Του Αλέξανδρου Δρίβα, Διεθνολόγου -Συντονιστή του Τομέα Ευρασίας & Ν. Α. Ευρώπης στο ΙΔΙΣ – Research Fellow in HALC (Hellenic American Leadership Council)
Η Τουρκία είναι εκνευρισμένη με την Ελλάδα για δύο λόγους:
Ο πρώτος λόγος αφορά την αλλαγή παραδείγματος της Ελλάδας εδώ και τέσσερα χρόνια. Ο κατευνασμός έχει μειωθεί (προς Θεού, δεν έχει εξαλειφθεί). Η Τουρκία όμως είχε μάθει για δεκαετίες ως Pavlov’s Dog Experiment ότι κάθε φορά που απειλεί, η Ελλάδα “μαζεύεται”. Η Τουρκία είναι εκνευρισμένη διότι πλέον δεν συμβαίνει αυτό. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε το Σωτήριο Έτος 2020 σε Έβρο και Αιγαίο.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίον η Τουρκία είναι εκνευρισμένη, πηγάζει από την ίδια. Η αποτυχία της εξωτερικής της πολιτικής παρόλο που έκανε καθετί έκνομο εναντίον της Ελλάδας (τουρκολιβυκό μνημόνιο). Τα λάθη της Τουρκίας, οδήγησαν την Ελλάδα σε λογική μηδενικού αθροίσματος και έτσι κεφαλαιοποίησε υπέρ της τα τουρκικά λάθη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αναβάθμιση της Ελλάδας στο ίδιο το ”οικόπεδο επιρροής” της Τουρκίας (όπως η Τουρκία το θεωρούσε). Η Ελλάδα είναι με τη βάση της Αλεξανδρούπολης παρευξείνια χώρα, ενώ ταυτόχρονα είναι το πιο σημαντικό ενεργειακό hub για την επόμενη μέρα μαζί με την Πολωνία.
Η Βουλγαρία δε γίνεται να κάνει διπλό παιχνίδι από τη στιγμή που εξαρτάται από την Ελλάδα. Η ασφάλεια και της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στον Πόλεμο της Ουκρανίας, πηγάζουν νατοϊκά από την Ελλάδα. Όλα αυτά, έχουν ένα κλειδί. Η Τουρκία χάλασε τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο από όσο δείχνουν δηλώσεις. Στο παρασκήνιο έλαβαν χώρα εδώ και δέκα χρόνια πολλές αλλαγές. Στο τέλος, η Τουρκία γίνεται επιθετική επειδή η Ελλάδα έχει αναβαθμιστεί από τις ΗΠΑ.
Η Τουρκία κάνει εισβολή στη Συρία και πάει σε πρόωρες εκλογές
Και για την Ελλάδα, αλλά και για την Τουρκία το έτος αυτό είναι προεκλογικό. Μάλιστα, οι δημοσκοπήσεις και στις δύο χώρες δείχνουν ότι δεν είναι απίθανο να γίνουν πρόωρες εκλογές. Επομένως μια πλήρη αποσύνδεση εσωτερικών παραμέτρων από εξωτερικές, δεν γίνεται να λάβει χώρα. Ο Ερντογάν ποντάρει στον εθνικισμό, όπως ποντάρει και ο Μπαχτσελί. Η Τουρκία έχει ένα καθυστερημένο πολιτικό σύστημα (μεσανατολικός τύπος) όπου η εξωτερική πολιτική είναι πάντα το καταφύγιο για τις εσωτερικές αποτυχίες. Με 70% πληθωρισμό, απίστευτη διαφθορά και με έναν αυταρχισμό πρωτόγνωρο, το ΑΚΡ γνωρίζει οτι χωρίς ένταση δεν πρόκειται να πάρει ψήφους συσπείρωσης.
Μια νέα εισβολή στη Συρία, θεωρείται ως πιο ασφαλής κίνηση από τον Ερντογάν, παρόλο που όσο η Ρωσία δεν επιτυγχάνει την κατάκτηση των παραλίων της Ουκρανίας (από Αζοφική μέχρι Οδησσό) η Συρία της είναι το ίδιο απαραίτητη. Διευκόλυνση από τον Πούτιν στη Συρία σαν αντάλλαγμα το μπλόκο Φινλανδίας-Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, θα σημάνει πρακτικά και το πρώτο βήμα εξόδου της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.
Σε αυτό το σενάριο, η Τουρκία εισβάλλει στη Συρία, παρουσιάζει μια νίκη έναντι των Κούρδων και πάει σε εκλογές κάνοντας σημαία της αντινατοϊκές πεποιθήσεις. Εδώ τα ελληνοτουρκικά δε συνιστούν τόσο πιθανό πεδίο μεγάλης έντασης. Η Συρία έχει για την Τουρκία μικρότερο ρίσκο από τα ελληνοτουρκικά.
Η Τουρκία στοχεύει και σε Συρία και σε Ελλάδα (και Κύπρο) προσπαθώντας ο Ερντογάν να συσπειρώσει το εκλογικό σώμα
Ανεξάρτητα με το αν πάει σε πρόωρες ή όχι εκλογές, η Τουρκία σαν επιτιθέμενη μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να ρισκάρει στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο να φέρει ένταση η οποία όμως δε θα οδηγήσει την Ελλάδα σε πρόωρες εκλογές. Σε κατάσταση κρίσης, το τελευταίο που σκεφτόμαστε είναι οι εκλογές.
Για την Τουρκία, ένα σημειακό επεισόδιο το οποίο θα έχει εκπονηθεί ως προβοκάτσια (έρευνα και διάσωση) ποντάροντας οτι λόγω Πολέμου στην Ουκρανία θα σπεύσουν όλοι γρήγορα (διεθνής παράγοντας) να διαμεσολαβήσουν και να οδηγηθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (πάγιο σχέδιο της Τουρκίας όπως φάνηκε και στα Ίμια).
Αυτή τη στιγμή, η Τουρκία έχει δύο τρόπους να τινάξει τη συνοχή του ΝΑΤΟ στον αέρα:
- Η μια επιλογή είναι να μπλοκάρει Φινλανδία και Σουηδία. Όμως γνωρίζει οτι μπορεί να (παρα)καμφθεί το βέτο της.
- Η άλλη επιλογή, είναι να εξυπηρετήσει τον Πούτιν στο Αιγαίο προκαλώντας πόλεμο ή θερμό επεισόδιο. Σε κάθε περίπτωση, ο Ερντογάν θεωρεί οτι θα κερδίσει από την ένταση δημοσκοπικά: ΠΡΟΣΟΧΗ: Το ότι ο Ερντογάν ετοιμάζει την προσωπική του έξοδο από την πολιτική, δε σημαίνει οτι δε θέλει να είναι ”σκιώδης πρόεδρος” και να αφήσει ανθρώπους του στο ΑΚΡ.
Το επεισόδιο στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να θέσει τέλος στην πολιτική καριέρα του Ερντογάν. Η Τουρκία μπορεί να κάνει μοιραίο λάθος, υποτιμώντας την Ελλάδα. Μια ήττα του Ερντογάν (ακόμη και με τη μορφή της μη νίκης) μπορεί να δείξει στο εκλογικό σώμα οτι είναι ένας ηττοπαθής πολιτικός και αυτό να έχει άμεσες πολιτικές εξελίξεις. Το τουρκικό πολιτικό σύστημα δεν αντέχει εθνικές ήττες (Σύνδρομο Σεβρών). Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονται σε προεκλογικό έτος που σημαίνει οτι όποια επιλογή θα έχει άμεσο αντίκτυπο στους πολίτες και των δύο χωρών.
Ενδείξεις ότι έχουμε πάρει αποφάσεις οι οποίες αγνοούν τις τουρκικές απειλές:
Η Ελλάδα έχει συζητήσει για την υπαγωγή της στο πρόγραμμα NATURA. Πριν την κρίση των Ιμίων, είχε γίνει μια παρεμφερής προσπάθεια από ελληνικής πλευράς. Είναι από τα ”ψιλά” της επίσκεψης του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ. Η Ελλάδα οφείλει να ξέρει πως: Αμείλικτη αποτροπή έναντι της Τουρκίας αν εκείνη αποφασίσει έναν πόλεμο ή ένα σοβαρό επεισόδιο, σημαίνει περαιτέρω αναβάθμιση (απόλυτη και σχετική). Σοβαρή (σοβαρή=ανάλογη) πρέπει να είναι και η απάντηση στο χαμηλό ποντάρισμα της Τουρκίας (περίπτωση εξόδου γεωτρύπανου με συνοδεία στόλου).
Η ελληνική επιστολή στον ΟΗΕ οφείλει να γίνει η νέα μας βάση στα ελληνοτουρκικά. Μια διαφορά έχουμε και αυτή είναι όλη και όλη. Η χώρα μας οφείλει να υπολογίσει και το γεγονός οτι κανείς δε θέλει τον Ερντογάν και οτι αρκετοί θα γλυκοκοίταζαν μια αποτυχία του σε Αιγαίο ή Ανατολική Μεσόγειο. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που οφείλει η Ελλάδα να κάνει προκειμένου να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο, είναι να αποφύγει πρόωρες εκλογές. Εκεί η Τουρκία θα βρει το πολυπόθητο παράθυρο. Αν θέλουν εκείνοι να πάνε, το πλεονέκτημα είναι δικό μας.
