Γράφει ο Στέλιος Φενέκος, Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΣΠΙΔΑ
Ας δούμε όλες τις πλευρές της διάσωσης έξω από τα χωρικά μας ύδατα του Τούρκικου πλοίου με τους 400 μετανάστες, που τους μετέφερε παράνομα με προορισμό την Ιταλία.
- Δεν είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ανάλογη δραστηριότητα με μικρά φορτηγά, με μεγάλα γιοτ και με ιστιοφόρα, έξω από τα χωρικά ύδατα της χώρας μας.
Μάλιστα ατυχήματα αυτής της μορφής έχουν ξανασυμβεί, να μείνουν ξυλάρμενα τα πλοία και να προσαράξουν (π.χ. πριν μερικούς μήνες στην Τζιά πλοίο με 150 μετανάστες) είτε να αποβιβάσουν παράνομα μετανάστες στην Ζάκυνθο, στην Κέρκυρα, στην Πελοπόννησο και στην Κεφαλλονιά.
- Έχω επισημάνει πολλές φορές με άρθρα και προτάσεις στις κυβερνήσεις (παρούσα και προηγούμενες), την ανάγκη να ελεγχθεί αυτό το ρεύμα παράνομης μετανάστευσης, το οποίο κινείται εκτός περιοχής δικαιοδοσίας μας και ευθύνης της FRONTEX, του Λιμενικού και της ακτοφυλακής μας.
- Εδώ θα πρέπει να επισημανθούν τα παρακάτω:
α) Τα πολεμικά μας πλοία, που είναι η αρχή που ενασκεί τον έλεγχο της κάθε χώρας στην ανοικτή θάλασσα, δεν μπορούν να σταματήσουν τα πλοία που μεταφέρουν παράνομα μετανάστες εκτός των χωρικών μας υδάτων, αφού δεν εμπίπτει το αδίκημα αυτό στις περιπτώσεις που προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο και είναι συγκεκριμένες: Πειρατεία, δουλεμπόριο, παράνομες εκπομπές, μη επίδειξη σημαίας , ψεύτικη σημαία.
β) Συνεπώς δεν μπορούν να σταματήσουν πλοία που δεν έχουν την σημαία μας, αλλά φέρουν οιανδήποτε άλλη σημαία και την Τούρκικη.
γ) Η μόνη περίπτωση για δυνατότητα παρέμβασης είναι εάν το πλοίο κινδυνεύει, οπότε μόνο στο πλαίσιο της αρμοδιότητας έρευνας και διάσωσης έχει την υποχρέωση να παρέμβει οιοδήποτε κρατικό μας πλοίο (Πολεμικού Ναυτικού είτε ακτοφυλακής).
Και τότε υποχρεούται να διασώσει τους ναυαγούς, μεταφέροντάς τους σε κατάλληλο λιμένα (όπως και το πλοίο που έμεινε ξυλάρμενο, εάν μπορεί να διασωθεί).
δ) Η δε διάσωση και παροχή ανάλογης βοήθειας ισοδυναμεί με παραμονή των ναυαγών στην χώρα μας και με την δυνατότητα υποβολής αιτήματος ασύλου από αυτούς, με την γνωστή πλέον σε όλους διαδικασία.
ε) Θα μπορούσε το πλοίο μας να απαιτήσει την απομάκρυνση του πλοίου που πλέει χωρίς να κινδυνεύει στην ανοικτή θάλασσα, εφόσον έκανε κάποια πράξη που είναι παράνομη εάν εισέλθει στα χωρικά μας ύδατα, μόνο εάν είχαμε κηρύξει συνορεύουσα ζώνη όπως προβλέπεται στην Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας (έχω προτείνει να το κάνουμε, μέχρι τα 10 νμλ από τις γραμμές βάσεως μας παντού).
στ) Η πρόβλεψη αυτή της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, σε ότι αφορά την Συνορεύουσα Ζώνη, θα ήταν επαρκής για παρόμοιες περιπτώσεις παράνομης διακίνησης εκτός των χωρικών υδάτων, και δεν θα ήταν σε αντίθεση με τις προβλέψεις τους Διεθνούς Δικαίου για τους πρόσφυγες, που έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν αίτημα ασύλου μόνο εντός της επικράτειάς της χώρας (κι εμείς την υποχρέωση να τους δώσουμε την δυνατότητα υποβολής).
Εκτός της επικράτειας δεν υφίσταται υποχρέωση κανενός κράτους να δεχθεί υποβολή αιτημάτων ασύλου.
ζ) Για να γίνει όμως αυτό, θα έπρεπε αφενός να κηρύξουμε συνορεύουσα ζώνη και αφετέρου να διευρύνουμε τις αρμοδιότητες της ακτοφυλακής (και των πολεμικών μας πλοίων) ώστε να μπορούν να δράσουν εντός αυτής (και εκτός των χωρικών μας υδάτων), μη επιτρέποντας την είσοδο των σκαφών αυτών, που παρανομούν, στα χωρικά μας ύδατα.
η) Η περίπτωση των καρυδότσουφλων ή των σκαφών που κινδυνεύουν να βουλιάξουν είναι πλέον στο πεδίο της έρευνας και διάσωσης και φυσικά πάντα η ανθρώπινη ζωή προέχει έναντι κάθε άλλης ρύθμισης. Είναι άλλωστε υποχρέωση της χώρας μας να δρα έτσι στην περιοχή αρμοδιότητάς της Έρευνας και Διάσωσης, που ταυτίζεται με τα όρια του FIR.
- Όσον αφορά το Τουρκικό πλοίο ειδικότερα, θα πρέπει να επισημανθούν τα παρακάτω:
α) Δεν μπορούσαμε να το συλλάβουμε, ούτε να το ελέγξουμε, ούτε να το υποχρεώσουμε να μην μπει στην χωρική μας θάλασσα, εφόσον δεν έχουμε διακηρύξει Συνορεύουσα Ζώνη.
Μόνο εάν έμπαινε στα χωρικά μας ύδατα θα μπορούσαμε να το ελέγξουμε και να προωθήσουμε τους διακινητές στην δικαιοσύνη, εφόσον παραβιάζουν την εσωτερική μας νομοθεσία. Στην περίπτωση αυτή όμως, θα δίνεται η δυνατότητα στους επιβάτες μετανάστες να υποβάλουν αιτήματα ασύλου στην χώρα μας, και να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία.
β) Το Τουρκικό πλοίο είναι Τουρκική Επικράτεια και στην ανοικτή θάλασσα, και επί αυτού εφαρμόζεται το Δίκαιο της Τουρκίας. Θα μπορούσε δηλαδή η Τουρκία να μας ζητήσει να εκδώσουμε το πλήρωμα που διασώσαμε, εάν παρανόμησε σύμφωνα με το Δίκαιο της Τουρκίας, αφού μεταφέρει παράνομα μετανάστες, είτε άλλους που επέβαιναν στο πλοίο και είχαν παραβιάσει οιονδήποτε άλλο νόμο της Τουρκίας.
γ) Συνεπώς κάλλιστα θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε την Τουρκία ότι όχι μόνο γιατί επιτρέπει την παράνομη μετανάστευση στην χώρα μας και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες , αλλά και ότι επειδή δεν τιμωρεί τους σύγχρονους δουλεμπόρους, στην ουσία τους υποθάλπει στις παρανομίες εις βάρος των Ευρωπαϊκών χωρών.
δ) Η Τουρκία με την συμπεριφορά αυτή, του να υποθάλπει την παράνομη αυτή συμπεριφορά, με το να επιτρέπει την παράνομη διακίνηση μεταναστών και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με τα μεγάλα πλοία που κινούνται στην ανοικτή θάλασσα εκτός περιοχής ελέγχων (χωρικά ύδατα), στην ουσία επιδιώκει να αυξήσει την προστιθέμενη αξία της στις συμφωνίες με την Ευρώπη.
Βρίσκεται δηλαδή σε ένα bras de fer με την ΕΕ, και εμάς στην μέση, αφού πλέον το μεταναστευτικό ρεύμα δεν θα εγκλωβίζεται στην Ελλάδα (μια και η Ελλάδα δεν μπορεί να τους ελέγξει), όπως θέλει και προκρίνει διακαώς με κάθε τρόπο σύσσωμη η ΕΕ.
Έτσι η παράνομη μετανάστευση στην ανοικτή θάλασσα θα αφορά άμεσα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην Μεσόγεια και στην Αδριατική (όπου θα αποβιβάζονται παράνομα οι μετανάστες).
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
- Οι Ελληνικές κυβερνήσεις έκλειναν τα μάτια μέχρι τώρα στην παράνομη διακίνηση μεταναστών έξω από την χωρική μας θάλασσα, ελπίζοντας ότι δεν θα έλθουν στο έδαφός μας, αλλά θα μας προσπεράσουν για να πάνε σε άλλες εγγύς χώρες.
Γιατί εάν είχαμε κάνει συνορεύουσα ζώνη (επιτρέπεται μέχρι 24 νμλ από τις γραμμές βάσεως) και είχαμε δώσει την αρμοδιότητα στην ακτοφυλακή γι αυτό, τότε θα είχαμε την δυνατότητα να τους ελέγξουμε και να μην τους αποτρέψουμε (εκτός της χωρικής μας θάλασσας).
Θα έπρεπε όμως τότε να διαχειριστούμε και το πρόβλημα, πέραν της διεύρυνσης της ευθύνης και της απαίτησης περιπολιών (πλοίων ακτοφυλακής και ΠΠ).
Προτιμούσαμε να τα αφήσουμε να περνάνε και να “χάνονται”, εκτός και αν κινδύνευαν να βουλιάξουν τα καρυδότσουφλα και υπήρχε ανάγκη έρευνας και διάσωσης, οπότε αναλαμβάναμε την ευθύνη.
- Η παράνομη διακίνηση μεταναστών είναι το σύγχρονο δουλεμπόριο και στο Διεθνές Δίκαιο θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες από τις χώρες, ώστε να ενταχθεί στο ίδιο νομικό πλαίσιο με αυτό.
Αυτό θα λειτουργήσει αποτρεπτικά, ώστε να τιμωρούνται αυστηρά οι δουλέμποροι αλλά και να ελέγχεται διεθνώς η διακίνηση μέσων (πλοία αλλά και αεροπλάνα που έχει βάλει η Τουρκία από Αφρική με ελάχιστο τίμημα) και του διακινούμενου χρήματος.
- Οφείλουμε να δημιουργήσουμε Συνορεύουσα Ζώνη, μέχρι τουλάχιστον και τα 10 νμλ από τις γραμμές βάσεως, για να ελέγξουμε την παράνομη μετανάστευση, το λαθρεμπόριο, την τρομοκρατία και κάθε είδους παρανομία από την οποία κινδυνεύει η χώρα μας αλλά και η ΕΕ.
- Οφείλουμε να διεκδικήσουμε βελτίωση του νομικού πλαισίου της ΕΕ για τις περιπτώσεις αυτές, και να φωτίσουμε την αδυναμία της Τουρκίας (ίσως και την πρόθεση ), να αναλάβει τις ευθύνες της και υποχρεώσεις της για να επιβάλλει τον νόμο στην επικράτεια της (και στα πλοία σημαίας της).
- Τέλος οφείλουμε να προβάλλουμε τις προβλέψεις της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, για τα αδικήματα στην θάλασσα, προβλέψεις που μας δίνουν επαρκή ερείσματα για να αποτρέψουμε, να ελέγξουμε το σύγχρονο δουλεμπόριο και να μην επιτρέψουμε στα σκάφη αυτά να εισέλθουν στην επικράτειά μας.
Και όλα αυτά δεν έρχονται οπωσδήποτε σε αντίθεση με τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου για τους πρόσφυγες.
- Το Διεθνές Δίκαιο μπορεί να είναι υποχρέωση, όμως κάποιες στιγμές όταν γίνεται κατάχρηση και στρέβλωση από την άλλη πλευρά, μας δίνει τις δυνατότητες για να γίνει και ασπίδα.
Περισσότερα άρθρα από το Στέλιο Φενέκο:
