Μυστική Διπλωματία: Τί είναι και πώς λειτουργεί;

ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΙΛΩΜΑΤΙΑ

Της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου  , Ιστορικού- Διεθνολόγου *

 

Πολύ συχνά – τελευταία – ακούγεται ο όρος “μυστική Διπλωματία“… Τι είναι, άραγε, Μυστική Διπλωματία;;; Τι είναι Δημόσια Διπλωματία;;;…Η Δημόσια Διπλωματία είναι συνώνυμο της Παραδοσιακής Διπλωματίας;;;…

Ενώ πολλοί στο δημόσιο διάλογο αναφέρουν ότι η Διπλωματία ως τεχνική διαπραγμάτευσης εκ των πραγμάτων περικλείει και το “μυστικό”, οπότε είναι αδόκιμο να λέμε (ενώ θεωρούν ότι χρησιμοποιείται για καθαρά αντιπολιτευτικούς λόγους) ότι υπάρχει η έννοια της Μυστικής Διπλωματίας.

Θα πούμε κάποια πολύ βασικά πράγματα, καθώς πολλές φορές πέφτουμε σε ερμηνευτικές παγίδες.

Η Διπλωματία

Στις Διεθνείς Σχέσεις η Διπλωματία είναι η τεχνική και το μέσο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις κρατικές οντότητες (ως επί το πλείστον) , προκειμένου να αποφευχθούν, συνήθως, οι συγκρουσιακές καταστάσεις. Την τεχνική της Διπλωματίας την ασκούν, συνήθως, επαγγελματίες εκπρόσωποι των χωρών (οι λεγόμενοι Διπλωμάτες), οι οποίοι σε επίπεδο αλληλεπίδρασης προσπαθούν να προσεγγίσουν/διευθετήσουν μία σειρά ζητημάτων που αφορούν τα κράτη, όπως είναι λχ. θέματα εδαφικής κυριαρχίας, εμπορίου, οικονομίας, εκπαίδευσης/πολιτισμού, περιβάλλοντος, ανθρώπινων δικαιωμάτων κτλ κτλ… Είτε οι διεργασίες που γίνονται με σκοπό να συναφθεί ένα Κείμενο που θα συναινούν όλες οι ενδιαφερόμενες πλευρές είτε οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται προκειμένου να υφίσταται νηνεμία στο Διεθνές Σύστημα, όλα αυτά συνάδουν και εμπεριέχονται σε αυτό που οι Διεθνολόγοι ονομάζουν Διπλωματία.

Μία τεχνική που οι εμπλεκόμενες πλευρές χρησιμοποιούν συχνά, προκειμένου να δελεάσουν και να ασκήσουν επιρροή ή εντέλει να δημιουργήσουν επωφελείς για αυτές συνθήκες, είναι τα πλεονεκτήματα που φέρουν ως κράτη (πχ. υψηλό επίπεδο Άμυνας, κατασκευάστρια χώρα προηγμένων οπλικών συστημάτων, οικονομική δύναμη, υγειονομική δύναμη, που “παίζει” πολύ τελευταία με την παραγωγή εμβολίων για την πανδημία, ενεργειακός κόμβος κτλ κτλ).

Η Μυστική Διπλωματία

Η Μυστική Διπλωματία ήταν μία ευρέως διαδεδομένη πρακτική ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και ανεξάρτητα αν συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος με τη διάστασή της, συνεχίζει να αποτελεί μία βασική παράμετρο των Διεθνών Σχέσεων.

Τι είναι τώρα, Μυστική Διπλωματία;;;; Με πολύ απλά λόγια, είναι όλες οι διεργασίες που γίνονται και τα μέσα χρησιμοποιούνται πριν τον επίσημο διάλογο ανάμεσα στις ενδιαφερόμενες πλευρές, όπου σε δεύτερο επίπεδο συνήθως τα κράτη κάθονται “στο τραπέζι του διαλόγου”, έχοντας συμφωνήσει προηγουμένως για κάποια συγκεκριμένα ζητήματα, τα οποία ενίοτε πυροδοτούν τις μεταξύ τους συνομιλίες και συγκλίσεις. Είναι ένας παρασκηνιακός “διάλογος” προτού την επίσημη διαπραγμάτευση, στην οποία θα προσέλθουν με συμπεφωνημένα (κι αυτό κατ’ουσίαν είναι η αιχμή του δόρατος στη διάσταση του κατά πόσο πρέπει να υφίσταται το καθαρά μυστικό που εκτός των άλλων δεν χρειάζεται κατ’ ανάγκη να συμμετέχει κάποιος επαγγελματίας διπλωμάτης, αλλά μπορεί να γίνει σε καθαρά επίπεδο προσώπων με συγκεκριμένο λειτουργικό καθήκον)…

Εν ολίγοις η όλη διαδικασία δεν χρειάζεται να γίνει από επίσημους διαπραγματευτές που είναι οι διπλωμάτες και επομένως να λαμβάνει επίσημο χαρακτήρα, αλλά από πρόσωπα (πχ πολιτικούς, επιχειρηματίες, φυσικά και διπλωμάτες αλλά σε μικρότερο ποσοστό) που συνήθως ορίζει η πολιτική ηγεσία των ενδιαφερομένων κρατών.

Το σημείο που πολλές φορές μπερδεύει, ώστε αρκετοί στο δημόσιο διάλογο να αναφέρουν το επιχείρημα: “μα αφού η Διπλωματία έχει και τη διάσταση του “μυστικού”, γιατί μας μιλάνε για “μυστική Διπλωματία”, είναι ότι προτού υπάρξει η τελική ” λύση “κάποιων θεμάτων, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους εμπλεκόμενους διαιρούνται σε τρία στάδια :

  1. στο στάδιο των προδιαπραγματεύσεων (που είναι και αυτό που συγχέεται με τη μυστική Διπλωματία),
  2. στο στάδιο της συμβιβαστικής λύσης, και
  3. στο στάδιο του καθορισμού των λεπτομερειών.

Το στάδιο της προδιαπραγμάτευσης που το μπερδεύουν με το “μυστικό”, αλλά δεν έχει καμία σχέση, θα πρέπει να συμφωνηθεί ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη θεωρούν ότι υπάρχει η αναγκαιότητα διαπραγμάτευσης για το ζήτημα που τα ταλανίζει, ώστε να κινηθούν οι διαδικασίες.

Η Δημόσια Διπλωματία

Τώρα τι είναι Δημόσια Διπλωματία;;; Δημόσια Διπλωματία είναι ουσιαστικά η προβολή από ένα κράτος των πλεονεκτημάτων του (ήτοι της ισχύος του), χρησιμοποιώντας κάθε είδους μέσο (πχ εκπαίδευση, μορφωτικά ιδρύματα, ΜΜΕ, στρατιωτικούς εξοπλισμούς κτλ), σε ένα ευρύτατο κοινό (και δεν είναι απαραίτητο να απευθύνεται μόνο στις πολιτικές κυβερνήσεις, αλλά αντίθετα επιδιώκει να επιδράσει στις κοινωνικές μάζες), καθώς όπως λέει ο Guillon “η Δημόσια Διπλωματία ασχολείται με την επιρροή της κοινής γνώμης στο σχεδιασμό και την εκτέλεση της εξωτερικής πολιτικής”…Πολλοί σύγχρονοι Διεθνολόγοι θεωρούν ότι η προπαγάνδα είναι μέσο της Δημόσιας Διπλωματίας.

Η Δημόσια Διπλωματία δεν πρέπει να μπερδεύεται με την Παραδοσιακή Διπλωματία την οποία δεύτερη ασκούν καθαρά και μόνο τα κράτη με τους επαγγελματίες διαπραγματευτές τους που είναι οι Διπλωμάτες. Ενώ αντίθετα, συνήθως όσον αφορά τη Δημόσια Διπλωματία, οι χώρες χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους και τρόπους, έχοντας ως στόχο να γνωστοποιήσουν/διαφημίσουν την ισχύ τους (πχ μέσω ΜΚΟ, ΜΜΕ, Ινστιτούτα, θρησκευτικά ιδρύματα, αμυντικό εξοπλισμό κτλ) και κάθε άλλο παρά έχουν στόχο να κάνουν χρήση του διαλόγου και της διαπραγμάτευσης (όπως συμβαίνει με την Παραδοσιακή Διπλωματία), ώστε να διαμορφώσουν συνθήκες και σχέσεις ανάμεσα στις χώρες (μια και η Δημόσια Διπλωματία απευθύνεται στο απλό κοινό).

*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ