Ποια είναι η διπλωματία της ομηρίας που χρησιμοποιεί συστηματικά η Τουρκία και πώς εφαρμόζεται διαχρονικά για την επίτευξη των στόχων της;
Γράφει ο Αναστάσιος Μητρόπουλος, Σχης ε.α.
Η ομηρία για την Τουρκία, αποτελεί διαχρονική διπλωματική μέθοδο επίτευξης άμεσων ή μακροπρόθεσμων στόχων.
Την Τουρκία δεν την απασχολεί το αν η ομηρία αποτελεί καταστρατήγηση της διεθνούς νομιμότητας, γιατί πολύ απλά δε λειτουργεί υπό τους νόμους του διεθνούς δικαίου όταν θέλει να πετύχει διακαώς κάτι.
Ακόμα και αν η ομηρία καλύπτεται τυπικά με νομικά τερτίπια από την καθοδηγούμενη από το εκάστοτε καθεστώς δικαστική εξουσία, δεν απασχολεί την Τουρκία ούτε καν η ηθική διάσταση του θέματος.
Ας δούμε μερικά ιστορικά παραδείγματα :
Ομηρία 30 Βρετανών στρατιωτών
Μετά το τέλος του Α’ παγκόσμιου πόλεμου, το Μάρτιο του 1920 η Τουρκία κράτησε ομήρους 30 Βρετανούς στρατιώτες οι οποίοι είχαν σταλεί μαζί με άλλους από τη Μ. Βρετανία και τις υπόλοιπες νικήτριες χώρες του Α΄ ΠΠ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία με αποστολή τον αφοπλισμό των οθωμανικών δυνάμεων στην ανατολική Τουρκία.
Αυτοί κρατήθηκαν όμηροι μέχρι το Μάρτιο του 1921 όπου και μετά από διαπραγματεύσεις οι Τούρκοι πέτυχαν την ανταλλαγή των Βρετανών με την απελευθέρωση όλων των Τούρκων κρατουμένων στη Μάλτα -πολλοί εκ των οποίων εμπλέκονταν σε σφαγές-.
Κύπρος
Η Κύπρος αποτελεί τη μεγαλύτερη περίπτωση άσκησης της διπλωματίας της ομηρίας της Τουρκίας. Εδώ πλέον δεν έχουμε να κάνουμε με πρόσωπα αλλά με ολόκληρο εθνικό έδαφος. Όλοι γνωρίζουμε την περίπτωση της Αμμόχωστου, τη λεγόμενη «πόλη φάντασμα» η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο εν δυνάμει διαπραγματευτικό χαρτί της Τουρκίας το οποίο φυλάει ως κόρη οφθαλμού στα διπλωματικά συρτάρια της.
Η Αμμόχωστος έχει χαρακτηριστεί πόλη-φάντασμα, αφού από τις 14 Αυγούστου του 1974 μετά την κατάληψή της, από τα τουρκικά στρατεύματα, η περιοχή, λεηλατήθηκε, «σφραγίστηκε» και αποκόπηκε από τα δημοτικά όρια με συρματόπλεγμα και άλλα εμπόδια. Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοί της έχουν εκδιωχθεί, και από τότε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης παραμένει κλειστό και ερημωμένο, με τον κατοχικό στρατό να μην επιτρέπει την επιστροφή των νόμιμων κατοίκων του, παρά τα σχετικά ψηφίσματα και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.
Το παραλιακό μέτωπο, πασίγνωστο στον τότε κόσμο της Μέσης Ανατολής, σήμερα ερείπιο, τα σπίτια χάσκουν ετοιμόρροπα, άδεια, τα περισσότερα χωρίς παράθυρα, χωρίς πόρτες, αδειανά, τα δέντρα μεγάλωσαν στους δρόμους. Η περίκλειστη πόλη, αντί για κατοίκους, έχει φίδια, ποντίκια και στρατιώτες που περιπολούν.
Η περίκλειστη περιοχή είναι υπό την ευθύνη του τουρκικού στρατού, ο οποίος απαγορεύει την πρόσβαση σε αυτή για όλους. H επιστροφή της περίκλειστης περιοχής στους Ελληνοκύπριους νόμιμους κατοίκους της αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις δυο πλευρές.
Στις 11 Μαΐου του 1984, τα Ηνωμένα Έθνη και το Συμβούλιο Ασφαλείας με ψήφισμά τους ζήτησαν από τους Τούρκους να παραδώσουν τα Βαρώσια σε αυτούς, με σκοπό να την επιστρέψουν στους κατοίκους της. Το τουρκικό κράτος, όμως, αποφάσισε να κρατήσει την περιοχή ως «ατού διαπραγμάτευσης», περιμένοντας την στιγμή που οι Κύπριοι θα συζητούσαν μαζί τους για τα κατεχόμενα….
Ο Γάλλος δημοσιογράφος Λου Μπιρό
Ο 27χρονος Γάλλος δημοσιογράφος Λου Μπιρό είχε συλληφθεί στις 26 Ιουλίου 2017 στην τουρκο-ιρακινή μεθόριο, επειδή στην κατοχή του βρέθηκαν φωτογραφίες που τον έδειχναν μαζί με Σύρους Κούρδους μαχητές των YPG (μιας οργάνωσης που θεωρείται παρακλάδι του PKK και άρα «τρομοκρατική» από την Άγκυρα) και κατηγορείτο από την Άγκυρα ως μέλος μιας «ένοπλης τρομοκρατικής οργάνωσης».
Αφότου παρέμεινε κρατούμενος σε τουρκική φυλακή στην πόλη Σιμάκ της νοτιοανατολικής Τουρκίας, η απελευθέρωσή του επετεύχθη, λίγο μετά την επίσκεψη του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν στην Άγκυρα.
Ερωτηθείς αν δόθηκε κάποιο αντάλλαγμα για την αποφυλάκιση του δημοσιογράφου, ο δικηγόρος του, Μαρτίν Πραντέλ, δήλωσε : «Δεν έχω κανένα λόγο να το σκεφθώ».
Εμείς όμως έχουμε πολλούς λόγους να σκεφτούμε!
Ο Γερμανός δημοσιογράφος Deniz Yücel
Ο Γερμανός δημοσιογράφος Deniz Yücel τουρκικής καταγωγής, που εργαζόταν ως ανταποκριτής της Welt στην Τουρκία, είχε φυλακιστεί ως ύποπτος διάδοσης προπαγάνδας υπέρ της τρομοκρατίας και υποκίνησης βίας. Ο ίδιος αρνούνταν τις κατηγορίες, ενώ παρέμεινε υπό κράτηση για περισσότερο από ένα χρόνο χωρίς να του έχει απαγγελθεί καμιά κατηγορία.
Πριν από λίγους μήνες, οι Τούρκοι ελευθέρωσαν το Γερμανό δημοσιογράφο με αντάλλαγμα την άρση κυρώσεων που είχε επιβάλει το Βερολίνο.
Σημειώνεται ότι η απελευθέρωση του Υucel ήρθε μία μέρα μετά από τη συνάντηση που είχαν η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ με τον Τούρκο πρωθυπουργό Γιλντιρίμ στο Βερολίνο.
Ο Αμερικανός πάστορας Αντριου Μπράνσον
Ο Αντριου Μπράνσον είναι 50χρονος πάστορας της ευαγγελικής πρεσβυτεριανής εκκλησίας που ζει στην Τουρκία εδώ και 23 χρόνια. Συνελήφθη τον Οκτώβριο του 2016, λίγους μήνες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν. Κατηγορείται, βάσει μυστικής κατάθεσης αγνώστου μάρτυρα, για «στήριξη τρομοκρατικής οργάνωσης» και για «πολιτική ή στρατιωτική κατασκοπεία».
Σε αντάλλαγμα για την ελευθερία του Μπράνσον, ο Ερντογάν ζήτησε την επιστροφή στην Τουρκία από τις Ηνωμένες Πολιτείες του κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατηγόρησε ότι ήταν πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του το καλοκαίρι του 2016.
Όμως η περίπτωση του Αμερικανού πάστορα δεν είναι η μοναδική περίπτωση κράτησης Αμερικανών πολιτών. Και άλλοι Αμερικανοί πολίτες και διπλωματικοί υπάλληλοι (τουρκικής καταγωγής) βρίσκονται υπό κράτηση στην Τουρκία αλλά δεν γίνεται η ίδια φασαρία γι’ αυτούς. Και αυτό διότι πολύ απλά, η περίπτωση του αμερικανού πάστορα, έχει αναδειχθεί λόγω της ισχυρής στήριξης που παρέχουν οι Αμερικανοί ευαγγελιστές στον Ντόναλντ Τραμπ.
Η συμπεριφορά της τουρκικής κυβέρνησης έχει εξοργίσει τους Αμερικανούς και έχει δημιουργήσει πολλαπλά ρήγματα στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, με πόλεμο δηλώσεων εκατέρωθεν και άγνωστες ίσως και απρόοπτες μελλοντικές εξελίξεις.
Οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί
Όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, η Τουρκία χρησιμοποιεί την παράνομη κράτηση (η οποία αποτελεί πλέον ομηρία) του Άγγελου Μητρετώδη και του Δημήτρη Κούκλατζη ως εργαλείο επίτευξης στόχων εξωτερικής πολιτικής. Πρόκειται για ακόμα ένα παράδειγμα της απολύτως απαράδεκτης και ανήθικης “διπλωματίας της ομηρίας»
Από τις 2 Μαρτίου κρατούν χωρίς λόγο τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, χρησιμοποιώντας τους ως μοχλό πίεσης για την επιστροφή από την Ελλάδα οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι συμμετείχαν στο πραξικόπημα εναντίον του.
Έχοντας ως παραδείγματα τις περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν, είναι άγνωστο το αν και πότε η Τουρκία θα προχωρήσει στην απελευθέρωσή τους αν δεν πάρει τα ανταλλάγματα που θέλει.
Συμπέρασμα
Όπως είδαμε από τα παραπάνω παραδείγματα, η Τουρκία δεν έχει διστάσει να τα βάλει με όλες τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις, ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, χρησιμοποιώντας τη διπλωματία της ομηρίας.
Όσο η Τουρκία βλέπει πως οι χώρες οι οποίες έχουν κατά καιρούς ομήρους, προχωρούν σε διαπραγματεύσεις μαζί της, τόσο πιο πολύ ισχυροποιεί την άποψή της ότι η διπλωματία της ομηρίας λειτουργεί άκρως αποδοτικά και τόσο πιο πολύ θα συνεχίζει να την ασκεί στο μέλλον.
Σε όλες τις περιπτώσεις η Τουρκία έχει πετύχει να σύρει σε διαπραγματεύσεις τις άλλες χώρες προκειμένου να πετύχει τα ανταλλάγματα που θέλει. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, η Τουρκία αντιλαμβανόμενη τα οφέλη από τη διπλωματία της ομηρίας, την ασκεί συστηματικά.
Πώς πρέπει όμως να αντιδράσουν οι χώρες οι οποίες είναι «θύματα» της διπλωματίας της ομηρίας της Τουρκίας; Σίγουρα χρειάζονται δυναμικές αποφάσεις και επεμβάσεις.
Πολλά είναι τα όπλα που διαθέτει η διεθνής κοινότητα προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτές τις παράνομες και επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας. Συντριπτικές κυρώσεις πολιτικές, οικονομικές, στρατιωτικές μέσω του ΟΗΕ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Αλλά και διμερείς κυρώσεις εφόσον το αντίπαλο κράτος έχει τα μέσα (ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία) Κυρώσεις οι οποίες θα μπορούσαν να γονατίσουν κυριολεκτικά το «γίγαντα». Όμως μέχρι στιγμής, σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε κάποια δυναμική αντίδραση από καμία χώρα και κανέναν οργανισμό. Ακόμα και οι ΗΠΑ μέχρι στιγμής αντιδρούν “χλιαρά” στη συνεχιζόμενη προκλητικότητα της Τουρκίας.
Γιατι; Διότι οι κάθε είδους κυρώσεις απαιτούν ισχυρή πολιτική βούληση και επιπλέον, είναι τόσα πολλά, πολύπλοκα και αντισυγκρουόμενα τα συμφέροντα εκατέρωθεν -τα οποία η Τουρκία γνωρίζει πολύ καλά-, ώστε η Τουρκία να συνεχίζει την ίδια τακτική, έχοντας καταλάβει ότι αυτή η συμπεριφορά της λειτουργεί -προς στιγμήν- προς όφελός της. Και θα συνεχίσει να λειτουργεί αν δεν αλλάξει κάτι.
