Γράφει ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) για θέματα Μ. Ανατολής, Ευρασίας
Τους τελευταίους μήνες οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν όλο και περισσότερα εδάφη στο Αφγανιστάν. Η απόφαση των ΗΠΑ να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από το «δεύτερο Βιετνάμ» επιτρέπει στους ακραίους ισλαμιστές να επεκτείνουν την παρουσία τους στην πολύπαθη αυτή χώρα.
Μέχρι και τις αρχές του έτους, οι Ταλιμπάν ήλεγχαν, σύμφωνα με διάφορες πηγές, περίπου το 40% του Αφγανιστάν. Σήμερα, σύμφωνα με τους ίδιους τους Ταλιμπάν και το Agence France-Presse (AFP) – από το οποίο βρήκα και τους εικονιζόμενους χάρτες – το 85% της αφγανικής επικρατείας βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους. Την πληροφορία αυτή επιβεβαιώνουν και άλλα ξένα πρακτορεία.
Φαίνεται ότι κάποια στιγμή οι Ταλιμπάν θα επικρατήσουν, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, και αυτό δεν θα αρέσει σε πολλούς και ιδίως στις σιιτικές εθνότητες του Αφγανιστάν. Η μεγαλύτερη κοινότητα Σιιτών είναι εκείνη των Χαζάρα οι οποίοι κατοικούν στο κεντρικό Αφγανιστάν – εκεί που η κυβέρνηση έχει ακόμα τον έλεγχο, όπως φαίνεται και στους χάρτες.
Όμως υπάρχουν αρκετοί οι οποίοι υποστηρίζουν τους Ταλιμπάν. Ένα μεγάλο τμήμα των Παστούν, οι οποίοι αποτελούν το 40% – 50% του πληθυσμού, είναι ανάμεσα σε εκείνους. Το ίδιο και πολλοί Αφγανοί οι οποίοι βλέπουν την κυβέρνηση ως όργανο των ξένων δυνάμεων το οποίο είναι κλεπτοκρατικό και διεφθαρμένο. Πράγματι, το αφγανικό καθεστώς είναι από τα πιο διεφθαρμένα και το 54% του πληθυσμού της χώρας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Το σημαντικότερο είναι ότι οι Ταλιμπάν έχουν και την στήριξη του Πακιστάν.
Η επέκταση των Ταλιμπάν εντός του Αφγανιστάν δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και για την περιφερειακή ασφάλεια. Ήδη το όμορο Τατζικιστάν – το οποίο έχει έρθει δύο φορές αντιμέτωπο με τους ισλαμιστές, μία με τον εμφύλιο του 1992-7 και μία με την ισλαμιστική εξέγερση του 2010-5 – ζήτησε την βοήθεια της Ρωσίας για την προστασία των νοτίων συνόρων του. Τις ανησυχίες τους έχουν εκφράσει επίσης η Ινδία και το Ιράν, με το τελευταίο να αναλαμβάνει τον ρόλο του διαμεσολαβητή μετά και τις συναντήσεις Αφγανών αξιωματούχων με εκπροσώπους των Ταλιμπάν στην Τεχεράνη την περασμένη Τετάρτη.
Ιράν, Ρωσία και Πακιστάν φαίνεται να εκμεταλλεύονται το κενό που δημιουργεί η απόσυρση των δυτικών από το Αφγανιστάν. Η μόνη «δυτική» χώρα η οποία θέλει να παραμείνει στο Αφγανιστάν είναι η νατοϊκή Τουρκία η οποία επιθυμεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της για την φύλαξη του αεροδρομίου της Καμπούλ, πρόταση η οποία θα γίνει δεκτή από τις αφγανικές αρχές σύμφωνα με τον πρέσβη του Αφγανιστάν στην Τουρκία Amir Ramin.
Βρισκόμαστε σε μια νέα φάση του πολέμου στο Αφγανιστάν η οποία χαρακτηρίζεται από:
- την ταπεινωτική στρατηγική ήττα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ,
- την επικράτηση των ακραίων ισλαμιστών και
- την ενίσχυση του ρόλου των μη δημοκρατικών ασιατικών δυνάμεων (σε αυτές εντάσσω και την Τουρκία) στην ευρύτερη περιοχή.
Δυστυχώς αυτοί που θα πληρώσουν τη νύφη θα είναι, για ακόμη μία φορά, οι άμαχοι Αφγανοί οι οποίοι θα πάρουν, ξανά, τον δρόμο της προσφυγιάς ή θα μείνουν στην χώρα τους για να σκοτωθούν σε καμιά βομβιστική επίθεση ή να ζουν κάτω από συνθήκες πείνας και απόλυτης φτώχειας.
