Γιατί η Ελλάδα πάσχει από χαρισματικούς ηγέτες;

Της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου  , Ιστορικού- Διεθνολόγου *

Η Ελλάδα πάσχει από χαρισματικούς ηγέτες… Από αυτούς που θα βγουν μπροστά, θα διεκδικήσουν, θα χτυπήσουν το χέρι στο τραπέζι, θα προβάλλουν veto…

Πολλοί θα πούνε, μα είναι δυνατόν ένα Κράτος όπως η Ελλάδα μέλος Διεθνών Οργανισμών που συμβαδίζει με Αρχές και Θεσμούς που οργάνωσαν τη Διεθνή Κοινότητα, να παρεκκλίνει από τις νόρμες που επιβάλλει το “διπλωματικό τακτ”, και εντέλει να συμπεριφέρεται ως κουρσάρος;;;;…

Μήπως, όλο αυτό είναι στην πραγματικότητα μια μπανανόφλουδα που έχουμε πατήσει από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, γιατί στην πραγματικότητα η Ελλάδα δεν έχει πλέον χαρισματικούς ηγέτες, αλλά γρανάζια του Διεθνούς Συστήματος;;;;… Μήπως όλο το παραπάνω περί Διπλωματίας είναι μία καλά διαμορφωμένη θεωρία από το εσωτερικό, πολιτικό και πολιτειακό κατεστημένο, καθώς η Ελλάδα πλέον δεν έχει ηγέτες οραματιστές;;;;…

Άραγε οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερμανία και τόσα άλλα κράτη ευνομούμενα συμπεριφερονται ως κουρσάροι;;;… Και να μου επιτρέψετε κάτι… Ίδια είναι τα μεγέθη με τη χώρα μας, αν και μόνο εφόσον οι ίδιες οι ηγεσίες θέλουν να τα βλέπουν ίδια… Και είναι το μέγεθος τού πώς θέλουμε να μας αντιμετωπίζουν…

Και πρέπει να πούμε κάτι, γιατί η κακεντρέχεια δημιουργεί εσκεμμένα παρερμηνείες…. Η πολιτική ηγεσία (όλων των κομμάτων που πέρασαν από την κυβερνητική εξουσία) φυσικά και επιδίωξαν και επιδιώκουν το καλύτερο για το ελληνικό Κράτος (και αλίμονο αν δεν το πιστεύαμε αυτό), αλλά δυστυχώς δεν έχει την πυγμή και τη θέληση να επιβάλλει…

Και γιατί συμβαίνει αυτό;;;; Γιατί δυστυχώς κάποια συγκεκριμένα χρόνια ζήσαμε σε μια επίπλαστη κοινωνία που η οικονομική εξάρτηση από τα άλλα κράτη αφενός διαμόρφωσε ένα πολιτικό κατεστημένο υπόλογο σε αυτά αφετέρου και στη βάση αυτή στο πολιτικό προσκήνιο αναρριχήθηκαν άτομα που εξυπηρετούσαν με την πολιτική μαλθακότητά τους ενίοτε την εξάρτησή μας από τα άλλα κράτη (τα υποτιθέμενα ισχυρά)…

Γιατί η ισχύς, εκτός από όλα αυτά τα περισπούδαστα που όλοι γνωρίζουμε για το πώς διαμορφώνεται, εν πολλοίς σχετίζεται και από τον τρόπο που μία χώρα αντιμετωπίζει τόσο το εσωτερικό κατεστημένο της όσο και από τον τρόπο που δημιουργεί τις σχέσεις της (από συμμαχίες μέχρι εξαρτήσεις) με άλλα κράτη…

Και τι θα πει χαρισματικός ηγέτης;;;… Άραγε, η χώρα μας είχε ποτέ χαρισματικούς ηγέτες;;;… Ο Νικολό Μακιαβέλι στο “Ηγεμών” όρισε από τους πρώτους τα στοιχεία του ηγέτη, για να ακολουθήσουν αιώνες αργότερα, σύγχρονοι μελετητές (Πολιτικοί Επιστήμονες, Κοινωνιολόγοι, Επικοινωνιολόγοι κτλ) σκιαγραφώντας τη διάσταση του πραγματικού ηγέτη…

Ο ηγέτης πάνω από όλα θα πρέπει να έχει όραμα για ο, τι διοικεί και εμπιστοσύνη σε αυτό, ότι δηλαδή είναι μια “σπάνια ύλη” που χρειάζεται απλά μία υποβοήθηση από τον ίδιο για να φέρει αποτελέσματα…. και κυρίως χρειάζεται αποφασιστικότητα από τον ίδιο ότι παρά τις αντιξοότητες ο στόχος θα επιτευχθεί με κάθε τρόπο … Και αυτό θα πρέπει να συμβαίνει για όλους τους χώρους, Θεσμούς, Αρχές, επιχειρήσεις, Κράτος…

Η Ελλάδα, μία “σπάνια ύλη”, είχε την τύχη να διοικηθεί από πολιτικούς άνδρες που ήταν οραματιστές…. Και παρά το γεγονός ότι όλα δεν τα έπραξαν σωστά, ωστόσο όμως είχαν την πυγμή, το θέλω και το όραμα, ακόμα και από το “λάθος” η Ελλάδα να είναι χώρα μέρος των διεθνών εξελίξεων και όχι ουραγός αυτών…. Και αυτό διότι, είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη πρωταρχικά στους Θεσμούς και τις Αρχές του ελλαδικού τόπου και δευτερευόντως στο συμμαχικό περιβάλλον που απλά το χρησιμοποιούσαν για την ευκολότερη και γρηγορότερη ευόδωση των σκοπών και οραμάτων τους και δεν ήταν ο καθοδηγητής και σε πολλές φορές διαμορφωτής της πολιτικής τους…

Και με αυτό που γράφω κάποιοι θα πούνε, ότι υπονοώ ότι η Ελλάδα είναι επί της ουσίας αποικία ή προτεκτοράτο των ξένων συμφερόντων… Και η απάντηση που δίνεται είναι ότι η Ελλάδα ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ να γίνει αποικία και προτεκτοράτο των άλλων, γιατί ΕΥΤΥΧΩΣ η πολιτισμική μας παράδοση μάς έχει αφήσει τόσο μεγάλη κληρονομιά σε ιδεολογίες και “πιστεύω” που πάντοτε θα υφίστανται συνιστώσες ακόμα και στα κομματικά επιτελεία που θα είναι το εμπόδιο από ενδεχόμενη χειραγώγηση είτε από τον επικεφαλής του κόμματος είτε από τρίτους…

Όμως αυτό δεν σημαίνει, ότι αυτό θα πρέπει να είναι το φόβητρο για έναν πολιτικό άνδρα που θέλει να ηγηθεί ενός κόμματος, ενός Θεσμού, μίας Αρχής, ενός Κράτους… Αλλά συμβαδίζοντας με την εποχή του, το περιβάλλον (κοινωνικό, θεσμικό, διπλωματικό) και κυρίως με το πολιτισμικό απόθεμα του κράτους του να δημιουργεί το όραμα της διακυβέρνησής του κι όχι απλά τη βελτίωση των συνθηκών…

Δυστυχώς, οι Έλληνες ηγέτες των τελευταίων δύο δεκαετιών παρά το γεγονός ότι κάθε άλλο παρά συγκεντρωτικοί είναι στον τρόπο της εξουσίας τους, με το να δείχνουν με τις ενέργειές τους ελλιπή εμπιστοσύνη στους Θεσμούς και τις Αρχές που είναι το ακροκέραμο της Πολιτείας, είναι σαν να τις χειραγωγούν, σαν να έχουν την ανασφάλεια ότι θα κριθούν από αυτές για τη λανθασμένη πολιτική διαχείρισή τους….

Οι Έλληνες πολιτικοί ηγέτες που ήταν οραματιστές στην πρώτη κρίση που θα αντιμετώπιζαν (οικονομική, στρατιωτική, κοινωνική) το πρώτο βλέμμα το έστρεφαν στους Θεσμούς και τις Αρχές της Πολιτείας μας και δευτερευόντως στο συμμαχικό περιβάλλον μας…. Γιατί αντιμετώπιζαν το Κράτος ως άνθρωπο, που στην πρώτη δυσκολία ενεργοποιεί τις δικές του άμυνες, για να ζητήσει σε δεύτερο χρόνο βοήθεια από το περιβάλλον του… Γιατί οι ίδιες οι Διεθνείς Σχέσεις ονομάζουν τα κράτη οντότητες και κάτω από το πλαίσιο αυτό αντιμετωπίζονται…

Η Ελλάδα οφείλει να ξαναβρεί το βηματισμό της… Και θα τον ξαναβρεί, όταν θα αποκτήσει όραμα και δεν θα λειτουργεί ως ένα απλό γρανάζι (από τα πολλά) του Διεθνούς Συστήματος, αλλά ως χώρα που λόγω γεωγραφικής θέσης, Ιστορίας και πολιτισμού θα διαμορφώνει η ίδια τις εξελίξεις στην περιοχή της…. Γιατί η Ελλάδα είναι μία “σπάνια ύλη” που όλοι γνωρίζουν την αξία της, ενώ εμείς οι ίδιοι, πολλές φορές, την ξεχνάμε… Και το ότι όλοι γνωρίζουν την αξία μας φάνηκε από τον τρόπο που οι ισχυρές δυνάμεις, όταν είχαμε ηγέτες με αποφασιστικότητα έκαναν πολλά βήματα πίσω…

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).