Γιατί είμαστε η μόνη χώρα που γιορτάζει την έναρξη και όχι τη λήξη του πολέμου;

Γιατί η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που γιορτάζει την αρχή του πολέμου και όχι την απελευθέρωσή της;

Οι περισσότερες χώρες συνηθίζουν να γιορτάζουν το τέλος του πολέμου, και όχι την έναρξη του. Αυτό συμβαίνει γιατί μετά από τις καταστροφικές συνέπειες ενός πολέμου ακολουθούν ημέρες ευημερίας και ειρήνης ή ξεκινάει μια εποχή ανεξαρτησίας. Αρκετές χώρες της Ευρώπης καθιέρωσαν εθνική εορτή σε σχέση με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως η Γαλλία, που γιορτάζει την νίκη επί των Γερμανών στις 8 Μαΐου, η Ιταλία που γιορτάζει το τέλος του φασισμού στις 25 Απριλίου ή η Ολλανδία που στις 5 Μαΐου γιορτάζει το τέλος της γερμανικής κατοχής.

Όλες οι παραπάνω λοιπόν, και πολλές άλλες, γιορτάζουν  το τέλος του πολέμου ή την ημερομηνία λήξης της γερμανικής κατοχής. Η λήξη της γερμανικής κατοχής Για την Ελλάδα, ήταν στις 12η Οκτωβρίου του 1944.

Γιατί η Ελλάδα γιορτάζει την αρχή του πολέμου και όχι τη λήξη του;

Οι λόγοι για τους οποίους εορτάζεται η επέτειος του ΟΧΙ και όχι η λήξη του πολέμου και της γερμανικής κατοχής είναι οι παρακάτω :

Η 28η Οκτωβρίου 1940 συνιστά έναν ενοποιητικό σταθμό για την κοινωνία και τον λαό μας, αποτελεί την πρώτη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων κατά του Αξονα, είναι η δική μας νίκη. Η ημερομηνία αυτή σηματοδοτεί την απόφαση του ελληνικού λαού να πολεμήσει τις δυνάμεις του Αξονα, ενώ τα περισσότερα κράτη έχαναν, υποχωρούσαν ή συνθηκολογούσαν.

Η ημερομηνία σηματοδοτούσε την έναρξη της ελληνικής νίκης. Μια νίκη, μάλιστα, που υπερέβαινε τα εθνικά όρια, καθώς εντασσόταν στο πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλαίσιο του αντιφασιστικού αγώνα. Μπορούσε να συμβολίζει καλύτερα τον αγώνα για λευτεριά, ανεξαρτησία και δημοκρατία.

Η ημέρα εκείνη ήταν ουσιαστικά η νίκη της χώρας μας που ύψωσε το ανάστημα της απέναντι στους ισχυρότερους Ιταλούς. Η έναρξη του πολέμου με τους Ιταλούς, ήταν μια στιγμή ενότητας και μια μεγάλη νίκη των Ελλήνων που άξιζε να γιορταστεί. Το ΟΧΙ είχε «εσωτερικές» διαστάσεις, καθώς συμπύκνωνε την πανεθνική στάση απέναντι στους εισβολείς.

Επιπλέον υπάρχει και η ερμηνεία της ιστορικότητας της επετείου, για λόγους παράδοσης. Η νεοελληνική παράδοση επιβάλλει να γιορτάζουμε την αρχή των μεγάλων εθνικών αγώνων και όχι το τέλος τους, επιτυχές ή όχι. Η Ελλάδα έχει παράδοση στην ανακήρυξη εθνικών επετείων στο ξεκίνημα κι όχι στο τέλος των γεγονότων που τις συγκροτούν. Λόγου χάρη η 25η Μαρτίου 1821. Το ΟΧΙ άρχισε να να γιορτάζεται, καθιερώθηκε και συνδέθηκε ως συνέχεια της 25ης Μαρτίου, με την αντίσταση στους κατακτητές και τους διαχρονικούς αγώνες για ελευθερία.

Επίσης, ο ρόλος του λαού στην καθιέρωση της 28ης Οκτωβρίου ήταν καταλυτικός. Η επέτειος του ΟΧΙ  καθιερώθηκε από τον ίδιο τον λαό, από τους ίδιους τους πολίτες, ήδη από το 1941 μέσα στη μαύρη Κατοχή.  Ο πρώτος εορτασμός έλαβε χώρα στις 28 Οκτωβρίου 1941 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και εκφώνησε λόγο ο καθηγητής και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος. Την πληροφορία αναφέρει ο ίδιος ο Τσάτσος στο αυτοβιογραφικό του «Λογοδοσία μιας ζωής» και επιβεβαιώνει ο Γιώργος Σεφέρης στο Πολιτικό Ημερολόγιο Α’ (1935-1944).

Ταυτόχρονα, η 28η Οκτωβρίου σημειολογικά είχε μεγάλη σημασία και για άλλον έναν λόγο. Δύο μέρες πριν γιορταζόταν η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κι έτσι συμβολικά υπάρχει μια ένδοξη ιστορική συνέχεια για τον ελληνικό λαό που συμπίπτει και ημερολογιακά.

Ένας άλλος λόγος που γιορτάζεται η έναρξη του πολέμου και όχι το τέλος του είναι ότι, ενώ  το τέλος της κατοχής, βρήκε τους Έλληνες να πανηγυρίζουν στους δρόμους, αυτή η χαρά δεν κράτησε για πολύ. Γιατί ακολούθησε ο Εμφύλιος Πόλεμος, μέχρι το 1949 που ανάγκασε ουσιαστικά την χώρα να συνεχίσει να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Με άλλα λόγια, η απελευθέρωση από τους Γερμανούς δεν σήμανε και το τέλος του πολέμου για την Ελλάδα. Η χώρα δεν χάρηκε την απελευθέρωση, δεν ξημέρωσαν καλύτερες μέρες, αλλά ημέρες διχασμού. Σε αντίθεση με την κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά την απελευθέρωση, η 28η Οκτωβρίου συμβόλιζε την πλήρη σύμπνοια και ενότητα.

Πώς ξεκίνησαν οι εορτασμοί του “ΟΧΙ”

Ο εορτασμός της νίκης κατά των Ιταλών, ξεκίνησε από την επόμενη χρονιά κιόλας, το 1941, και μάλιστα μπροστά στα μάτια των Γερμανών. Η νίκη επί των Ιταλών εξύψωσε το φρόνημα του ελληνικού λαού και υπήρξε μια στιγμή ενότητάς, ύστερα από τα δύσκολα χρόνια της μικρασιατικής καταστροφής. Κι αυτό συνέβη, ακόμα κι αν επισκιάστηκε από την γερμανική κατοχή, η οποία ακολούθησε. Και τη δεύτερη χρονιά, στις 28 Οκτωβρίου 1942, γιορτάστηκε η επέτειος του ΟΧΙ στην Πλατεία Συντάγματος. Για το 1943 δεν έχουμε πληροφορίες εκτός από μια σημείωση του Ηλία Βενέζη, σύμφωνα με την οποία οι Γερμανοί διέλυσαν  συγκέντρωση στο κτήριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Κοτζιά, συγκέντρωση στην οποία ετιμάτο για τρίτη χρονιά η επέτειος του ΟΧΙ.

Το ελληνικό κράτος γιόρτασε την 28η Οκτωβρίου επίσημα για πρώτη φορά το 1944, με παρέλαση ενώπιον του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.  Θεσπίστηκε μ’ ένα από τα πρώτα κυβερνητικά διατάγματα μία βδομάδα μετά την έλευση της κυβέρνησης Παπανδρέου (24 Οκτωβρίου 1944). Δεν επιβλήθηκε με τον νόμο εκείνον, αλλά αυτός ήρθε για να επικυρώσει μια επετειακή «παράδοση» που είχε ήδη δημιουργηθεί.

Ο πρώτος επίσημος εορτασμός και η πρώτη παρέλαση έγινε υπό πρωθυπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου. Μάλιστα ο τότε πρωθυπουργός είπε στο διάγγελμα του στον ελληνικό λαό:

“Ελεύθεροι πανηγυρίζομεν την τετάρτην επέτειον της 28ης Οκτωβρίου. Η Κυβέρνησις την αναγόρευσεν Εθνικήν Εορτήν, ομότιμον προς την 25ην Μαρτίου 1821, διότι ανάλογος υπήρξεν η δοκιμασία και η δόξα του Έθνους”.

Από τότε καθιερώθηκε ως επέτειος του «ΟΧΙ», με την χώρα μας να γιορτάζει την είσοδο της στον πόλεμο και όχι το τέλος του.