Στη Λευκωσία έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν για τη νέα κατάσταση πραγμάτων που διαμορφώνεται, τόσο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου ευρύτερα όσο και στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πρωταγωνιστής για άλλη μια φορά η Τουρκία, την οποία οι κυβερνώντες στην Κύπρο βλέπουν από τη μια να μπαίνει κατά τρόπο προκλητικό και απειλητικό στην ΑΟΖ και από την άλλη κοιτάζουν πίσω και διαπιστώνουν την ουσιαστική αδυναμία που υπάρχει, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η Τουρκία.
Για την κυπριακή κυβέρνηση, αυτό που υπάρχει απέναντί της σήμερα, είναι ένα ακόμα εφιαλτικό σενάριο, ίσως χειρότερο από τα προηγούμενα. Γιατί είναι πολύ καλά γνωστό ότι το πρώτο εφιαλτικό σενάριο – σύμφωνα με τη διαβάθμιση της ίδιας της κυπριακής κυβέρνησης – ήταν να σταλεί γεωτρύπανο από την Τουρκία εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Αυτό το έπραξε στα δυτικά της Κύπρου.
Δεύτερο εφιαλτικό σενάριο, όταν ξεπεράστηκε το πρώτο, ήταν να σταλεί γεωτρύπανο νοτίως της Κύπρου, εντός των αδειοδοτημένων οικοπέδων και να επιχειρήσει εξόρυξη. Το γεωτρύπανο κινήθηκε νοτίως της Κύπρου και τοποθετήθηκε σε αδειοδοτημένο οικόπεδο.
Όπως και το πρώτο, έτσι και το δεύτερο γεωτρύπανο βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της διαδικασίας για να επιχειρήσουν εξόρυξη φυσικού αερίου.
Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή προ ενός νέου εφιαλτικού σεναρίου. Το χειρότερο ίσως από τα δύο προηγούμενα και το οποίο μπορεί να αλλάξει όντως το δεδομένα στα ενεργειακά, με αντίθετη όμως φορά απ’ ό,τι ήταν οι αρχικοί σχεδιασμοί.
Τα δεδομένα στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κύπρου όπως διαμορφώνονται είναι τα εξής:
- Πρώτον, οι συνεργαζόμενες με την Κυπριακή Δημοκρατία εταιρείες έχουν αναστείλει τα προγράμματά τους εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου. Σύμφωνα με την επίσημη αλληλογραφία, που έχει ενώπιόν της η Λευκωσία, οι εταιρείες αυτές θα επιστρέψουν στην περιοχή το πιο νωρίς σ’ ένα χρόνο από τώρα. Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας, Γιώργο Λακκοτρύπη (δηλώσεις στον Άλφα 6.5.20), αυτό που γνωρίζει η κυβέρνηση από την ενημέρωση που έτυχε από τις ίδιες τις εταιρείες είναι ότι: 1. Η κοινοπραξία Total/ENI θα επανέλθει σ’ ένα χρόνο Μάρτιο/Απρίλιο του 2021 και 2. Η κοινοπραξία ExxonMobil/Qatar Petroleum θα συνεχίσει σ’ ενάμιση χρόνο, τον Σεπτέμβρη του 2021.
- Δεύτερον, η επανάνοδος των πετρελαϊκών κολοσσών κατά την πιο πάνω περίοδο (όπως αναφέρεται στη σχετική τους αλληλογραφία) δεν μπορεί να θεωρείται ως δεδομένο, αφού όλα θα εξαρτηθούν από διάφορους παράγοντες. Κυρίως αυτό που θα καθορίσει τα επόμενά τους βήματα είναι οι εξελίξεις στο θέμα της πανδημίας του κορωνοϊού και τα οικονομικά δεδομένα όπως θα διαμορφωθούν τη δεδομένη στιγμή. Στις ίδιες δηλώσεις του ο Γ. Λακκοτρύπης έφερε ως παράδειγμα την περίπτωση του Λιβάνου, όπου οι εμπλεκόμενες εταιρείες επέλεξαν να παραμείνουν εκεί μέχρι να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους, γιατί το κόστος να φύγουν και να επανέλθουν θα ήταν πολύ μεγαλύτερο.
- Τρίτον, η αποχώρηση των ξένων εταιρειών από την περιοχή αφήνει μόνο του το τουρκικό γεωτρύπανο, το οποίο δεν έχει παρά να συνεχίσει το έργο του. Στα ερωτήματα που τίθενται σε αξιωματούχους στη Λευκωσία για τις συγκεκριμένες εξελίξεις παραδέχονται – άμεσα ή έμμεσα – πως αυτή τη στιγμή στην κυπριακή ΑΟΖ βρίσκεται μόνη της η Τουρκία.
- Τέταρτον, στην κυπριακή ΑΟΖ δεν βρίσκονται μόνο τα τουρκικά γεωτρύπανα αλλά και τα πλοία του πολεμικού ναυτικού της Τουρκίας, τα οποία αποτελούν μιας μορφής συνοδευτικό στόλο. Από την άλλη τα όποια άλλα πολεμικά πλοία που θα περνούσαν απ’ εκεί, ως μιας μορφής στήριξη στις εταιρείες των χωρών τους που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή, μάλλον θα σαλπάρουν κι αυτά για άλλα μέρη. Έτσι το όποιο αίσθημα στήριξης έπαιρνε η Κύπρος από το πέρασμα ξένων πολεμικών πλοίων δεν υπάρχει τώρα.
Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, η Τουρκία δεν έχει μόνο το πεδίο ελεύθερο αλλά και την άνεση χρόνου να εργαστεί προς υλοποίηση του επόμενου της στόχου, που είναι το χειρότερο – έως και σήμερα – εφιαλτικό σενάριο για την Κύπρο. Να προχωρήσει στην εξόρυξη φυσικού αερίου. Αντίπαλός της φαίνεται πως θα είναι, υπό τα υφιστάμενα δεδομένα, τα τεχνικά ζητήματα, δηλαδή εάν μπορεί πρακτικά να προχωρήσει σε εξόρυξη.
Η σύντομη προϊστορία των κινήσεων της Τουρκίας δεν μπορεί να αποκλείσει οτιδήποτε. Υπενθυμίζεται ότι μόλις στο πρόσφατο παρελθόν δεν είχε ούτε γεωτρύπανο ή οτιδήποτε σχετικό. Σήμερα έχει τρία γεωτρύπανα έτοιμα να τα στείλει για έρευνες και εξορύξεις στις θαλάσσιες περιοχές νοτίως ή βορείως της Τουρκίας.
Παράλληλα η Τουρκία έρχεται να εκμεταλλευθεί και πάλι, τα όποια κενά δημιουργούνται στην περιοχή. Δεν πρόκειται για μια νέα στρατηγική, αλλά κάτι το οποίο ακολουθεί εδώ και καιρό με τις κερδοζημίες να της αφήνουν επί του παρόντος ένα θετικό πρόσημο.
Φαίνεται πως την ίδια ώρα ούτε η Κύπρος αλλά ούτε και οι χώρες της περιοχής έχουν κάποια απάντηση στις τουρκικές ενέργειες. Ενόχληση και εκνευρισμός υπάρχει σ’ όλες τις γειτονικές χώρες από τις κινήσεις της Τουρκίας, πλην όμως αντίδραση δεν έχει καταγραφεί.
Εδώ και καιρό συζητείτο η πραγματοποίηση τηλεδιάσκεψης ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών χωρών της Αιγύπτου, της Ελλάδας, της Κύπρου και της Γαλλίας προκειμένου να εξετάσουν την κατάσταση όπως διαμορφώνεται. Κι ενώ οι πληροφορίες τοποθετούσαν την υπουργική τηλεδιάσκεψη προ ημερών και παρά τα σχετικά δημοσιεύματα που υπήρξαν σε ελλαδικά μέσα ενημέρωσης, εντούτοις ακόμα δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια απόφαση.
Η υπουργική τηλεδιάσκεψη αποφασίστηκε με πρωτοβουλία της Αιγύπτου, η οποία δείχνει να δυσφορεί με τις κινήσεις της Τουρκίας, που μπορεί φαινομενικά να μην την αγγίζουν, καθώς κινείται είτε στην ΑΟΖ της Κύπρου, είτε της Ελλάδας, πλην όμως Κάιρο και Άγκυρα βρίσκονται σε ανοικτή αντιπαράθεση. Γιατί πέραν των ενεργειακών που αφορούν άμεσα την Κύπρο, η Τουρκία κινείται και σε άλλα ζητήματα.
Η προσπάθεια της Άγκυρας μέσω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας δεν είναι θέμα που περνά απαρατήρητο στο Κάιρο. Γιατί μέσα και από αυτές τις κινήσεις στόχος της Τουρκίας είναι να επιτύχει την ανατροπή του Αλ Σίσι από την ηγεσία της Αιγύπτου. Και μια τέτοια εξέλιξη θα σημαίνει πλήρη ανατροπή όλων των δεδομένων στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς η Άγκυρα θα βρεθεί να ελέγχει την κατάσταση πραγμάτων από τη Λιβύη, μέχρι την Αίγυπτο και τα παλαιστινιακά εδάφη. Δεδομένα που σίγουρα καμιά από τις χώρες της περιοχής, ιδιαίτερα στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο (κυβέρνηση Αλ Σίσι) δεν θέλουν να δουν να πραγματοποιείται.
Αυτό είναι ίσως, υπό τις περιστάσεις, το καλύτερο σενάριο που έχει μπροστά της η Κύπρος. Γιατί ο τουρκικός επεκτατισμός που πάει πολύ πέρα από την κυπριακή ΑΟΖ ενοχλεί κι άλλους πολύ πιο ισχυρούς παίχτες.
Όλα μετά τις «εκλογές» του Οκτώβρη
Η Τουρκία έχει κάθε λόγο αυτή τη στιγμή, αφού το πεδίο στην ΑΟΖ έμεινε άδειο, να μη βιάζεται για εξελίξεις στο Κυπριακό, όπως τουλάχιστον εμφανιζόταν ότι ήθελε πριν από ένα ή δύο χρόνια. Αλλά και στην Κύπρο από αμφότερες πλευρές τα μηνύματα που στέλνονται είναι πως δεν μπορεί να αναμένει κάποιος ουσιαστική εξέλιξη σε σχέση με το Κυπριακό πριν από τις «εκλογές» στα κατεχόμενα.
Ο Μουσταφά Ακκιντζί δέχεται σοβαρές πιέσεις εκ των έσω για να αποφύγει να πάει σε συνομιλίες. Πέραν όλων των άλλων ζητημάτων και διαφωνιών με το δίδυμο Τατάρ-Οζερσάι για πολλούς στην τουρκοκυπριακή κοινότητα ο Ακκιντζί δεν μπορεί να διαπραγματευτεί τώρα το Κυπριακό και θα πρέπει να αφεθεί στον επόμενο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Κάποιοι υποστηρίζουν ακόμα ότι ο ρόλος του ως «πρόεδρος» έχει λήξει και απλώς τυπικά παραμένει στη θέση του μέχρι τις «εκλογές» και ως εκτούτου δεν έχει δικαίωμα να διαπραγματεύεται.
Από ελληνοκυπριακής πλευράς είναι σαφές ότι θα περιμένουν τις «εκλογές» στα κατεχόμενα για να δουν τι θα προκύψει απ’ εκεί. Άρα δεν υπάρχει σχεδιασμός για εξελίξεις στο Κυπριακό πριν τον Οκτώβρη.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Χριστοδουλίδης, σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ είπε πως «αν λάβουμε υπόψη ότι στόχος και σχεδιασμός ήταν η επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί που διακόπηκαν στο Κρανς Μοντανά, αμέσως μετά την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές που ήταν προγραμματισμένη για τον Απρίλιο, αναμφίβολα η πανδημία επηρέασε αρνητικά, αφού είχε και ως αποτέλεσμα την αναβολή της εκλογικής διαδικασίας στα κατεχόμενα».
