Σαν σήμερα, στις 2 Απριλίου 1982, η Αργεντινή εισέβαλε και κατέλαβε τις Νήσους Φώκλαντ (και την επόμενη ημέρα τις Νήσους Νότια Γεωργία και Νότιες Σάντουιτς) σε μια προσπάθεια να αποδείξει την κυριαρχία που ισχυριζόταν ότι είχαν επί μακρόν πάνω τους.
Ο Πόλεμος των Φώκλαντ (ισπανικά: Guerra de las Malvinas), έγινε γνωστός και ως Σύγκρουση των Φώκλαντ, Κρίση των Φώκλαντ, και Guerra del Atlántico Sur (Ισπανικά για “Πόλεμος του Νότιου Ατλαντικού”), ήταν ένας πόλεμος δέκα εβδομάδων μεταξύ της Αργεντινής και του Ηνωμένου Βασιλείου με αντικείμενο δύο Βρετανικά υπερπόντια εδάφη στον Νότιο Ατλαντικό: τα Νησιά Φώκλαντ και τις Νήσους Νότια Γεωργία και Νότιες Σάντουιτς.
Το ιστορικό της σύγκρουσης
Στις 5 Απριλίου, δηλαδή τρεις ημέρες μετά την κατάληψη των νησιών Φώκλαντ από τους Αργεντινούς, η Βρετανική κυβέρνηση απέστειλε ναυτική δύναμη για να εμπλακεί με το Ναυτικό της Αργεντινής και την Πολεμική Αεροπορία πριν πραγματοποιήσει αμφίβια επίθεση στα νησιά. Η σύγκρουση διήρκεσε 74 ημέρες και έληξε με την ήττα της Αργεντινής στις 14 Ιουνίου 1982, επιστρέφοντας τα νησιά σε Βρετανικό έλεγχο. Συνολικά, 649 μέλη του στρατιωτικού προσωπικού της Αργεντινής, 255 μέλη του Βρετανικού στρατού, και τρεις κάτοικοι των Νήσων Φώκλαντ σκοτώθηκαν κατά τις εχθροπραξίες.
Η σύγκρουση ήταν ένα μείζον επεισόδιο στην παρατεταμένη αναμέτρηση για την κυριαρχία στις νήσους. Η Αργεντινή συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι τα νησιά είναι Αργεντίνικο έδαφος, και η κυβέρνηση χαρακτήρισε τη στρατιωτική της δράση ως επαναδιεκδίκηση του δικού της εδάφους. Η Βρετανική κυβέρνηση θεώρησε την πράξη αυτή ως εισβολή στο έδαφός της μιας και τα νησιά ήταν αποικία του στέμματος από το 1841. Οι κάτοικοι των Φώκλαντ, οι οποίοι κατοικούσαν στα νησιά από τις αρχές του 19ου αιώνα, είναι κυρίως απόγονοι των Βρετανών εποίκων, και είναι υπέρ της Βρετανικής κυριαρχίας. Καμία χώρα, παρόλα αυτά, δεν κήρυξε επίσημα τον πόλεμο (και οι δύο πλευρές κήρυξαν τις περιοχές των Νήσων ως πολεμική ζώνη και επίσημα αναγνώρισαν ότι υπήρχε κατάσταση πολέμου μεταξύ τους) και οι εχθροπραξίες περιορίστηκαν σχεδόν τελείως στα εδάφη υπό αμφισβήτηση και την περιοχή του Νότιου Ατλαντικού όπου βρίσκονται.
Η σύγκρουση είχε σημαντική επίδραση στις δύο χώρες και έχει αποτελέσει αντικείμενο διαφόρων βιβλίων, άρθρων, ταινιών και τραγουδιών. Το πατριωτικό αίσθημα ήταν υψηλό στην Αργεντινή, αλλά η έκβαση οδήγησε σε μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον της στρατιωτικής κυβέρνησης, επιταχύνοντας την πτώση της. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση του Συντηρητικού Κόμματος της Μάργκαρετ Θάτσερ, ενισχυμένη από το επιτυχές αποτέλεσμα, επανεκλέχθηκε το επόμενο έτος.
Οι σχέσεις μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αργεντινής αποκαταστάθηκαν το 1989 μετά από μια συνάντηση στη Μαδρίτη, κατά την οποία οι κυβερνήσεις των δύο χωρών εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν. Ουδεμία αλλαγή στη θέση οποιασδήποτε από τις δύο χώρες σχετικά με την κυριαρχία στις Νήσους Φώκλαντ έγινε ρητά. Το 1994, η διεκδίκηση της Αργεντινής στα εδάφη αυτά προστέθηκε στο Σύνταγμά της.
Τα απόρρητα αρχεία του Φόρεϊν Όφις
Η απόβαση των δυνάμεων της Αργεντινής στα νησιά Φώκλαντ ή Μαλβίνες στο νότιο Ατλαντικό έπιασε εξαπίνης την τότε πρωθυπουργό της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ, όπως προκύπτει από αποχαρακτηρισθέντα απόρρητα αρχεία του Φόρεϊν Όφις για το 1982.
Η Θάτσερ ενημερώθηκε από τις υπηρεσίες πληροφοριών ότι μια απόβαση ήταν πολύ πιθανή μόλις δύο ημέρες πριν την πραγματοποίησή της. Τα έγγραφα αποκαλύπτουν επίσης την ανησυχία της «σιδηράς κυρίας» για την επιχείρηση ανακατάληψης των νησιών και την εξέταση από πλευράς της, κατόπιν και πιέσεων από τον πρόεδρο Ρέιγκαν σε τηλεφωνική συνομιλία, της πιθανότητας να διαπραγματευτεί μία διπλωματική λύση που θα επέτρεπε τη μόνιμη παρουσία της Αργεντινής στα νησιά.
Στο φως της δημοσιότητας έρχεται για πρώτη φορά και η κεκλεισμένων των θυρών κατάθεση της Μάργκαρετ Θάτσερ τον Οκτώβριο του 1982 στην Επιτροπή Εξέτασης για τα Νησιά Φώκλαντ, λίγους μήνες μετά το τέλος του πολέμου. «Δεν περίμενα ποτέ μα ποτέ να εισβάλλουν απευθείας οι Αργεντινοί στα Φώκλαντ. Ήταν τόσο ανόητη κίνηση, όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα, τόσο ανόητο πράγμα μόνο και να σκεφτεί κανείς να κάνει», είχε πει η κα. Θάτσερ.
Τα αρχεία του Φόρεϊν Όφις δείχνουν ότι περίπου μία εβδομάδα πριν από το ξέσπασμα του πολέμου των Φώκλαντ στις 2 Απριλίου, αξιωματούχοι του βρετανικού υπουργείου Άμυνας είχαν παρουσιάσει στην πρωθυπουργό σχέδιο αποτροπής μιας ενδεχόμενης εισβολής των Αργεντινών. Στην προφορική κατάθεσή της στην επιτροπή η κα. Θάτσερ τόνισε ότι ακόμα και μετά την παρουσίαση του σχεδίου από το υπουργείο Άμυνας δε θεωρούσε πιθανή μια στρατιωτική εμπλοκή στα νησιά. Την ίδια άποψη συμμεριζόταν και ο τότε υπουργός Εξωτερικών, λόρδος Κάρινγκτον.
Τα αρχεία αποκαλύπτουν πάντως ότι ήδη από το 1977 οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών εκτιμούσαν πως αν οι συνομιλίες με το Μπουένος Άιρες για το καθεστώς των Φώκλαντ δεν κατέληγαν σε αποτέλεσμα, η ανάληψη στρατιωτικής δράσης από την Αργεντινή ήταν πιθανή. Τότε μάλιστα το Λονδίνο είχε στείλει κρυφά στην περιοχή ένα υποβρύχιο και δύο φρεγάτες, αλλά γενικά η βρετανική ναυτική παρουσία στο νότιο Ατλαντικό την πενταετία πριν το 1982 δεν ήταν εμφανής.
Επίσης αποκαλύπτεται ότι ο πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στο Μπουένος Άιρες την εποχή εκείνη θεωρούσε ότι οι προειδοποιήσεις του προς το Λονδίνο αγνοούνταν.
