Γράφει ο Αναστάσιος Μητρόπουλος, Συνταγματάρχης ε.α.
Πρόσφατα διάβασα ότι διακόπηκε η διδασκαλία του Ομήρου σε σχολεία της Αμερικής κατόπιν πιέσεων ενός κινήματος από εκατοντάδες καθηγητές λογοτεχνίας και συγγραφείς, που αποκηρύσσουν πολλά από τα κλασικά κείμενα, επειδή θεωρούν ότι προωθούν ξεπερασμένες και επικίνδυνες κοινωνικές αντιλήψεις, καθώς γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια και περιγράφουν περιστατικά βίας, ρατσισμού, σεξισμού και αφορούσαν παρωχημένες πλέον κοινωνίες……
Μάλιστα δηλώνουν περήφανοι που κατάφεραν και «έκοψαν» τον Όμηρο από την διδακτέα ύλη και ζητούν να διαγραφούν από σχολικά κείμενα και κάποια έργα του Σαίξπηρ, του Νίτσε, του Ντίκενς και πολλών κλασικών για τους ίδιους λόγους.
Αυτό μου θύμισε την πρόσφατη απόφαση διεθνούς τηλεοπτικής πλατφόρμας να αποσύρει από τη λίστα με τις ταινίες της, τη θρυλική ταινία «Όσα παίρνει ο Άνεμος» που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα, λόγω των επικρίσεων που δέχτηκε για ρατσιστικές αναφορές.
Τις ίδιες επικρίσεις έχει δεχτεί και το γνωστό μυθιστόρημα της Άγκαθα Κρίστι «Δέκα Μικροί Νέγροι» και πολλά άλλα κλασικά λογοτεχνικά έργα.
Σε παρεμφερή είδηση, διαβάζω σε ένα αμερικανικό site, ότι στην Αμερική τα τελευταία χρόνια ανθεί ένα νέο είδος επαγγέλματος, οι λεγόμενοι «sensitivity readers”. Αυτοί οι λεγόμενοι «αναγνώστες ευαισθησίας» είναι κάποια άτομα που τα προσλαμβάνουν οι εκδοτικές εταιρίες και τους αναθέτουν την ανάγνωση ενός συγγραφικού έργου προτού αυτό εκδοθεί, για να εντοπίσουν τυχόν «προσβλητικά» σημεία προκατάληψης, ρατσισμού, σεξισμού, «παλαιά» στερεότυπα κλπ..
Αυτοί οι «σύγχρονοι λογοκριτές» συνήθως είναι μέρος μιας συγκεκριμένης «κοινότητας» όπως Αφρο-Αμερικανοί, Μουσουλμάνοι, LGBTQ (Lesbian-Gay-Bisexual-Transexual-Queer) κλπ. οι οποίοι αφού διαβάσουν διεξοδικά το υλικό για να εντοπίσουν τυχόν προκαταλήψεις, στερεότυπα, επιθετικότητα, ρατσισμό, σεξισμό κ.λπ. δημιουργούν μια αναφορά που περιγράφει τα «προβληματικά σημεία» και προτείνουν πιθανές τροποποιήσεις.
Αν και δεν είναι υποχρεωτική η πρόσληψη ενός «αναγνώστη ευαισθησίας», ο φόβος των εκδοτικών οίκων να μη μπλέξουν σε δικαστική διαμάχη με κάποιους ενδεχομένως θιγόμενους από τα κείμενα του συγγραφέα, τους κάνει να υποκύπτουν στις αντιδράσεις και τις αξιώσεις των διαφόρων ακτιβιστών, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί μια σκοτεινή κατάσταση στην ελευθερία του λόγου.
Αυτή η κατάσταση αρχίζει και γίνεται εντελώς σουρεαλιστική, καθώς από τη λαίλαπα της «ορθότητας του λόγου» δε γλύτωσαν ακόμα και οι γλώσσες προγραμματισμού στους Η/Υ, οι οποίες είναι γραμμές κώδικα που δεν διαβάζονται καν από ανθρώπους αλλά διαβάζονται από τα μηχανήματα (compilers). Η είδηση:
Το Twitter, καθώς και η εταιρία λογισμικού Oracle, ανακοίνωσαν πως σταματούν τη χρήση κάποιων «αμφιλεγόμενων» όρων », που χρησιμοποιούνται στον προγραμματιστικό τους κώδικα, χάριν πιο «ορθών» λέξεων. Μεταξύ αυτών είναι η αντικατάσταση των όρων «master» /«slave» από τους όρους «source» /«replica” και των όρων «blacklist” /«whitelist” από τους όρους “blocklist” /“allowlist”…
Αυτή η ακραία και μαζική κουλτούρα της «ακύρωσης» έχει πάρει μια επικίνδυνη διάσταση, καθώς δημιουργεί μια αλλοπρόσαλλη κατάσταση όπου θα πρέπει να συμφωνούμε όλοι αποπνικτικά και υποτακτικά σε ό,τι μας επιβάλλουν οι υποτιθέμενοι «καλοί» και «ευαίσθητοι» για να μην τους στενοχωρήσουμε και οποιαδήποτε αντίθετη αντίληψη ή άποψη να εξοστρακίζεται ως σκληρή και απάνθρωπη. Η υπερβολή δε αυτή, ελλοχεύει τον κίνδυνο να δημιουργήσει μια δυστυχισμένη και υποταγμένη κοινωνία, χωρίς αντοχή, ευελιξία και χιούμορ και να εξαφανίσει σταδιακά τη στοιχειώδη δημοκρατική συνείδηση που συνεπάγεται η ελευθερία του λόγου.
Σε ό,τι αφορά στα κλασσικά λογοτεχνικά έργα, ας μη ξεχνάμε πως κάθε εποχή είχε τους δικούς της κοινωνικούς κώδικες με βάση τους οποίους οι συγγραφείς χειρίζονταν το αντίστοιχο υλικό. Συνεπώς, το θέμα δεν είναι να καταργήσουμε τα κλασικά έργα, ούτε να διαγράψουμε τις “ρατσιστικές” αναφορές από αυτά, αλλά να αντιληφθούμε τον λόγο για τον οποίο έγιναν και η αξιολόγησή τους να γίνεται πάντοτε στο πλαίσιο της εποχής που δημιουργήθηκαν.
Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε στις εποχές της Ιεράς Εξέτασης, όπου το μεταλλαγμένο κατάλοιπο εκείνων των σκοτεινών και ανελεύθερων εποχών, είναι πλέον οι «μοντέρνοι λογοκριτές», οι νέοι “σκοταδιστές” με μοντέρνο μανδύα, που με όπλο τη νέα «πολιτική ορθότητα», επελαύνουν , και παρόλο πού αποτελούν μειοψηφία, κανείς δεν τους αντιστέκεται.
Οι αυτόκλητοι υπερασπιστές του «ορθού λόγου», μπορεί να έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικούν εκείνο που θεωρούν δίκαιο και σωστό, αλλά δεν κατανοούν ότι η αυτού του είδους λογοκρισίας κρύβει εγγενώς μέσα της τον ολοκληρωτισμό, και ότι όποιος υποστηρίζει τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης, νομοτελειακά θα πέσει κάποτε και ο ίδιος θύμα αυτού του περιορισμού. Ας μην ξεχνάμε πως και οι νιφάδες χιονιού είναι όμορφες, αλλά σε μεγάλους αριθμούς γίνονται χιονοστιβάδες και απειλούν να μας θάψουν όλους.
