να σχεδιάσουμε πως θα οδηγήσουμε τον εχθρό να μην πάει εκεί που θέλει αλλά να πάει εκεί που μας εξυπηρετεί. Εάν ο εχθρός κινείται στα πράσινα τετράγωνα τότε κάποιο μέρος των κωλυμάτων μας θα πρέπει να εγκατασταθεί στο δασωμένο και όχι στις ανοιχτές περιοχές. Ιδανικά αυτό θα τον αναγκάσει να κινηθεί στα λευκά τετράγωνα όπου μπορούμε να τον καθηλώσουμε με περισσότερα κωλύματα και να τον εξοντώσουμε με άμεσα και έμμεσα πυρά.
Θυμηθείτε ότι τα κωλύματα στα δάση θα πρέπει κατ΄ ελάχιστο να επιβλέπονται από έναν στρατιώτη με ασύρματο και ιδανικά να έχει εγκατασταθεί μία αντιαρματική ενέδρα ή ένα όχημα μάχης.
Υπάρχουν πολλά ζητήματα που όλα συνεισφέρουν σε μία έλλειψη αποτελεσματικότητας στις περιοχές εμπλοκής μας:
Το σχέδιο έχει έλλειμμα συντονισμού. Το αποτέλεσμα της αναγνώρισης της Ομάδας «Δ» και το επιχειρησιακό πλαίσιο πρέπει να ανταποκρίνονται με αυτό που προκύπτει αν τοποθετηθούν το ένα πάνω στο άλλο τα διαφανή των κωλυμάτων, των εμμέσων και των αμέσων πυρών. Τόσο το τάγμα όσο και οι λόχοι πρέπει να εκτελούν αναγνώριση και να παράγουν τα προβλεπόμενα προϊόντα της επιχειρησιακής σχεδίασης. Και μετά, καθώς το σχέδιο τελειοποιείται από κάτω προς τα πάνω, οι αλλαγές πρέπει να αναφέρονται στο τάγμα το οποίο επικαιροποιεί το συνολικό του σχέδιο και βεβαιώνεται ότι αυτό παραμένει συγχρονισμένο. Αυτό γίνεται με την υποβολή στο τάγμα των σχεδιαγραμμάτων των λόχων.
Το σχέδιο έχει έλλειμμα σε μέτρα ελέγχου αμέσων πυρών (ΜΕΑΠ). Ακόμη και αν η μορφολογία του εδάφους επιβάλλει διακριτές μάχες λόχων πρέπει να είναι ξεκάθαρο από τα ΜΕΑΠ που το τάγμα αναμένει οι λόχοι του να εμπλέξουν τις εχθρικές δυνάμεις με άμεσα πυρά. Τα ΜΕΑΠ πρέπει επίσης να δείχνουν την ευθύνη γειτονικών τμημάτων να σχεδιάσουν πυρά στα όρια τους. Το τάγμα απαιτεί από τους λόχους να υποβάλουν τα ΜΕΑΠ τους ώστε να φτιαχτεί η κοινή επιχειρησιακή εικόνα. Πολύ συχνά κανένα κλιμάκιο δεν αναπτύσσει ΜΕΑΠ. Τα ΜΕΑΠ μας επιτρέπουν να συγκεντρώνουμε, να κατανέμουμε και να μεταφέρουμε άμεσα πυρά. Εάν δεν τα έχουμε τα φτιάχνουμε υπό την πίεση της επαφής με τον εχθρό.
Το σχέδιο κωλυμάτων δεν είναι ενσωματωμένο στο συνολικό σχέδιο και δεν διαμορφώνει αποτελεσματικά την περιοχή εμπλοκής. Αυτό συμβαίνει για ποικίλους λόγους:
Τα κωλύματα δεν επιτυγχάνουν το αποτέλεσμα που αναμένεται. Το τμήμα του Μηχανικού θα σχεδιάσει τις λεπτομέρειες όμως το τάγμα πρέπει να σχεδιάσει για τους λόχους ομάδες κωλυμάτων. Η διαταγή του τάγματος πρέπει να περιλαμβάνει τον στόχο (δηλαδή σε τι είδους δύναμη του εχθρού επιδιώκεται να επιδράσει το κώλυμα) και τη σχετική του θέση. Αφού λάβουν τη διαταγή οι λόχοι οφείλουν να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν κωλύματα που να επιτυγχάνουν τα διατασσόμενα. Σε ότι αφορά το συρματόπλεγμα υπάρχει ένας αριθμητικός συντελεστής που βοηθά στη σχεδίαση και στην κατανομή του υλικού. Αν με το κώλυμα μας από συρματόπλεγμα θέλουμε να παρενοχλήσουμε τον αντίπαλο χρειαζόμαστε, σε μήκος κωλύματος, το 0,5 του πλάτους της πρόσβασης, για να τον καθηλώσουμε χρειαζόμαστε επί 1,0, για να τον αναγκάσουμε να αλλάξει κατεύθυνση επί 1,5 και για να του απαγορεύσουμε την πρόσβαση επί 2,0. Με αυτόν τον συντελεστή παρέχεται αρκετό υλικό για να επιτύχει το συγκεκριμένο κώλυμα τον σκοπό του αλλά αυτό δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα μακρύ κώλυμα χωρίς βάθος. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι οι ασκούμενες μονάδες στήνουν μια απλή σειρά κονσερτίνας χωρίς καθόλου βάθος.
Για παράδειγμα μία σειρά κονσερτίνα, 300 μ. μπροστά από τις αμυντικές θέσεις, δεν μπορεί να υποχρεώσει τον επιτιθέμενο να αναζητήσει άλλη οδό. Για να υπάρξει τέτοιου είδους επίδραση στην απόφαση του αντιπάλου θα πρέπει να σχεδιάσουμε πέντε ή έξι θέσεις με γραμμικά κωλύματα ανεπτυγμένα σε βάθος και συνδυασμένα με φυσικά κωλύματα, ώστε όλα μαζί, σταδιακά, να επιφέρουν αυτήν την επίδραση. Μία σειρά κονσερτίνα δεν μπορεί να δημιουργήσει την αίσθηση της απαγόρευσης αλλά έντεκα σειρές σε ένα στένωμα μπορούν.
Τα κωλύματα δεν συντονίζονται με τα πυρά ευθυτενούς τροχιάς. Τα κωλύματα γενικά δεν είναι καλώς τοποθετημένα. Όχι μόνο πρέπει να τα παρατηρούμε αλλά πρέπει και να μπορούμε να βάλουμε στις θέσεις που θα βρίσκεται ο εχθρός καθώς θα έρχεται σε επαφή με τα κωλύματα. Τα στοιχεία και τα πληρώματα πρέπει να επιβεβαιώνουν ότι μπορούν να προσβάλλουν τα εχθρικά τμήματα εάν αυτά κατευθυνθούν εκεί που εμείς επιθυμούμε να τα εκτρέψουμε. Επίσης, θα πρέπει κατά την κατασκευή των κωλυμάτων να υπάρχει επικοινωνία των συνεργείων με τα πληρώματα και τα στοιχεία ώστε να επιβεβαιώνεται η δυνατότητα παρατήρησης και βολής.
Τα κωλύματα δεν συντονίζονται με τα έμμεσα πυρά. Πρόσφατα παρακολούθησα ένα «κόκκινο» τάγμα να έρχεται σε επαφή με ένα κώλυμα καθώς κινούνταν σε φάλαγγα σε ένα στενό δρομολόγιο. Το κώλυμα ήταν αποτελεσματικό και αφού για 20 λεπτά η διοίκηση του τάγματος προβληματίστηκε αν θα το διασπάσει ή αν θα το παρακάμψει αποφάσισε να το παρακάμψει, χρησιμοποιώντας ένα καλυμμένο δρομολόγιο το οποίο τους έφερε μέσα στην αμυντική περιοχή των ασκούμενων και κέρδισαν. Δυστυχώς οι ασκούμενοι δεν είχαν σχεδιάσει έμμεσα πυρά σε συνδυασμό με το συγκεκριμένο κώλυμα ούτε είχαν κάποιον παρατηρητή εκεί. Εάν το είχαν κάνει η πυροβολαρχία αμέσου υποστηρίξεως θα τους είχε σώσει. Όπως με τα άμεσα πυρά έτσι και με τα έμμεσα ο στόχος δεν θα πρέπει να σχεδιάζεται ακριβώς πάνω στο κώλυμα αλλά θα πρέπει να εκτιμάται που θα κατευθυνθεί ο εχθρός συνεπεία της επαφής του με το κώλυμα.
Η κακή τοποθέτηση των κωλυμάτων είναι συνήθως αποτέλεσμα ελλείμματος πρακτικής εμπειρίας στον σχεδιασμό κωλυμάτων στο επίπεδο του λόχου. Το πρόβλημα συνήθως είναι ότι οι ασκούμενες μονάδες επικεντρώνονται στη σύνταξη και έκδοση της διαταγής επιχειρήσεων κι έτσι οι διοικητές λόχων δεν συμμετέχουν σε μια έγκαιρη αναγνώριση και χάνουν τον περισσότερο από τον χρόνο ημερήσιου φωτός αναμένοντας τη διαταγή του τάγματος. Όταν τη λαμβάνουν δεν έχουν αρκετό χρόνο για την κατασκευή κωλυμάτων και φτιάχνουν ότι προλαβαίνουν και όχι ότι θα ΄πρεπε.
Δεν καταβάλλεται επαρκής προσπάθεια στην κατασκευή των κωλυμάτων. Τυπικά ένα τάγμα σε 48 ώρες τοποθετεί 1.000 μ. με 2.000 μ. συρματοπλέγματος. Όταν κατασκευάζουμε ένα αμυντικό κώλυμα αυτό θα πρέπει να είναι κύρια προσπάθεια και ακόμη και οι μάγειρες θα πρέπει να συμμετέχουν. Σύμφωνα με τον κανονισμό μία διμοιρία 30 στρατιωτών τοποθετεί 300 μ. συρματόπλεγμα τριπλής κονσερτίνας σε μία ώρα. Με την κατάλληλη οργάνωση οι έξι οργανικοί λόχοι της ασκούμενης μονάδας και ο λόχος μηχανικού θα πρέπει να μπορούν να στρώσουν 10.800 μ. σε 24 ώρες.
Οι ασκούμενες μονάδες θα έπρεπε, αλλά γενικά δεν το κάνουν, να σχεδιάζουν κωλύματα στο επίπεδο του τάγματος, η τοποθέτηση των οποίων θα ξεκινούσε αμέσως με την ολοκλήρωση της αναγνώρισης της Ομάδας «Δ». Αυτό θα βοηθούσε να γίνει σαφής η σημασία που αποδίδει ο διοικητής στην τοποθέτηση των κωλυμάτων και θα έβαζε το προσωπικό του μηχανικού στη δουλειά.
Τα διαφανή των κωλυμάτων, των άμεσων πυρών και των έμμεσων πυρών όταν τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο θα πρέπει να δίνουν την εικόνα ενός συνδυασμένου σχεδίου. Το τάγμα θα πρέπει να το εξετάζει αυτό όταν αναπτύσσει το σχέδιο ενεργείας και όταν περνάει τις τελευταίες αλλαγές που του στέλνουν οι λόχοι.
Γιατί δεν τα καταφέρνουμε καλά λοιπόν; Πολλοί παράγοντες συντείνουν ώστε να έχουμε μειωμένη απόδοση. Είμαστε απασχολημένοι με άλλα πράγματα, δεν επιδιώκουμε να τελειώσουμε τα κωλύματα που αρχίζουμε, δεν έχουμε έγκαιρα τα υλικά που χρειαζόμαστε, δεν έχουμε αρκετή εμπειρία και περιμένουμε πολύ μέχρι ν΄ αρχίσουμε. Κυρίως όμως στηριζόμαστε πάρα πολύ στο προσωπικό του μηχανικού. Θα πρέπει να βλέπουμε το μηχανικό ως ειδικούς στους οποίους παρέχουμε προσωπικό για να φτιάχνουν κωλύματα.
Υποστήριξη με πυρά
Ρεαλιστικά, υπάρχουν τρεις με τέσσερις ευκαιρίες για να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά τα έμμεσα πυρά στην άμυνα. Αρχίζοντας με την αναγνώριση της Ομάδας «Δ» η υποστήριξη με πυρά θα πρέπει να ενσωματωθεί στην σχεδίαση και στις δοκιμές. Οι διοικητές διαμορφώνουν τη μάχη με τα έμμεσα πυρά σχεδιάζοντας στόχους σε συνδυασμό με τα κωλύματα και τα άμεσα πυρά. Οι στόχοι αυτοί υποστηρίζονται από ένα αποτελεσματικό σχέδιο παρατηρητών και πρέπει να υπάρχουν τεχνικά και τακτικά κριτήρια για την προσβολή τους τα οποία είναι κατανοητά και έχουν δοκιμαστεί. Μόνο τότε μπορούν τα μέσα να κατανεμηθούν στους υφισταμένους.
Η διμοιρία όλμων του τάγματος έχει την πλέον άμεση ανταπόκριση από τα μέσα υποστηρίξεως που διατίθενται αν και συχνά αυτό παραβλέπεται. Συνήθως οι μονάδες πυροβολικού χρειάζονται 5 – 6 λεπτά για τον κανονισμό αν και έχουν χρειαστεί μέχρι και 20. Ανάλογα με το βαθμό της εκπαίδευσης τους τα στοιχεία των όλμων μπορούν να εκτελέσουν δραστική βολή σε 3 – 5 λεπτά. Παρά αυτό το πλεονέκτημα παρατηρείται ότι μόνο το 10% των αιτήσεων πυρός απευθύνεται στη διμοιρία όλμων. Οι ασκούμενες μονάδες συνήθως θυμούνται τις διμοιρίες των όλμων κατά την κίνηση αλλά τις ξεχνούν κατά τη διεξαγωγή με αποτέλεσμα αυτές να βρίσκονται εκτός θέσης βολής.
Η διαχείριση των πυρομαχικών των όλμων είναι ένα κρίσιμο ζήτημα. Σύμφωνα με τους πίνακες στο JMRC χρειάζονται 90 βλήματα υψηλής εκρηκτικότητας 120 χλστ. για να καταστραφεί ένα ΒΜΡ. Οι ασκούμενες μονάδες συνήθως δεν εκτοξεύουν αρκετά πυρά και μετά συγχύζονται γιατί ο στόχος φεύγει χωρίς να έχει υποστεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Με δεδομένη την περιορισμένη χωρητικότητα των Μ1064 και Stryker οι ασκούμενες μονάδες θα πρέπει να έχουν εξασφαλίσει και κάποιο όχημα γενικής χρήσης με τρέιλερ για να μεταφέρουν τα αναγκαία πυρομαχικά.
Οι μονάδες επίσης θα πρέπει να σχεδιάσουν την παρουσία προωθημένων παρατηρητών στη σωστή θέση τη σωστή στιγμή. Ακόμη και όταν το επιτυγχάνουν αυτό αντιμετωπίζουν θέματα με την αποκατάσταση της ψηφιακής επικοινωνίας των παρατηρητών και τη συνειδητοποίηση εκ μέρους τους των κριτηρίων για την προσβολή των στόχων. Παρά την ύπαρξη σύγχρονου εξοπλισμού οι παρατηρητές συχνά καταφεύγουν στα κιάλια και στον ασύρματο με αποτέλεσμα λάθη μέχρι και 400 – 600 μ. στον προσδιορισμό του στόχου.
Η αποτελεσματικότητα των πυρών μπορεί να μειωθεί όταν δεν τίθενται επαρκή κριτήρια για την προσβολή των στόχων. Θεωρείστε αυτό το υποθετικό παράδειγμα: «Πυρ στον στόχο AG1040 όταν το προπορευόμενο κλιμάκιο του εχθρού περάσει τη γραμμή αναφοράς (ΓΡΑΝ) ΚΟΚΚΙΝΗ». Κατά την εκτέλεση ο παρατηρητής θα δει τα προπορευόμενα άρματα να περνούν τη ΓΡΑΝ ΚΟΚΚΙΝΗ και θα αιτηθεί την προσχεδιασμένη βολή. Δυστυχώς, η μονάδα βολής δεν γνωρίζει ότι επίκειται αίτηση για τον AG1040 και ήδη βάλλει στον στόχο AG1035. Οπότε θα ολοκληρώσει την αποστολή βολής στον AG1035 και μετά θα μεταφέρει τα πυρά της στον AG1040. Στο μεταξύ τα εχθρικά άρματα συνέχισαν οπότε η βολή του πυροβολικού όταν εκτελέστηκε δεν είχε κάποια επίδραση πάνω τους. Εάν η προσχεδιασμένη βολή στον AG1040 ήταν σημαντική για τον διοικητή, πέραν του κριτηρίου της διέλευσης της ΓΡΑΝ ΚΟΚΚΙΝΗ θα έπρεπε να υπήρχε και ακόμη ένα που θα έστρεφε τα πυροβόλα στον AG1040 πριν ο εχθρός φτάσει στη ΓΡΑΝ ΚΟΚΚΙΝΗ.
Δοκιμές
Οι ασκούμενες μονάδες συνήθως παραμελούν τις δοκιμές με αποτέλεσμα να μη ξέρουν δρομολόγια ή να μη γνωρίζουν πόσος χρόνος χρειάζεται για να επιβιβάσουν τους στρατιώτες και να αναδιαταχθούν σε συμπληρωματικές ή επακόλουθες θέσεις. Αυτό σημαίνει ότι όταν επιβάλλεται να μετακινηθούν το κάνουν συνήθως αργά. Αξιόλογες δοκιμές συνήθως δεν γίνονται για δύο λόγους. Πρώτον, ο χρόνος είναι λίγος από τη στιγμή που θα εκδοθεί η διαταγή και θ΄ αρχίσει η αμυντική προετοιμασία. Δεύτερον, επειδή το τάγμα αντιμετωπίζει την ενέργεια ως διακριτές μάχες λόχων θεωρεί ότι δεν υπάρχει και κάτι ιδιαίτερο να δοκιμάσει. Ακόμη κι έτσι το τάγμα θα πρέπει να δοκιμάσει τα πυρά, την εμπλοκή της εφεδρείας και τις σχεδιασμένες κινήσεις από θέσεις αποκρύψεως στις κύριες, εναλλακτικές, συμπληρωματικές και επακόλουθες θέσεις. Είναι επίσης σημαντικό να δοκιμαστούν όλες οι κινήσεις που έχουν προβλεφθεί προς τα πίσω.
Το βασικό πρόβλημα είναι η διαχείριση του χρόνου. Εάν η αναγνώριση της ομάδας «Δ» γίνει γρήγορα τότε οι υφιστάμενοι μπορούν να ξεκινήσουν αμέσως τις δοκιμές ενώ το επιτελείο του τάγματος εργάζεται πάνω στη διαταγή.
Οι δοκιμές των πυρών και της ΔΜ είναι σημαντικές αλλά συνήθως παραμελούνται. Δυστυχώς συνήθως υποβιβάζονται σε μια απλή ενημέρωση επί του τελικού σχεδίου από το τάγμα στους λόχους.
Σημεία Απόφασης
Τα σημεία απόφασης συνήθως δεν λαμβάνουν αρκετή προσοχή κατά τη σχεδίαση. Δύο ζητήματα που απαιτούν την απόφαση του διοικητή είναι η εμπλοκή της εφεδρείας και η αναδιάταξη σημαντικού μέρους της δύναμης σε συμπληρωματικές, επακόλουθες ή θέσεις ανάγκης για να αντιδράσει σε μία εχθρική εισχώρηση. Το σχέδιο αναζήτησης πληροφοριών του τάγματος (ΣΑΠΤ) πρέπει να επικεντρώνεται στη συγκέντρωση εκείνων των πληροφοριών που θα επιτρέψουν στον διοικητή να αντιληφθεί ότι αυτές οι συνθήκες εκπληρώνονται και να πάρει έγκαιρα απόφαση για το τι θα κάνει.
Το βασικό πρόβλημα είναι γενικά η έλλειψη βάθους ώστε η ασκούμενη μονάδα αναγνωρίζει τις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί όταν είναι πλέον πολύ αργά. Λάβετε υπόψη σας ότι όταν η «κόκκινη» δύναμη επιτυγχάνει εισχώρηση κινείται με ταχύτητα 2 -3 χλμ. στα 15 λεπτά. Τη στιγμή που ο αμυνόμενος αντιλαμβάνεται και αναφέρει την εισχώρηση και στη συνέχεια αναλύει και προτείνει την αντίδραση του έχει ήδη χάσει τον αγώνα δρόμου να αναδιατάξει τις δυνάμεις του ώστε να επιδράσει στον εχθρικό ΤΕ. Εάν αυτή η αντίδραση δεν έχει δοκιμαστεί θα γίνει ακόμη πιο αργά.
Η αναγνώριση των σημείων απόφασης είναι μία επιχειρησιακή ευθύνη και ο αξιωματικός επιχειρήσεων και/ή ο υποδιοικητής έχουν την ευθύνη για την ανάπτυξη προϊόντων της επιχειρησιακής σχεδίασης που να υποστηρίζουν την απόφαση καθώς και να εξασφαλίσουν ότι το ΣΑΠΤ υποστηρίζει τα σημεία απόφασης.
Επίβλεψη
Οι διοικητές των ασκούμενων μονάδων πάντα εκπλήσσονται όταν βλέπουν στην αναφορά μετά την άσκηση πόσα λίγα έκαναν τελικά στον τομέα των κωλυμάτων. Οι μονάδες και οι υπομονάδες σπάνια έχουν εγκαθιδρύσει ένα σύστημα που να τους επιτρέπει να αντιλαμβάνονται τις ενέργειες τους. Το σύνηθες είναι ότι η μονάδα αναθέτει πολλά έργα αλλά δεν τα παρακολουθεί αποτελεσματικά αφήνοντας στις υπομονάδες να αποφασίσουν τι θα καταφέρουν.
Είναι φανερό ότι οι υφιστάμενοι θα παραλείψουν τις δοκιμές, την έκδοση της δικιάς τους διαταγής ή ότι άλλο νομίζουν καθώς ο χρόνος πιέζει. Γι΄ αυτό το κέντρο επιχειρήσεων του τάγματος θα πρέπει να αναπτύξει ένα σύστημα αναφορών που θα παρακολουθεί την πρόοδο και τα προβλήματα στην εκτέλεση των έργων ώστε το τάγμα να μπορεί να εντοπίσει τα ζητήματα που τείνουν να προκύψουν. Ένα τέτοιο σύστημα επιτρέπει στη διοίκηση να επικεντρώνεται στην επίλυση των προβλημάτων.
Δύο παραδείγματα αμυντικών έργων που συνήθως αφήνονται στην τύχη τους είναι η παρακολούθηση της κατασκευής κωλυμάτων και η χρήση των μέσων με πτύο. Η παρακολούθηση της προόδου αρχίζει με την ανάλυση της αποστολής και την ανάπτυξη των ΤΕ κατά τη διάρκεια της οποίας οι απαιτήσεις του τάγματος συλλαμβάνονται και μετά ανατίθενται ως έργα στη διαταγή επιχειρήσεων. Θα πρέπει να αναφέρονται τα γενικά κωλύματα που θα κατασκευαστούν, η προτεραιότητα τους και πόση κονσερτίνα θα διατεθεί στις υπομονάδες. Οι υφιστάμενοι θα πρέπει να αναφέρουν την πρόοδο τους και αυτή να φαίνεται σε σχετικό πίνακα στο κέντρο επιχειρήσεων.
Για τα μέσα που έχουν τη δυνατότητα προώθησης γαιών το επιτελείο του τάγματος θα πρέπει να κατανοεί τις δυνατότητες τους σε σχέση με τον χρόνο και να τα κατανείμει για συγκεκριμένο έργο και συγκεκριμένο χρόνο. Το τάγμα πρέπει να απαιτεί από τους υφισταμένους του να αναφέρουν την ολοκλήρωση της κατασκευής θέσεων μάχης και αντιαρματικής τάφρου και να ελέγχει αν αυτά έγιναν σύμφωνα με το σχέδιο. Κάποιος από τους αρχαιότερους αξιωματικούς του τάγματος θα πρέπει να αναλάβει «διοικητής των μηχανημάτων» και να εξασφαλίζει την ορθή χρήση τους σύμφωνα με το σχέδιο.
Αντι-αναγνώριση
Είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι όποιος κερδίσει τη μάχη της αντι-αναγνώρισης κερδίζει τη μάχη. Οι ασκούμενες μονάδες συνήθως αναθέτουν αυτή την αποστολή στη διμοιρία ανιχνευτών τους που τις περισσότερες φορές είναι υποεπανδρωμένη και αδυνατεί να καλύψει το μέτωπο του τάγματος. Συνήθως, το ασκούμενο τάγμα επαναπαύεται με αυτήν τη δύναμη και δεν αντιλαμβάνεται ότι ήδη έχει τεθεί υπό την παρακολούθηση του εχθρού. Στο τέλος το τάγμα αιφνιδιάζεται όταν η «κόκκινη» δύναμη εκτοξεύσει την επίθεση της.
Πως βελτιώνεται αυτό;
Πρώτον, πρέπει να οριστεί μία δύναμη αντι-αναγνώρισης με βάση τη διμοιρία ανιχνευτών αλλά ενισχυμένη από τη διμοιρία όλμων και έναν ουλαμό αρμάτων ή με έναν από τους λόχους. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξασφαλιστεί ότι η δύναμη αυτή θα έχει αρκετή μαχητική ισχύ για να εντοπίσει και να καταστρέψει τα τμήματα αναγνώρισης του εχθρού. Επίσης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αναδιαταχθεί πριν την κύρια μάχη.
Δεύτερον, το τάγμα πρέπει να ορίσει μία ζώνη ασφαλείας μπροστά από τον χώρο που εκτελεί τις αμυντικές προετοιμασίες και να διασφαλίσει ότι η ζώνη αυτή έχει αρκετό βάθος ώστε να αναπτυχθεί μέσα σε αυτήν η δύναμη αντι-αναγνώρισης. Η ζώνη αυτή θα πρέπει να φαίνεται στο σχεδιάγραμμα επιχειρήσεων του τάγματος. Πρέπει να έχει αρκετό εύρος ώστε η δύναμη αντι-αναγνώρισης να βρει και να καταστρέψει τα τμήματα αναγνώρισης του εχθρού πριν αυτά εισέλθουν στη φίλια αμυντική περιοχή, χωρίς όμως η δύναμη αντι-αναγνώρισης να κινδυνέψει από τις κύριες εχθρικές δυνάμεις που ακολουθούν.
Τρίτον, οι λόχοι πρέπει να καταλάβουν ότι είναι υπεύθυνοι να εξασφαλίσουν την τοπική ασφάλεια μέσα, γύρω και μπροστά από τις αμυντικές τους θέσεις μέχρι και το πίσω όριο της ζώνης ασφαλείας που αναφέρθηκε παραπάνω. Πρέπει να απαγορεύσουν στον εχθρό τη δυνατότητα να διεισδύσει και να παρατηρεί τις φίλιες δυνάμεις από μικρή απόσταση. Η καλύτερη αντιμετώπιση της εχθρικής αναγνώρισης είναι η ενεργή επιτήρηση με φυσική παρουσία του φίλιου εδάφους.
Τέταρτον, στο επιχειρησιακό περιβάλλον μπορεί να υπάρχουν μόνιμοι κάτοικοι που να διάκεινται εχθρικά και να συλλέγουν ήδη πληροφορίες για τον εχθρό. Αυτό απαιτεί από τη φίλια δύναμη να απαγορεύσει την ελευθερία κινήσεως του τοπικού πληθυσμού χωρίς αυτό να επηρεάσει δυσβάστακτα την καθημερινότητα του.
Πέμπτον, η πειθαρχία θορύβου και φωτός, η απόκρυψη και η παραλλαγή είναι ουσιώδη. Η «κόκκινη» δύναμη θα χρησιμοποιήσει ΜΕΑΣ, αεροπορία, ειδικές δυνάμεις και χερσαία αναγνώριση για να βρει την ασκούμενη δύναμη και να τη στοχοποιήσει. Πέραν των άλλων απαιτείται να μειωθεί το ίχνος του τακτικού σταθμού διοικήσεως, να απομακρυνθεί από κύριες οδούς και να αποκρύβει στο δασωμένο. Το σημαντικό είναι ότι όλοι έχουν ευθύνη σε παθητικά ή ενεργητικά μέτρα ώστε να αποτύχει η εχθρική αναγνώριση.
Τελικά, πολλές μονάδες τείνουν να θεωρούν την άμυνα δεδομένη. Δεν παρέχει τις συγκινήσεις της επίθεσης και η διεξαγωγή της δεν κεντρίζει το ενδιαφέρον. Όμως, είναι μάλλον η δυσκολότερη επιχείρηση στον σχεδιασμό, τον συγχρονισμό και την επιτυχή διεξαγωγή.
Επίλογος
Εδώ τελειώνει το κείμενο του Αμερικανού Συνταγματάρχη. Κάποιες από τις παρατηρήσεις του συνδέονται με τα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής ασκήσεων στο Hohenfels αλλά οι περισσότερες πιστεύω ότι έχουν γενικότερη ισχύ. Πάντως από την περιγραφή γίνεται φανερός ο πλούτος των εμπειριών που αποκομίζουν τα τμήματα όταν εκπαιδεύονται σε ασκήσεις διπλής ενεργείας. Ίσως να χάθηκε μία μεγάλη ευκαιρία για τον Ελληνικό Στρατό όταν μαζί με την απόκτηση του νέου άρματος δεν επιδιώχθηκε και η δημιουργία ενός ανάλογου κέντρου για την εκπαίδευση των μονάδων σε ασκήσεις διπλής ενεργείας.
Πηγή: Περιοδικό ARMOR
