Γράφει ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, Αντιστράτηγος ε.α., Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
Κάποιες παρατηρήσεις περί Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), μετά την συνάντηση Παναγιωτόπουλου Ακάρ στις Βρυξέλλες.
Η εφαρμογή ΜΟΕ ως πρακτική διεθνούς πολιτικής βοηθά αναντίρρητα στην αλληλοκατανόηση και στην μείωση των εντάσεων ώστε να δομείται αμοιβαία εμπιστοσύνη. Αυτό όμως στην… θεωρία και για χώρες που έχουν την βούληση να αποφεύγουν ανεπιθύμητες τριβές και εντάσεις και όχι να τις επιδιώκουν, προκαλώντας τις όπως η γειτονική μας αναθεωρητική Τουρκία.
Μετά την σοβαρή ελληνοτουρκική κρίση του Μαρτίου 1987 και την περίφημη «πολιτική Νταβός» του Ανδρέα Παπανδρέου αναζητήθηκαν τρόποι… χαλάρωσης. Τον Μάιο 1988 ο τότε ΥΠΕΞ Κάρολος Παπούλιας και ο Τούρκος ομόλογος του Μεσούτ Γιλμάζ συμφώνησαν στην Βουλιαγμένη σε ένα πακέτο ΜΟΕ, με κάποια από αυτά να έχουν πολιτικές προεκτάσεις, που πήρε και το όνομα και των δύο τους, το «Μνημόνιο Κατανόησης Παπούλια-Γιλμάζ».
Το Μνημόνιο αυτό εστιάστηκε κυρίως σε στρατιωτικές δραστηριότητες και συμπληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1988 με τις «Οδηγίες της Κωνσταντινούπολης» για αποφυγή ατυχημάτων στις ανοικτές θάλασσες και στον διεθνή εναέριο χώρο, κάτι και ως… «κώδικας συμπεριφοράς».
Η Τουρκία όμως δεν τήρησε τις δύο αυτές συμφωνίες στην έκταση και στο βάθος που επιβαλλόταν.
Από τότε, συμπληρώθηκαν και επεκτάθηκαν πολλές φορές λόγω και αμερικανικών παρεμβάσεων και έτσι φθάσαμε να έχουμε σήμερα 26 καθαρά στρατιωτικής και τρεις πολιτικής φύσεως ΜΟΕ. Ουδέποτε όμως έχει γίνει αξιολόγηση όπως θα έπρεπε για το πραγματικό όφελος αυτών, οπότε ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε την αξία τους.
Στις συναντήσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα πέραν των ΜΟΕ τίθενται από την τουρκική πλευρά τα λεγόμενα θέματα «τριβής» που αφορούν την «ναυτική και αεροπορική ασφάλεια» και εγγίζουν τον πυρήνα του αναθεωρητισμού της Άγκυρας.
Είναι αυτό που λένε οι Αμερικανοί για αποφυγή ατυχήματος και επαναλαμβάνουν αφελώς κάποιοι στην Ελλάδα. Όπως η δέσμευση των Πεδίων Βολής, ο τερματισμός της αναγνώρισης και αναχαίτισης από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και να μην χαρακτηρίζονται τα τουρκικά πολεμικά Α/Φ ως άγνωστα και επικίνδυνα ίχνη, ένα κώδικας συμπεριφοράς στην θάλασσα και να μην χρησιμοποιείται το ΝΑΤΟ και η ΕΕ ως πλατφόρμα καταγγελίας της τουρκικής παραβατικής συμπεριφοράς.
Ο καθοριστικός παράγοντας για τη λήψη, εφαρμογή και απόδοση τέτοιων μέτρων είναι η συναντίληψη των προβλημάτων και η ύπαρξη ισχυρής πολιτικής βούλησης για επίλυση τους. Πώς γίνεται, δύο χώρες με διαφορετικό σημείο εκκινήσεως όπως η Τουρκία ως «Αναθεωρητική» και η Ελλάδα ως χώρα «Status Quo» να έχουν συναντίληψη αυτού που επιδιώκουν να επιλύσουν!
Πως είναι δυνατόν με αυτές τις συνθήκες να συμφωνήσουμε σε παραδοσιακά ΜΟΕ (άμυνας-ασφάλειας) χωρίς να έχουμε τουλάχιστον πλαίσιο πολιτικής συμφωνίας που σημαίνει ουσιαστικά αλλαγή στην συμπεριφορά της Τουρκίας. Όλα αυτά μας κάνουν να είμαστε επιφυλακτικοί.
Συμπερασματικά, θα επισημάνω για μία ακόμα φορά ότι τα προβλήματα στο Αιγαίο δημιουργούνται από τον έντονο τουρκικό αναθεωρητισμό. Αυτά περί “να πέσουν οι τόνοι” είναι αστειότητες,
Τι παραπάνω να «εφεύρουμε» για να μειώσουμε τις εντάσεις και που δεν συμπεριλαμβάνεται στα κοινά πλαίσια των ισχυόντων κανονισμών, οδηγιών και αρχών σε όλο το δομικό οργανωτικό πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Οργανισμών (ΝΑΤΟ, ΙΜΟ, ΟΑΣΕ, ICAO κλπ) οποίους συμμετέχουμε κοινά και έχουμε συμφωνήσει;
Περισσότερα άρθρα από τον Κωνσταντίνο Λουκόπουλο:
ΑΠΟΨΕΙΣ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ
