ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Σήμερα, όλο και περισσότερο ακούμε από τα ΜΜΕ για τον σχολικό εκφοβισμό. Έγινε μόδα με την αρνητίζουσα εννοιολογική χροιά της λέξης. Τι είναι όμως αυτό το φαινόμενο, γιατί πρέπει να το παίρνουμε σοβαρά υπόψη μας και πως θα μπορέσουμε να προφυλάξουμε τα παιδιά μας;
Ο σχολικός εκφοβισμός (αγγλ. bullying) είναι ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας, που εμφανίζεται σε πολλές χώρες του κόσμου. Αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών, με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση. Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, σεξουαλικά σχόλια), κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο) και μάλιστα τώρα τελευταία έχουμε και τον Διαδικτυακό Εκφοβισμό (cyber bullying).
Αυτό που διαχωρίζει τον σχολικό εκφοβισμό από ένα απλό πείραγμα μεταξύ των παιδιών είναι η ένταση, η διάρκεια, η επανάληψη μιας κατάστασης. Συλλογιστικά στις παραπάνω μας σκέψεις, αξίζει να τονιστεί, ότι συνήθως το παιδί που εκφοβίζει υπερέχει σωματικά από το παιδί που εκφοβίζεται και αυτή η υπεροχή ενέχει την πραξιακή ιδιότητα της κυριαρχίας του ενός στον άλλο.
Γενικά τα παιδία που εκφοβίζονται:
- Έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη και άγχος και αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εξακολουθήσουν να υπάρχουν μέχρι την ενηλικίωσή τους.
- Έχουν συχνά τάση αυτοκτονία που μπορεί να γίνει πράξη.
- Παρουσιάσουν πάντοτε ή αρκετά συχνά, σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν πονοκέφαλους, ημικρανίες, δερματικά προβλήματα, έλκος, τρέμουλο, αυξημένους παλμούς, κρίσεις πανικού κ.α.
- Τα θύματα σχολικού εκφοβισμού – δημοτικής ηλικίας– έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν ψυχωτικά συμπτώματα στην εφηβεία τους.
- Παρουσιάσουν και αυτό είναι ένα κρίσιμο σημείο αναγνώρισης, μείωση της σχολικής απόδοσης, πολλές απουσίες από το σχολείο, έντονη ΑΡΝΗΣΗ να πάνε στο σχολείο.
- Αισθάνονται ανασφάλεια, έχουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, κλαίνε συχνά.
- Είναι λιγότερο αποδεχτά από τους συνομήλικους, δεν είναι δημοφιλή, πιθανόν να έχουν δεχτεί και την απόρριψη. Αυτά τα παιδιά είναι συνήθως μόνα, στα διαλείμματα.
- Παιδιά με ιδιαίτερα μαθησιακά προβλήματα ή παιδιά με ξεχωριστές ειδικές νοητικές δεξιότητες έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι θύματα εκφοβισμού.
- Παιδιά που είναι κοντύτερα, λεπτότερα, ή με λιγότερη μυϊκή δύναμη από τους συνομήλικους αποτελούν συχνότερα στόχο εκφοβισμού .
Τελικά ως επιμύθιο, αυτό που πρέπει να μας μείνει είναι ότι σε κάθε περίπτωση είναι δική μας υποχρέωση και ανάγκη, είτε είμαστε παιδαγωγοί είτε γονείς, να προστατεύσουμε αυτά τα παιδιά, τα παιδιά μου, τα παιδιά σου, τα παιδιά όλων μας.
Ας φωνάξουμε όλοι μαζί:
ΤΕΛΟΣ ΣΤΟ ΕΚΒΟΦΙΣΜΟ (bullying)
Έτερος Εγώ
Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, υπήρξε ένας σημαντικός Έλληνας φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης και θεωρητικός της μουσικής. Tον πρωτογνωρίσαμε από το Πυθαγόρειο θεώρημα, πλην όμως η γοητεία της αρμονίας των μαθηματικών του συλλογισμών εκφράζεται κυρίως με την φιλοσοφική έννοια, «έτερος εγώ» (θεωρία φίλιων αριθμών).
Η θεωρία των φίλιων αριθμών, μας λέει, ότι υπάρχουν τουλάχιστον δυο αριθμοί, το 220 και το 284, που το άθροισμα των διαιρετών του ενός μας δίνει τον άλλο. Έτσι οι διαιρέτες του 220 δηλαδή το 1, 2, 4, 5, 10, 11, 20, 22, 44, 55 και το 110, αθροιζόμενοι αυτοί οι αριθμοί, μας δίνουν άθροισμα 284. Αντίστοιχα τώρα, οι διαιρετές του 284, δηλαδή το 1, 2, 4, 71 και 142, αθροιζόμενοι αυτοί οι αριθμοί, μας δίνουν άθροισμα 220. Στην ουσία λοιπόν το 220 και το 284 είναι δυο αριθμοί, που ο καθένας προκύπτει από το άθροισμα των διαιρετών του άλλου ή από το όλον των επιμέρους διαιρετών του άλλου, άρα από το «έτερο εγώ» του άλλου. Λέγεται μάλιστα ότι όταν κάποτε ο Πυθαγόρας ρωτήθηκε «τι εστί φίλος», αυτός απάντησε με την φράση, «ο έτερος εγώ» και εξήγησε την θεωρία των φίλιων αριθμών.
Κοιτάξτε τώρα, πως τα μαθηματικά, συγχρονίζονται αρμονικά με την φιλοσοφία και από κοινού μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα μηνύματα της εκπεφρασμένης συμπεριφοράς του ΕΓΩ, με τα ΘΕΛΩ της ζωής του ατόμου και το κοινωνικό γίγνεσθαι. Με άλλα λόγια, εκεί που η μαθηματική επιστήμη με αριθμητικούς συσχετισμούς μας δείχνει την πρακτική έννοια της ζωής δηλαδή το 1 και 1 κάνουν 2, έρχεται η φιλοσοφία και σου λέει : « ναι, αλλά δές το και αλλιώς, μήπως δεν αξίζει να βρεις μόνο το αποτέλεσμα αλλά αξίζει περισσότερο η διαδικασία του συλλογισμού σου για το αποτέλεσμα ».
Στην περίπτωση μας, η θεωρία των φίλιων αριθμών μαγευτική μεν αλλά προσέξτε περισσότερο τον συσχετισμό της θεωρία των φίλιων αριθμών με μια εξίσου μαγευτική έκφραση, το «έτερος εγώ». Για να προχωρήσουμε λίγο παρακάτω την σκέψη μας, ας εξετάσουμε αυτή την φιλοσοφική έννοια /έκφραση , σημασιολογικά, δίνοντας παράλληλα και ορισμένα παραδείγματα.
Σε ατομικό / προσωπικό επίπεδο, όλοι μας κάποτε έχουμε πει: «σήμερα….δεν ήμουν ο εαυτός μου» που σημαίνει ότι σήμερα το αποτέλεσμα των πράξεων μου δεν συγχρονίστηκε με τις σκέψεις μου, τις επιθυμίες μου, τα θέλω που είχα στο μυαλό μου, όλα λοιπόν μου πήγαν λάθος. Αυτό από μόνο του δείχνει μια δυσαρμονία σκέψεων /πράξεων σαν να «δρουν» μέσα μου δύο «ΕΓΩ», το «ΕΓΩ» της σκέψης και το «ΕΓΩ» της πράξης (το «έτερο εγώ») και επειδή όλοι μας κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος, προφανώς, εδώ, λόγω του κακού αποτελέσματος που παρήγαμε, εκφράζουμε προς τον εαυτό μας λεκτικά δυσαρέσκεια και συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις… «μας παίρνει από κάτω». Στην ουσία όμως, το «έτερο εγώ», είμαστε εμείς οι ίδιοι, με τα λάθη, τις παραλείψεις, τις αποτυχίες μας, αρκεί να το συνειδητοποιήσουμε και να τραβήξουμε μπροστά στα μονοπάτια της ζωή μας, δύσβατα πολλές φορές, αλλά το ταξίδι προς την Ιθάκη, αξίζει να το ζήσεις.
Πάμε τώρα στην κοινωνική διάσταση του «έτερος εγώ». Εδώ κυρίαρχο ρόλο παίζει η οιονεί οικογένεια που είναι το ανδρόγυνο. Η Ορθόδοξη εκκλησία στο μυστήριο του γάμου είναι δεόντως αποκαλυπτική : «….και έσονται οι δυο σε σάρκα μιαν», η αποθέωση της έννοιας.
Βέβαια, στις ευρύτερες κοινωνικές σχέσεις η έννοια του «έτερος εγώ», αποκτά καταληκτική ταύτιση στην σημειολογία της «φιλίας» με την αξιακή απόκριση του όρου. Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι «η φιλία είναι ένα είδος αρετής ή τουλάχιστον συνυφασμένη με την αρετή» και συνέχιζε ότι « η φιλία είναι ένα πράγμα πάρα πολύ αναγκαίο στη ζωή του ανθρώπου γιατί κανείς δεν ζει χωρίς φίλους, έστω κι αν έχει στην κατοχή του όλα τα άλλα αγαθά. Ακόμα και οι πλούσιοι και εκείνοι που κατέχουν αξιώματα και πολιτική εξουσία πιστεύουν ότι η παρουσία των φίλων είναι επιτακτική ανάγκη γιαυτούς».
Στην θρησκευτική πτυχή τώρα, η έννοια του «έτερος εγώ», απόκτα την διάσταση της «Θυσίας». Ο Θεάνθρωπος θυσιάστηκε για τον «έτερο εγώ» άνθρωπο, ώστε ο άνθρωπος μέσα από την κάθαρση των αμαρτιών του να φτάσει στην θέωση…. «και ποίησε αυτόν κατ’ εικόνα αυτού και καθ’ ομοίωσιν», το κεντρικό θεολογικό μήνυμα του Χριστιανισμού.
Τελειώνοντας, επειδή η στρατιωτική ζωή, για πολλούς από μας, υπήρξε ένα σημαντικότατο κομμάτι στο διάβα μας με τον χρόνο, με αναμνήσεις που συνήθως φέρνουν ευχάριστα συναισθήματα, ας αναφέρουμε και δω δυο – τρία παραδείγματα, όπου θα δούμε ότι η έννοια «έτερος εγώ» αποκτά και σε αυτή την περίπτωση μια πραξιακή πρακτική.
Καταρχάς, στο όρυγμα μάχης των δυο ανδρών, που μικρή αξία του έχουμε δώσει, σκεφτείτε την ψυχολογική διάσταση στην μάχη που αποκτά η αλληλοκάλυψη του ενός από τον άλλο μαχητή. Στην επίθεση, πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της ημιομάδος/ομάδος/διμοιρίας Βάση Πυρών σε αλληλεξάρτηση με τον ελιγμό. Στα περίπολα, η δυάδα μαχητών, για την επικάλυψη των πύρων μεταξύ τους, παίζει σημαντικό, σημαντικότατο ρόλο και αλλού….. και αλλoύ, για να μην σας κουράζω, σε πολλές άλλες εφαρμογές, που ο καθένας μας θα μπορούσε να σκεφτεί.
Αλήθεια, πόσο απλό είναι να κατανοούμε μια έννοια είτε μέσω μιας μαθηματικής έκφρασης είτε μέσω μιας φιλοσοφικής διάθεσης και πόσο απλό είναι αυτή την έννοια να την κάνουμε πράξη ζωής.
Η ζωή μας διδάσκει, άραγε μέσω των εμπειριών μας ή μαθαίνουμε από τις πράξεις των άλλων ή μήπως τελικά αυτολογούμε. Ότι και να συμβαίνει, οφείλουμε να προχωράμε εμπρός, με θάρρος, γιατί :
«Αναγκασμένος να ζεις μες στον απλό κόσμο, πρέπει να είσαι μια σταγόνα λάδι που επιπλέει στο νερό, αλλά δεν αναμειγνύεται μαζί του »
Πυθαγόρας ο Σάμιος (580 π.Χ. – 496 π.Χ.)
Ευάγγελος Π. Γαβρίλης