Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
Μετά την πρόσφατη συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας (περιορισμένης σε τεχνολογικό πεδίο –και οπλικών συστημάτων- φανερά και προς το παρόν) μεταξύ ΗΠΑ-Αυστραλίας και Μεγάλης Βρετανίας (AUKUS), μεγάλος προβληματισμός δημιουργείται για τον ρόλο της Γαλλίας και της ΕΕ στις εξελίξεις αυτές.
Γαλλία με Μακρόν και ΝΑΤΟ
Η Γαλλία με πρόεδρο τον Μακρόν είναι γεγονός ότι προσπαθεί να αποκτήσει πολιτικό και στρατηγικό βάρος στην ΕΕ αλλά και σε όλο το κόσμο.
Οι αιτιάσεις Μακρόν προς το ΝΑΤΟ (ότι είναι εγκεφαλικά νεκρό) αν και ιδιαίτερα καυστικές, αν και επικρίθηκαν αρχικά από τις περισσότερες χώρες, εν τούτοις ανεπίσημα θεωρήθηκαν ρεαλιστικές από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (με εξαίρεση κυρίως τις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ που εξακολουθούν βλέπουν το ΝΑΤΟ ως προστάτη έναντι των παραδοσιακών φόβων τους για την Ρωσία) .
Εκτιμάται ότι βασικός του στόχος ήταν να επιστήσει την προσοχή σε εκείνα που θεωρούσε ως θεμελιώδη προβλήματα στο ΝΑΤΟ, σε πολιτικό κυρίως επίπεδο, που κρυβόντουσαν επί πολλά χρόνια κάτω από το χαλί.
Παρά την καυστική αυτήν ρητορική, ο Μακρόν έδειξε μία εκπληκτική αλλαγή ως προς τον πολιτικό ρόλο του ΝΑΤΟ που ήταν και εξακολουθεί να είναι υποβαθμισμένος στην συνείδηση πολλών χωρών.
Συγκεκριμένα αναβάθμισε σημαντικά τον πολιτικό ρόλο του ΝΑΤΟ με τις παρεμβάσεις και την συμμετοχή της Γαλλίας, πράγμα που τον ξεχωρίζει από την παραδοσιακή μινιμαλιστική αντιμετώπιση του ΝΑΤΟ από τους προκατόχους τους των προκατόχων του, οι οποίοι θεωρούσαν τη Συμμαχία κυρίως ως στρατιωτική παρά ως πολιτική.
Όμως και στο στρατιωτικό σκέλος η Γαλλία συμβάλει σημαντικά πλέον.
Οι εθνικές δεσμεύσεις βεβαίως εξακολουθούν να έχουν προτεραιότητα, αλλά, παρά τις αμφισβητήσεις, το Παρίσι συμβάλλει ουσιαστικά στα αποτρεπτικά και αμυντικά μέτρα κατά της Ρωσίας που αποφάσισαν οι σύμμαχοι μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Αυτά περιλαμβάνουν την συμμετοχή στα μέτρα αεροπορικής προστασίας των χωρών της Βαλτικής καθώς και την ενισχυμένη στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ στις χώρες αυτές, με 300 Γάλλους στρατιώτες να εναλλάσσονται στην Εσθονία και στην Λιθουανία.
Η Γαλλία θεωρεί ότι οι στρατιωτικές της πρωτοβουλίες αφορούν την Ευρωπαϊκή δέσμευση της για να διασφαλίσει τα Ευρωπαϊκά συμφέροντα και υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις της (για παράδειγμα, στην Υποσαχάρια Αφρική -Σαχέλ), οι στρατιωτικές της δυνατότητες και οι αμυντικές της δαπάνες (οι οποίες πληρούν τους στόχους δαπανών του ΝΑΤΟ δύο τοις εκατό), καθώς και οι πρωτοβουλίες της (όπως η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Παρέμβασης), συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή άμυνα και θα πρέπει να εκτιμηθούν ως εκ τούτου και στην κατανομή του βάρους στο ΝΑΤΟ.
Πιο αξιοσημείωτη όμως είναι η επιθυμία του για πολιτική αναβάθμιση του ΝΑΤΟ, την οποία ο Μακρόν εξέφρασε σε συνέντευξή της στο περιοδικό “The Economist “στα τέλη του 2019.
Συγκεκριμένα ενώ παραδέχτηκε ότι το ΝΑΤΟ λειτουργεί στρατιωτικά, υπεραμύνθηκε της πολιτικής αναβάθμισης του επικρίνοντας χώρες που την μπλοκάρουν στις πολιτικές του αποφάσεις (π.χ. η Τουρκία αλλά και οι ΗΠΑ) και επέκρινε την έλλειψη ενότητας μεταξύ των Ευρωπαίων. Αυτή είναι μια αλλαγή από την παραδοσιακή στάση της Γαλλίας, η οποία θεωρούσε πρωτίστως το ΝΑΤΟ ως στρατιωτική συμμαχία.
Αν και η επίσημη αντίδραση των άλλων συμμάχων στο ΝΑΤΟ για τις τοποθετήσεις του Μακρόν ήταν αρχικά επικριτική, με δημόσιες δηλώσεις εκ μέρους τους για τον σημαντικό ρόλο του ΝΑΤΟ και την μέχρι τώρα πορεία του, ανεπίσημα όμως, οι περισσότεροι συμφώνησαν με την ανάλυση του.
Η αποδοκιμασία τους επικεντρώθηκε κυρίως στη μορφή και τον χρόνο της δήλωσής του: Ο Μακρόν τοποθετήθηκε δημόσια με τον τρόπο αυτό λίγο πριν από την 70η επέτειο της συνόδου του ΝΑΤΟ (Δεκέμβριο του 2019). Πολλές χώρες εντός του ΝΑΤΟ θεώρησαν ότι οι δηλώσεις αυτές αλλοίωναν την εικόνα του ΝΑΤΟ εν μέσω των εορταστικών εκδηλώσεων και θα μπορούσαν να βλάψουν το ΝΑΤΟ, και συνεπώς και την ευρωπαϊκή άμυνα.
Στην συνέχεια όμως, και μετά από πρόταση της Γαλλίας, δημιουργήθηκε μία ομάδα εμπειρογνωμόνων για να εξετάσει το ζήτημα και να προτείνει για την ουσία, για το πώς το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αναβαθμισθεί στην πολιτική του διεργασία.
Αυτή η πρωτοβουλία απάλυνε τις εντυπώσεις και τις εντάσεις και απέτρεψε δημόσιες δηλώσεις και αντιπαραθέσεις στην σύνοδο κορυφής που ακολούθησε στο Λονδίνο, αφού τα ευαίσθητα τα εξέταζε η ομάδα εμπειρογνωμόνων.
Στην τελική ανακοίνωση της Συνόδου κορυφής ανατέθηκε στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ να υποβάλει προτάσεις για την ενίσχυση του Πολιτικού ρόλου και της πολιτικής λειτουργίας της Συμμαχίας.
Το αποτέλεσμα της επιτροπής ( Δεκέμβριο του 2020), ήταν μια έκθεση που περιείχε 130 συστάσεις που πολλοί σύμμαχοι επαίνεσαν. Πολιτική και Στρατηγική αντίληψη, την οποία πολλά μέλη του ΝΑΤΟ ζητούσαν στο παρελθόν μάταια.
Χωρίς το σοκ της κριτικής του Μακρόν, αυτό δύσκολα θα είχε συμβεί.
Η Γαλλία έμεινε σε μεγάλο βαθμό ικανοποιημένη με το αποτέλεσμα και επόμενο ήταν να αναλάβει το βάρος και την ευθύνη για την εφαρμογή του περιεχομένου και την επιτυχία του.
Η έκθεση τονίζει τη σημασία της πολιτικής συνοχής και μιας κοινότητας κοινών αξιών, την πυρηνική αποτροπή, τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ και την απειλή της τρομοκρατίας. Σε δήλωσή του, ο Μακρόν επαίνεσε την έκθεση λίγο μετά τη δημοσίευσή της. Προέτρεψε επίσης να συντονιστούν οι εξελίξεις του ΝΑΤΟ και της ΕΕ (όπως ήταν η διαδικασία της στρατηγικής πυξίδας που ξεκίνησε υπό τη Γερμανική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ στα τέλη του 2020).
Καταλήγοντας
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ο ρόλος της Γαλλίας εντός του ΝΑΤΟ (και ιδιαίτερα του Πολιτικού ρόλου του ΝΑΤΟ) είναι δεσμευτικά αναβαθμισμένος για την Γαλλία.
Μετά δε την συμφωνία των ΗΠΑ με Αυστραλία και Μ. Βρετανία, όπου η Γαλλία αισθάνθηκε απαξιωμένη (και η ΕΕ), εκτιμώ ότι θα απαιτήσει να έχει αναβαθμισμένο ρόλο εντός αυτού, για να μπορέσει να ελέγξει τις πολιτικές και γεωστρατηγικές εξελίξεις, όχι μόνο στον συμπληρωματικό ρόλο που θα κληθεί να αναλάβει το ΝΑΤΟ στις νέες κρίσεις και απειλές, αλλά και στην σχέση του ΝΑΤΟ με την ΕΕ.
Η ΕΕ θα κληθεί να αποκτήσει συνεκτική φωνή μέσα στο ΝΑΤΟ, αν θέλει να μην είναι ουραγός σε εξελίξεις.
Και για να γίνει αυτό χρειάζεται ένας αποφασιστικός Ευρωπαίος ηγέτης, που μετά την Μέρκελ, ο μόνος που εμφανίζεται ικανός να αναλάβει αυτόν τον ρόλο είναι ο Μακρόν, με την Γαλλία ως την Πολιτική και Στρατιωτική δύναμη που θα ηγηθεί ομότιμα στις Ευρωατλαντικές και παγκόσμιες εξελίξεις.
*Ο Υποναύαρχος Π.Ν. ε.α., πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών, έχει σπουδάσει Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική (Ελλάδα), Εξωτ. Πολιτική, Στρατηγική και Λήψη Αποφάσεων ( ΗΠΑ), χειρισμό κρίσεων (Αγγλία). Ως Διευθυντής Διεθνών Σχέσεων και Αμυντικής Πολιτικής και Αν. Εθνικός Αντιπρόσωπος ΣΕ/ΝΑΤΟ, εκπροσώπησε τη χώρα μας στο ΝΑΤΟ – ΕΕ
