Ο Νίκος Σβορώνος (1911 – 26 Απριλίου 1989) υπήρξε σημαντικός Έλληνας ιστορικός με ιδιαίτερη επιρροή στην σύγχρονη ιστοριογραφία της Ελλάδας
Κείμενο: Νίκος Σβορώνος*
Η εθνολογική σύσταση του λαού αυτού, που εγκατεστημένος σε συμπαγέστερες μάζες στην ηπειρωτική Ελλάδα, στη Μακεδονία και τη Θράκη, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου και στην κεντρική και δυτική Μικρά Ασία, ακτινοβολεί προς όλες τις κατευθύνσεις διεσπαρμένος σε νησίδες, κυρίως αστικών κέντρων, περιβαλλόμενες από ξένους πληθυσμούς, δεν θα διαταραχθεί σοβαρά ως τον 6ο μ.Χ. αιώνα.
Η εθνολογική επίδραση των ρωμαϊκών λεγεωνών δεν μπορούσε να είναι υπολογίσιμη, εφόσον πολύ ενωρίς οι λεγεώνες στρατολογούνται ανάμεσα στους ιθαγενείς πληθυσμούς.
Οι διάφοροι βάρβαροι, που από τον 3ο αιώνα αρχίζουν να διεισδύουν στα δυτικά σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δεν κατάφεραν να εγκατασταθούν οριστικά και κατά μεγάλες μάζες στην Ανατολή.
Όσοι κατάφεραν να διεισδύσουν ή όσοι εγκατεστάθηκαν από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες, όπως π.χ. οι Γαλάτες και οι Γότθοι, αναμιγνύονται με τους ελληνικούς πληθυσμούς, όπως δείχνουν τα ονόματα που τους δίνονται (Γραικογαλάται και Γοτθογραικοί) και τελικά αφομοιώνονται.
Η σημαντικότερη συνέπεια των βαρβαρικών επιδρομών στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν η αραίωση του πληθυσμού της υπαίθρου, ιδιαίτερα στη βόρεια Βαλκανική, και η διευκόλυνση έτσι της εγκατάστασης των σλαβικών φύλων.
Η εθνολογική αυτή κατάσταση ταράσσεται σοβαρά από το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα και κυρίως τον 7ο αιώνα από τις αβαρο-σλαβικές επιδρομές στα Βαλκάνια και τις αραβικές επιδρομές στην Ασία.
Η απόσπαση των νοτιότερων επαρχιών της αυτοκρατορίας (Συρίας, Αιγύπτου) από το δεύτερο μισό του 7ου αιώνα, ύστερα της Κυρηναϊκής και ολόκληρης της βόρειας Αφρικής από τους Άραβες, συντελεί στη μεγαλύτερη εθνολογική και ιδεολογική συνοχή της Αυτοκρατορίας.
Ο πληθυσμός του ανατολικού τμήματος είναι πλέον στην πλειονότητα του ελληνικός, ή ολοκληρωτικά εξελληνισμένος, ενώ στις επαρχίες που αποχωρίστηκαν οριστικά ο ελληνισμός βρισκόταν σε μειοψηφία και απομονωμένος ανάμεσα σε συμπαγείς ετερόγλωσσους και εθνολογικά ξένους πληθυσμούς,
που όχι μόνο δεν είχαν ποτέ συνδεθεί βαθύτερα με την αυτοκρατορία, αλλά δεν είχαν πάψει ποτέ να εκδηλώνουν την αντίθεση τους με διάφορες μορφές, κυρίως θρησκευτικές, είτε με τον Μανιχαϊσμό και τα διάφορα παρακλάδια του, είτε με τον Μονοφυσιτισμό.
Η βαθειά αυτή αντίθεση των πληθυσμών εξηγεί άλλωστε κατά μέγα μέρος και την προέλαση των Αράβων.
Περισσότερο πολύπλοκα ήταν τα αποτελέσματα των σλαβικών επιδρομών στη Βαλκανική. Από τον 6ο αιώνα τα σλαβικά φύλα ανακατεμένα αρχικά με Κουτριγούρους, ύστερα με Αβάρους,
αρχίζουν να περνούν τον Δούναβη και να εγκαθίστανται όλο και πιο πολυάριθμα, κυρίως από τον 7ο αιώνα, στις αποδεκατισμένες και ανεπαρκώς εξελληνισμένες επαρχίες της βορείου Βαλκανικής, που προοδευτικά εκσλαβίζονται.
Ιδιαίτερη σημασία έχει στην κίνηση τούτη η εισροή στις χώρες αυτές του Φιννοουγγρικού λαού των Βουλγάρων, οι οποίοι το τελευταίο τέταρτο του 7ου αιώνα υποτάσσουν ένα μεγάλο μέρος των Αβαροσλάβων της Βαλκανικής και ιδρύουν το πρώτο ανεξάρτητο από την Αυτοκρατορία βουλγαρικό κράτος ανάμεσα στον Αίμο και στον Δούναβη.
Οι Βούλγαροι κατακτητές θα δεχτούν με τον καιρό τη γλώσσα των πιο πολυάριθμων κατακτημένων Σλάβων, αλλά θα δώσουν σ’ αυτά τα πολιτικώς κατακερματισμένα στίφη τα πρώτα γερά πλαίσια μιας πολιτικής οργάνωσης.
Έτσι από τον 7ο αιώνα και πέρα η βόρεια Βαλκανική αποχωρίζεται από τον Ελληνισμό, γιατί και όταν τα σλαβικά και βουλγαρικά φύλα που εγκαταστάθηκαν εδώ περιήλθαν κάτω από την πολιτική και πολιτιστική επίδραση του Βυζαντίου δεν θα πάψουν ποτέ να διατηρούν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία τους.
Θ’ αποτελέσουν ιδιαίτερους αυτοτελείς λαούς που θα εξελιχθούν και αυτοί στα συγκροτημένα σημερινά έθνη. Και στη Βαλκανική λοιπόν ο εκσλαβισμός των βορείων επαρχιών που ξεφεύγουν από τον καθαρά ελληνικό κόσμο,
εντείνει κι εδώ τη μεγαλύτερη συγκέντρωση προς τα νότια του Ελληνισμού, συγκέντρωση που είχε ήδη αρχίσει από την εποχή των βαρβαρικών επιδρομών του 3ου και 4ου αιώνα.
Έτσι ο Ελληνισμός του Βυζαντίου, περισσότερο συμπυκνωμένος τώρα σε ένα συνεχές έδαφος με σαφέστερα, αν όχι με ακρίβεια διαγεγραμμένα, όρια, θα αντισταθεί στις συνεχείς επιδρομές των Αράβων στη Μικρά Ασία,
θα συνεχίσει με μεγαλύτερη ένταση τον εξελληνισμό των ξένων στοιχείων, που μένουν ακόμα εδώ μέσα στα σύνορα του, και θα κατορθώσει να απορροφήσει και να αφομοιώσει τα πλήθη των Σλάβων, που δεν παύουν να διεισδύουν ειρηνικά ή ως επιδρομείς στις νότιες περιοχές της Βαλκανικής, οι οποίες αποτελούσαν ως τον 6ο αιώνα τον κατεξοχήν ελληνικό χώρο.
Διαβάστε την πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια στην ιστοσελίδα eranistis.net
