Γράφει η Μαριάννα Κουτέλα, Αναλύτρια ΚΕΔΙΣΑ*
Ο μεγαλοϊδεατισμός του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεν περιορίζεται μονάχα στο όραμα δημιουργίας της «Γαλάζιας Πατρίδας», αλλά και σε αυτό του «Μεγάλου Τουράν», της ιδεολογίας ενοποίησης των τουρκόφωνων πληθυσμών, από τα Βαλκάνια μέχρι τη Σιβηρία και την Κινεζική βορειοδυτική επαρχία Σιντζίανγκ.
Τουρκικά ΜΜΕ, έχουν περιγράψει το εγχείρημα ως την ιδέα της δημιουργίας μιας «παν-τουρκικής στρατιωτικής-πολιτικής συμμαχίας». Ένα μπλοκ δηλαδή, αποτελούμενο από εν δυνάμει τουρκικά κράτη, που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ενιαία δύναμη σε πιθανές στρατιωτικές συγκρούσεις. Ηγετική δύναμη αυτού του συνασπισμού, θα ήταν σαφώς η ίδια η Τουρκία.
Ο Τούρκος πρόεδρος, στις 12 Νοεμβρίου 2021, συγκέντρωσε στα Πριγκηπόννησα της Κωνσταντινούπολης τους ηγέτες όλων των τουρκικών εθνών για να εγκαθιδρύσουν τον Οργανισμό των Τουρκικών Κρατών, όπως ονομάστηκε, με ηγέτη τον ίδιο τον Ερντογάν. Σκοπός της Άγκυρας ήταν να ενισχύσει τις συμμαχίες της με άλλα κράτη τουρκικής εθνικότητας.
Στην ομιλία του ανέφερε ότι η Τουρκική εθνότητα αποτελεί μία πολύ μεγάλη οικογένεια 300 εκατομμυρίων ανθρώπων, που μιλούν την ίδια γλώσσα, πιστεύουν στην ίδια θρησκεία, μοιράζονται την ίδια ιστορία, κουλτούρα και πολιτισμό.
Ειδικότερα, ο «σουλτάνος» θεωρεί τους Καζάκους, τους Αζέρους, τους Κιργίζιους, τους Ουζμπέκους, τους Τατζίκους και τους Τουρκμένους ως αδέλφια, επισημαίνοντας ότι κι εκείνοι θεωρούν την Τουρκία ως κοινό τους σπίτι.
Στο μυαλό του Ερντογάν, η Τουρκία είναι σήμερα μία ανερχόμενη περιφερειακή υπερδύναμη, η οποία «ασφυκτιά» και αδικείται μέσα στα όρια που καθορίζουν οι διεθνείς συνθήκες.
Έτσι, έχει κάνει ξεκάθαρο πως επιθυμεί περισσότερα. Πολλά περισσότερα, αφού επιδιώκει να ανατρέψει πλήρως το εδαφικό status quo υπέρ της χώρας του, σε βάρος των γειτονικών κρατών.
Οι πρώτες βάσεις για το «Μεγάλο Τουράν» και ο παράγοντας Ρωσία
Για να γίνει όμως η Άγκυρα η κυρίαρχη δύναμη που ονειρεύεται στην Κεντρική Ασία πρέπει να περιορίσει την Ρωσική επιρροή.
Για αυτό το λόγο η Τουρκία προσπάθησε να στηρίξει με όλα τα διαθέσιμα μέσα το Αζερμπαϊτζάν, στον πόλεμο με την Αρμενία το Φθινόπωρο του 2020.
Η Τουρκία έριξε τα πρώτα θεμέλια του «Μεγάλου Τουράν» στο Αζερμπαϊτζάν, εξοπλίζοντας και εκπαιδεύοντας τον στρατό του, ο οποίος με την ενεργό υποστήριξη της Τουρκίας κατάφερε να νικήσει την Αρμενία στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ πριν από δύο περίπου χρόνια.
Η Τουρκία είχε επίσης σημαντική ανάμειξη στα αιματηρά γεγονότα και την εσωτερική αναταραχή που έπληξε το Καζακστάν τον Ιανουάριο του 2022. Η κρίση είχε ξεσπάσει αρχικά με μαζικές διαδηλώσεις λόγω της αύξησης της τιμής των καυσίμων, ωστόσο αυτές μετατράπηκαν σε βίαιες ταραχές, που τροφοδοτήθηκαν από την αυξανόμενη δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση και την οικονομική ανισότητα.
Εμπόδιο ωστόσο στα σχέδια της Τουρκίας στάθηκε η Ρωσία.
Η επέμβαση της στρατιωτικής δύναμης υπό την ρωσική ηγεσία στο Καζακστάν, πέραν της βοήθειας στον πρόεδρο της χώρας Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάγιεφ να ανακτήσει τον έλεγχο, έδειξε πως προτεραιότητα της Μόσχας είναι η σταθερότητα στην Κεντρική Ασία, πράγμα που ενδεχομένως αποδυνάμωσε τις φιλοδοξίες του «σουλτάνου».
Η κίνηση του Τοκάγιεφ να ζητήσει βοήθεια από τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) – ο οποίος αποκαλείται και «Ρωσικό ΝΑΤΟ» στους διεθνολογικούς κύκλους – διέψευσε τις τουρκικές ελπίδες για αποστολή στρατευμάτων στο Καζακστάν.
Σημειώνεται, ότι το Καζακστάν είναι ένα κομβικής σημασίας κράτος στην Κεντρική Ασία, με τεράστιο φυσικό πλούτο. Κατέχει το 40% των παγκοσμίων αποθεμάτων ουρανίου.
Η Τουρκία προσπαθεί μανιωδώς να αυξήσει την επιρροή της στη χώρα αυτή. Το Καζακστάν ενθαρρύνεται από την Τουρκία να αλλάξει το αλφάβητό του από κυριλλικό σε λατινικό, ενώ έχει χρηματοδοτήσει την κατασκευή 100 τζαμιών στη χώρα.
Συμπερασματικά, ο πολυπόθητος γεωστρατηγικός στόχος του Ερντογάν, που ακούει στο όνομα «Μεγάλο Τουράν», αποτελεί βασικό κομμάτι του παζλ που συνθέτει τον τουρκικό αναθεωρητισμό στην Κεντρική Ασία. Οι φιλοδοξίες του όμως αυτές έχουν ελάχιστες πιθανότητες να υλοποιηθούν καθώς συγκρούονται με το ευρασιατικό όραμα της Μόσχας στην περιοχή.
*Η Μαριάννα Κουτέλα είναι δημοσιογράφος και απόφοιτη του τμήματος Διεθνών Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Το 2017 συμμετείχε στο πρόγραμμα Erasmus, μέσω του οποίου παρακολούθησε μαθήματα Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Nicolae Titulescu της Ρουμανίας. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων σχετικά με το αντικείμενο των σπουδών της και στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων οι διεθνείς σχέσεις, η εξωτερική πολιτική, η στρατηγική, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πηγή: ΚΕΔΙΣΑ
