Επιχείρηση “Πυρσός”: Η τελική νίκη του Ελληνικού Στρατού στο Γράμμο και στο Βίτσι

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΥΡΣΟΣ

Σαν σήμερα, στις 30 Αυγούστου 1949, στις 10 π.μ., έληξε η επιχείρηση “Πυρσός” κατά την οποία οι δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού πέτυχαν την τελική νίκη επί του ΔΣΕ,  σηματοδοτώντας το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου.

 

Μετά την επιτυχία της προηγούμενης επιχείρησης “Πύραυλος”, οι δυνάμεις του ΔΣΕ στην κεντρική Ελλάδα νικήθηκαν και μόνο ο Γράμμος και το Βίτσι στη βορειοδυτική Ελλάδα παρέμειναν υπό τον έλεγχό τους. Παράλληλα, η γιουγκοσλαβική βοήθεια προς τους Έλληνες κομμουνιστές είχε σταματήσει, τον Φεβρουάριο του 1949, μετά τις διαφωνίες των Τίτο – Στάλιν.

Έτσι οργανώθηκε η  Επιχείρηση Πυρσός, η οποία ήταν η τελική εκστρατεία που ξεκίνησε ο Εθνικός Στρατός κατά των ανταρτών του ΔΣΕ, προκειμένου να εκκαθαρίσει και τις τελευταίες αντιστάσεις ττους στο Γράμμο και το Βίτσι.

Δυνάμεις εμπλεκομένων

Οι δυνάμεις του Εθνικού Στρατού είχαν συγκεντρώσει 180.000 άνδρες, και αποτελούνταν από 2 Σώματα Στρατού τα οποία απαρτιζόταν από: 7 μεραρχίες Πεζικού, 1 μεραρχία Ορεινών Καταδρομών (Λ.Ο.Κ.) που περιλάμβανε τις VIII, I, X, II, III μοίρες καταδρομών, 2 ανεξάρτητες Ταξιαρχίες και 14 ελαφρά τάγματα πεζικού, 150 περίπου πεδινά και ορειβατικά πυροβόλα, πλήθος αεροπλάνων και 200 άρματα μάχης.Το A’ Σώμα Στρατού, διοικούσε ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος και το Β’ Σώμα Στρατού, ο Στυλιανός Μανιδάκης.

Ο Δημοκρατικός Στρατός (ΔΣΕ) διέθετε 6.500 μαχητές στον Γράμμο και 8.500 στο Βίτσι και 2.500 σε εφεδρεία στο αλβανικό έδαφος και πίστευε ότι θα καταφέρει να εμπλέξει τον Εθνικό Στρατό σε πόλεμο φθοράς και ελιγμών. Κατείχε επίσης 45 ορειβατικά πυροβόλα, 15 αντιαεροπορικά και 27 αντιαρματικά.

Το σχέδιο “Πυρσός” του Εθνικού Στρατού

Το σχέδιο προβλεπόταν να διεξαχθεί σε τρεις φάσεις:

Πυρσός Α΄ (2-8 Αυγούστου):

Στην πρώτη φάση προβλέπονταν σποραδικές παραπλανητικές επιθέσεις στον Γράμμο, με σκοπό να δημιουργηθεί η αίσθηση στον ΔΣΕ ότι εκεί θα εκδηλωνόταν η κύρια επίθεση του αντιπάλου και να καθηλωθούν οι δυνάμεις του.

Πυρσός Β΄(10-16 Αυγούστου):

Η δεύτερη φάση του σχεδίου προέβλεπε ότι η κύρια ενέργεια του ΕΣ, μετά την εφαρμογή του Πυρσός Α΄, θα εξελισσόταν στην περιοχή του όρους Βίτσι με σκοπό την κατάληψή της και την εξόντωση ή αιχμαλωσία των ανταρτών.

Πυρσός Γ΄ (24-30 Αυγούστου):

Η τρίτη και τελική φάση προέβλεπε αποφασιστική ενέργεια στην περιοχή του όρους Γράμμου, με σκοπό την κατάληψή της και την εξόντωση ή αιχμαλωσία των κομμουνιστικών ανταρτικών δυνάμεων, καθώς και την απόφραξη των αλβανικών συνόρων, για να μην υπάρχει καμία διέξοδος στις δυνάμεις του ΔΣΕ.

Το σχέδιο του ΔΣΕ

Από την άλλη πλευρά οι αντάρτες θα αντέτασσαν ενεργητική άμυνα η οποία θα συνίστατο στην άμεση εκτόξευση αντεπιθέσεων για ανακατάληψη χαμένων στρατηγικών σημείων. Δράση στα μετόπισθεν του εχθρού και αποκοπή των συγκοινωνιών του, ώστε ο τελευταίος να καθηλώσει αρκετές δυνάμεις και να μην τις διοχετεύσει στην κύρια επίθεση του.

Σε περίπτωση που ένα στρατηγικό σημείο πιεζόταν πολύ οι αντάρτες θα εκτόξευαν αντεπιθέσεις σε διαφορετικά σημεία ώστε να ανακουφίσουν τους αμυνόμενους συμπολεμιστές τους. Σε μια ευνοϊκή στιγμή των επιχειρήσεων το Γενικό Αρχηγείο των ανταρτών μπορούσε να αποφασίσει μαζικό συγκεντρωτικό χτύπημα για ανατροπή του εχθρού.

Διεξαγωγή των επιχειρήσεων

Πυρσός Α & Β΄

Οι δύο πρώτες φάσεις της επιχείρησης «Πυρσός» πέτυχαν τους αντικειμενικούς σκοπούς τους παρά την ηρωική αντίσταση των ανταρτών. Το Βίτσι έπεσε και απέμενε η διεξαγωγή της τρίτης και τελευταίας φάσης, με την οποία πιστευόταν ότι θα δινόταν το τελειωτικό χτύπημα κατά του ΔΣΕ.

Από πλευράς του τελευταίου, έτσι όπως είχε εξελιχθεί η κατάσταση «νίκη» θα ήταν η απόκρουση των δυνάμεων του ΕΣ και η πρόκληση μεγάλων απωλειών σε αυτόν, ώστε στο τέλος να αναγκαστεί η ηγεσία του-ακριβώς λόγω των μεγάλων απωλειών-να διατάξει τη διακοπή των επιχειρήσεων.

Μια τέτοια εξέλιξη θα επέτρεπε στον ΔΣΕ και κατ’ επέκταση στο ΚΚΕ να διατηρήσει τις θέσεις του στην περιοχή, ευελπιστώντας για κάτι καλύτερο στο μέλλον, που δεν θα ήταν άλλο από τη διεθνή αναγνώριση της ανεξαρτησίας της περιοχής από τη Σοβιετική Ένωση και τις υπόλοιπες κομμουνιστικές χώρες.

Το πόσο ουτοπική ήταν η επίτευξη αυτών των στόχων είναι πασιφανές. Οι προοπτικές για τον καταπονημένο ΔΣΕ διαγράφονταν ζοφερές.

γραμμοσ βιτσι εφημεριδα

Πυρσός Γ΄

Μετά τις κατάλληλες προωθήσεις των μεραρχιών του ΕΣ στις 0.5.30 τις 25ης Αυγούστου εξαπολύθηκε η κύρια επίθεση.

Οι δυνάμεις του ΕΣ αντιμετώπισαν πολύ σοβαρές δυσκολίες από τη μορφολογία του εδάφους, την πληθώρα των ναρκοπεδίων, την ισχυρά οργανωμένη αμυντική οχύρωση και την ισχυρή άμυνα που αντέταξε ο ΔΣΕ.

Όμως η επιμονή των ανδρών του ΕΣ και η αριθμητική τους υπεροχή δεν έδινε καμία πιθανότητα στους αντάρτες για αναχαίτιση. Τελικά οι επιτιθέμενοι ξεπέρασαν τις δυσκολίες και με τολμηρές ενέργειες πέτυχαν τους στόχους τους.

Η ηγεσία των ανταρτών αντιλήφθηκε τον μεγάλο κίνδυνο που αντιμετώπιζε, δηλαδή αυτόν της παγίδευσης του συνόλου των δυνάμεων της. Αμέσως συνεδρίασε το Πολιτικό Γραφείο της ΚΕ του ΚΚΕ και αποφάσισε την διαφυγή του ΔΣΕ στην Αλβανία, κάτι που τελικά πραγματοποιήθηκε (όχι για το σύνολο των δυνάμεων) κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.

Η επιχείρηση έληξε στις 10 π.μ. στις 30 Αυγούστου.

Οι Έλληνες κομμουνιστές παραδόθηκαν επισήμως στα μέσα Οκτωβρίου, σταματώντας τον εμφύλιο πόλεμο.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ