Γράφει ο Στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος, Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, π. Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ
Ολοκλήρωσα σήμερα την ανάγνωση ενός εξαιρετικού βιβλίου: “ΕΛΔΥΚ – Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ» του φίλου δημοσιογράφου και συγγραφέα Σάββα Βλάσση. Αναφέρεται στη τριήμερη μάχη του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ κατά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Αύγουστο του 1974. Το διάβασα απνευστί.
Η περιγραφή των τριών ημερών της μάχης (14-16 Αυγ) είναι εκπληκτική γιατί είναι σχεδόν κινηματογραφική. Μία συνεχής εναλλαγή εικόνων με τους πραγματικούς και επώνυμους πρωταγωνιστές χωρίς συναισθηματικά ή υποκειμενικά σχόλια. Κατά τη γνώμη μου, η πληρέστερη δυνατή περιγραφή της μάχης. Μία τίμια και ξεκάθαρη απεικόνιση των γεγονότων στηριγμένη στη διασταύρωση αξιόπιστων μαρτυριών και στοιχείων.
Τα συμπεράσματα και η ανάλυση της μάχης που ακολουθούν στο βιβλίο είναι ανωτάτου επιπέδου. Δεν θα σταθώ στην περιγραφή και ανάλυση του γενικότερου πολιτικού πλαισίου της Κυπριακής τραγωδίας. Είναι ένα θέμα για το οποίο γράφτηκαν ήδη παρά πολλά και η συζήτηση των ιστορικών και των πολιτικών για τον επιμερισμό των πολιτικών (ή και ουσιαστικών) ευθυνών συνεχίζεται. Η ανάλυση όμως των ενεργειών, των δγων και των δραστηριοτήτων της στρατιωτικής ηγεσίας είναι απαράμιλλη, ξεκάθαρη και συγκεκριμένη. Η ανάλυση του βιβλίου λόγω της σπουδαιότητας και της πληρότητας της δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί από τον οποιοδήποτε ενδιαφερόμενο (στρατιωτικό ή πολίτη, ιστορικό, πολιτικό ή απλό αναγνώστη) για τη Κυπριακή τραγωδία ή τη μάχη της ΕΛΔΥΚ.
Δεν θα επαναλάβω τη συνήθη προτροπή ότι το βιβλίο και τα γεγονότα της μάχης της ΕΛΔΥΚ (αλλά και ολόκληρη η τουρκική εισβολή) πρέπει να διδάσκονται στις στρατιωτικές σχολές. Προφανώς και διδάσκονται. Το βιβλίο αυτό θα πρέπει όμως οπωσδήποτε να μελετηθεί (υποχρεωτικά θα πρότεινα) από όλο το στρατιωτικό προσωπικό ανεξαρτήτως βαθμού, από τους Αρχηγούς μέχρι τα νεότερα στελέχη και ακόμη και τους κληρωτούς, και στη συνέχεια να ΣΥΖΗΤΗΘΕΙ σε όλα τα βασικά και προκεχωρημένα σχολεία εκπαιδεύσεως στελεχών και στη Σχολή Πολέμου όπου οφείλουν να αφιερώσουν για τη μάχη αυτή μία τουλάχιστον ημέρα εκπαιδεύσεως συζητώντας τι «πήγε στραβά», τι έπρεπε να γίνει και τι έγινε τελικά, καθώς και άλλες πιθανές τακτικές λύσεις.
Το κυριότερο όμως είναι ότι το βιβλίο αυτό είναι η τέλεια αφορμή για ένα προσωπικό «war gaming», για να «παίξει ο καθένας με το μυαλό του πόλεμο», βάζοντας τον εαυτό του διαδοχικά σε όλες τις θέσεις από τον Λοχία Ομαδάρχη μέχρι τον Αρχηγό ΓΕΕΦ ή ΓΕΕΘΑ (τότε ΑΕΔ), εξετάζοντας ψύχραιμα και ειλικρινά τι θα έκανε ο ίδιος αν βρισκόταν σε αυτή τη θέση. Αυτό θα πρέπει να είναι και το θέμα της συζήτησης που προτείνω σε όλες τις στρατιωτικές σχολές. Μόνο αν δούμε ξεκάθαρα και ειλικρινά όλες τις παραμέτρους των γεγονότων και των τακτικών συμβάντων, εμπλοκών και μαχών της Κύπρου το 1974 θα αποφύγουμε την επανάληψη των ίδιων λαθών και δεν θα ξαναζήσουμε μια τέτοια στρατιωτική ταπείνωση. Κι ας μην ξεχνάμε ότι τελικά για τον Ελληνισμό «η Κύπρος δεν κείται μακριά».
