Η μάχη στο Κασίλινουμ υπήρξε μια από τις σημαντικότερες του πρώιμου Μεσαίωνα. Χάρη στη νίκη τους οι Βυζαντινοί κέρδισαν την Ιταλία για αιώνες.
Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός επιχείρησε να ανακτήσει την Ιταλία από τους Γότθους που την είχαν καταλάβει. Μετά από σκληρούς αγώνες οι στρατοί του είχαν καταφέρει να υποτάξουν τους Γότθους.
Παρά τις νίκες του Βυζαντινού Στρατού η ειρήνη δεν έμελλε να επικρατήσει ακόμα στην Ιταλία.
Οι ηττημένοι Γότθοι βρήκαν έναν αναπάντεχο σύμμαχο στο πρόσωπο του Φράγκου βασιλιά Θεοδεβάλδου. Αυτός ο βασιλιάς της Μεροβίγιας δυναστείας απέστειλε σημαντική βοήθεια στους Γότθους ομοφύλους του.
Ένας στρατός 75.000 Φράγκων, Αλαμανών, Θουρίγγιων και άλλων Γερμανών, υπό τους δούκες Λοθάριο και Βουτελίνο, διέσχισαν τον Πάδο και κινήθηκαν προς την κάτω Ιταλία. Ο περίφημος Βυζαντινός στρατηγός Ναρσής εκείνη την περίοδο (553 μ.Χ.) βρισκόταν ακόμα στην νότια Ιταλία.
Στο άκουσμα όμως της είδησης της φραγκικής εισβολής κινήθηκε ταχύτατα, επικεφαλής ισχυρών δυνάμεων, προς την περιοχή.
Ο χειμώνας όμως του 554 μ.Χ. αποδείχθηκε ιδιαίτερα δριμύς. Έτσι οι επιχειρήσεις διακόπηκαν και οι δύο στρατοί διαχείμασαν στις περιοχές που κατείχαν. Την άνοιξη του 555 μ.Χ. οι επιχειρήσεις επαναλήφθηκαν. Οι Φράγκοι χώρισαν τις δυνάμεις τους.
Η εμπροσθοφυλακή της στρατιάς του Λοθάριου έπεσε τελικά σε βυζαντινή ενέδρα και διαλύθηκε. Ελάχιστα μόνο υπολείμματα της στρατιάς αυτής έφτασαν στις φραγκικές χώρες. Ο ίδιος ο Λοθάριος πέθανε από ασθένεια. Ο Βουτελίνος όμως συνέχισε την πορεία του επί ιταλικού εδάφους.
Τελικά οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στην περιοχή της Καμπανίας κοντά στην πόλη Καπύη, στην τοποθεσία Κασίλινουμ. Ο Βουτελίνος επιθυμούσε να επισπεύσει τη σύγκρουση γιατί και ο δικός του στρατός μαστίζονταν τώρα από επιδημία. Υπερείχε άλλωστε και αριθμητικά.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Αγαθία, ο Φραγκικός Στρατός διέθετε περί τους 30.000 άνδρες, πεζούς στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Απέναντί τους ο Ναρσής δεν διέθετε περισσότερους από 18.000 στρατιώτες. Ο Βουτελίνος έταξε τους άνδρες του σε τρείς τεράστιες σφήνες, με μεγάλο βάθος. Πρόθεση του ήταν να διασπάσει το βυζαντινό κέντρο.
Για να αντιμετωπίσει αυτή την απειλή ο Ναρσής σχημάτισε το κέντρο του από τμήματα βαρέος πεζικού, με βαριά θωρακισμένους «προμάχους» στην πρώτη γραμμή.
Πίσω από το πεζικό τάχθηκε ένα τμήμα ιππικού. Άλλοι 3.000 ιππείς τάχθηκαν στο δεξιό, με επικεφαλής τον ίδιο τον Ναρσή. Στο αριστερό τάχθηκαν 1.500 ιππείς.
Άλλοι 2.000 ιππείς τάχθηκαν σε ενέδρα, πίσω από το δεξιό πλευρό των Φράγκων, καλυμμένοι από ένα δάσος.
Η μάχη άρχισε με ορμητική επίθεση του φραγκικού πεζικού κατά του βυζαντινού κέντρου. Αυτή τη φορά όμως οι βάρβαροι κατόρθωσαν να επιτύχουν ρήγμα στο βυζαντινό μέτωπο. Η την κατάλληλη στιγμή εμπλοκή των εφεδρειών όμως έφραξε το ρήγμα.
Ακολούθησε γενική αντεπίθεση του βυζαντινού ιππικού. Οι Φράγκοι σχεδόν περικυκλώθηκαν και κυριολεκτικά αφανίστηκαν.
Οι πηγές αναφέρουν ότι από τους 30.000 άνδρες του Βουτελίνου μόνο πέντε επέστρεψαν στην πατρίδα τους !
