Ο Γιάννης Βαληνάκης Καθηγητής Πανεπιστημίου και πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών την περίοδο 2004 – 2009 όπου είχε χειριστεί και τότε ζητήματα ανακήρυξης ΑΟΖ γράφει για την Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας – Ιταλίας αλλά και για τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν.
Η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας είναι ένα αναμφίβολα πολύ θετικό βήμα για τα εθνικά συμφέροντα. Επιτέλους έχουμε μια διμερή συμφωνία – έστω και την πιο εύκολη!
ΒΑΣΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Η στιγμή είναι ταυτόχρονα και μια ευκαιρία να αναλογιστούμε τα βασικά δεδομένα:
1. Η συμφωνία κατοχυρώνει όλες τις βασικές ελληνικές θέσεις στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, σε ευθεία αντίθεση με τις τουρκικές απόψεις.
2. Έρχεται σε μιά στιγμή που η Ελλάδα την είχε απόλυτη ανάγκη.
3. Προλαμβάνει επικίνδυνες στρατιωτικές εξελίξεις που σχεδιάζει η Άγκυρα στο Ιόνιο ως υπερασπιστής- σύμμαχος της Αλβανίας (βάσεις, αμφισβητήσεις κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στο Ιόνιο κλπ)
4. Χρειάστηκαν όμως 43 χρόνια για να μετατραπεί ουσιαστικά η ίδια, συμφωνημένη από το 1977 οριογραμμή, από όριο υφαλοκρηπίδας σε όριο ΑΟΖ!
5. Παρ’όλο που πολλοί θεωρούσαν ιδιαίτερα εύκολη την οριοθέτηση με τη φιλική αυτή χώρα-εταίρο μας στην ΕΕ, χρειάστηκε να γίνουν επιπλέον παραχωρήσεις, έστω και μικρές, προκειμένου να ξεκινήσει η αλυσίδα του (τώρα πλέον ζωηρά ) επιδιωκόμενου στόχου.
6. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουν κάποιοι ότι οι διαπραγματεύσεις οριοθέτησης αφορούν ουσιαστικά σε θαλάσσια σύνορα και μόνο με πόλεμο μπορεί μιά χώρα να επιβάλει την άποψή της στον γείτονά της. Άλλο λοιπόν ο μαξιμαλισμός θέσεων που επιβάλλεται στο άνοιγμα των διαπραγματεύσεων, και άλλο το τελικό αποτέλεσμα που μοιραία προϋποθέτει αμοιβαίες υποχωρήσεις.
7. Στο όνομα των 110% «εθνικά τέλειων» οριοθετήσεων, η Ελλάδα έχασε απίστευτα χρήσιμο εθνικό χρόνο και μεγάλες ευκαιρίες, αναβάλλοντας συνεχώς τους αναγκαίους συμβιβασμούς. Για να μην κάνει τμηματικές οριοθετήσεις ή κάποιες παραχωρήσεις, κινδυνεύει σήμερα —το υπογραμμίζω— να χάσει θαλάσσιες ζώνες στην Αν.Μεσόγειο μεγαλύτερες κι από την ίδια την έκταση της χώρας μας!
8. Οι περισσότεροι υπεύθυνοι χειριστές δεν αντιλήφθηκαν καν τη σημασία του ιστορικού εγχειρήματος της ΑΟΖ , ή απλά δεν τόλμησαν να κόψουν με το σπαθί τον Γόρδειο Δεσμό. Όταν ξεκίνησα τις διαπραγματεύσεις με Λιβύη, Αίγυπτο και Αλβανία το 2004 δεν μπορούσα να φανταστώ ότι 16 χρόνια αργότερα θα ήμασταν πιο πίσω από τις συμφωνίες που υπογράψαμε ή ακουμπήσαμε το 2009!
9. Η συμφωνία αναδεικνύει επίσης τον διαχρονικό παραλογισμό των ελληνικών θέσεων στον τομέα των αλιευτικών μας ζωνών που είναι μάλιστα κοινοτική αρμοδιότητα.Τουρκικά αλιευτικά ψαρεύουν ανενόχλητα δίπλα στις ελληνικές ακτές στο Αιγαίο και Ιταλοί αλιείς βάσει «ιστορικών δικαιωμάτων» στο Ιόνιο..Τουλάχιστον ας ανταπέδιδε τη χειρονομία η Ρώμη στηρίζοντας την Ελλάδα κατά των «γκρίζων ζωνών» και τα δικά μας ιστορικά αλιευτικά δικαιώματα στα Δωδεκάνησα. [Τα ιταλικά αρχεία για την κατοχή της Δωδεκανήσου είναι γεμάτα με αξιοποιήσιμα επιχειρήματα για την ελληνικότητα κάθε βραχονησίδας αλλά και για το αποκλειστικό δικαίωμα των (υπόδουλων τότε) Δωδεκανήσιων αλιέων να ψαρεύουν οπουδήποτε εντός της οριοθετημένης με την Τουρκία «Αποκλειστικής Ζώνης Αλιείας» στα Δωδεκάνησα. Την κληρονομήσαμε από την ιταλοκρατία το 1947, αλλά η χώρα μας δεν την αξιοποίησε (βλ. το βιβλίο μου «Η Ελλάς των τεσσάρων θαλασσών» στις εκδ. Σιδέρη, 2020)]
ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Η μεγάλη όμως αυτή επιτυχία πρέπει ΑΜΕΣΑ να «δέσει» με τα εποόμενα βήματα:
1. Θεσμοθέτηση των χωρικών υδάτων 12 ν.μ. στο Ιόνιο (με ευθείες γραμμές βάσης, κλείσιμο κόλπων κλπ) , συν 12 ν.μ. συνορεύουσας ζώνης — στη βάση του καλά προετοιμασμένου και πανέτοιμου ΠΔ του πρώην ΥΠΕΞ Ν.Κοτζιά.
2. Άμεσο κλείσιμο διμερούς συμφωνίας, έστω και μερικής οριοθέτησης, με την Αίγυπτο
3. Προσφυγή στο ΔΔΧ με φιλικό συνυποσχετικό με την Αίγυπτο για το υπολειπόμενο τμήμα (με συμμετοχή και της Κύπρου)
4. Πίεση στην Αλβανία για άμεσο κλείσιμο των συνομιλιών οριοθέτησης σχετικά με τη συμφωνία του 2009. Ο ευρωπαικός δρόμος της Αλβανίας δεν μπορεί να ανοίξει για μια χώρα που δεν σέβεται την υπογραφή της (pacta sunt servanda).
5. Συνδρομή στην Κύπρο για να οριοθετήσει άμεσα την ΑΟΖ της με τη Συρία, και μάλιστα με τρόπο που να ακυρώνει την ψευδο-συμφωνία οριοθέτησης Τουρκίας-«ΤΔΒΚ».
