Που οδηγεί το σύνδρομο του ικέτη – Το σενάριο μίνι πόλεμος υπό διεθνή εποπτεία

Το άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ συνήλθε για δύο ημέρες, στις 27 και 28 Αυγούστου. Όπως συμβαίνει σε κάθε πρόσφατη σύνοδο των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, η Αθήνα είχε στηρίξει πολλές ελπίδες σ’ αυτό, περιμένοντας κάποιο ουσιαστικό βήμα, κάποια συλλογική αντίδραση στην επίθεση που δέχονται δύο κράτη μέλη της Ένωσης, η Κύπρος και η Ελλάδα.

Γράφει ο Μαργαρίτης Γιώργος*/slpress.gr

Το αποτέλεσμα ήταν αυτό που, με βάση την εμπειρία αναρίθμητων ανάλογων περιπτώσεων στο παρελθόν, όλοι περίμεναν. Έγινε μια κάποια συζήτηση, ομόφωνα οι εταίροι εξέφρασαν την αλληλεγγύη και την συμπάθειά τους, ακούστηκαν κάποιες αόριστες ιδέες για μέτρα –μετά βίας θα τα ονόμαζε κανείς κυρώσεις– και κατόπιν, στις δηλώσεις που ακολούθησαν τονίστηκε η ανάγκη διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τις διαφορές τους γενικώς και τα “διαφιλονικούμενα” ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου ειδικώς. Με λίγα λόγια τα συνηθισμένα.

Εκείνο που, αν και τείνει να γίνει συνηθισμένο, δεν παύει να είναι ενοχλητικό είναι το ότι, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου έκφρασε την απογοήτευσή του για το αποτέλεσμα κι αυτής της συνόδου, ο κ. Δένδιας έσπευσε να δηλώσει την ικανοποίησή του για το ίδιο αποτέλεσμα. Να θυμίσουμε ότι ο δεύτερος ήταν εκείνος που δραματοποίησε –όπως ήταν λογικό μετά από εβδομάδες ερευνών στην εν δυνάμει ελληνική υφαλοκρηπίδα με τη συνοδεία μεγάλου μέρους του τουρκικού στόλου– τα αιτούμενα, μιλώντας για “απόλυτη αναγκαιότητα” του πλαισίου κυρώσεων.

Ο λόγος για τον οποίο αισθάνθηκε ικανοποιημένος για την μετάθεση της συζήτησης επί των έτσι κι αλλιώς αστείων κυρώσεων που προτάθηκαν για ένα μήνα, παραμένει άγνωστος. Σε ένα μήνα εξάλλου κάποια άλλη “προτεραιότητα” τύπου Λευκορωσίας θα εκτοπίσει το ζήτημα για μεταγενέστερο χρόνο. Τους διαδοχικούς ενθουσιασμούς του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, της ελληνικής κυβέρνησης στο σύνολό της και του αφιερωμένου στο λιβάνισμα των εκάστοτε κυβερνώντων Τύπου –έντυπου και ηλεκτρονικού– τους διαψεύδει η πραγματικότητα.

Μίνι πόλεμος υπό διεθνή εποπτεία

Επίμονα, μετά από κάθε έκφραση αλληλεγγύης και συμπάθειας, οι σύμμαχοι, εταίροι και επιθυμητοί “προστάτες” της χώρας μας συνιστούν “να τα βρούμε” με την Τουρκία, να αποκλιμακώσουμε και να πάμε σε συζητήσεις με ασαφές πλαίσιο. Τόσο ασαφές που παραπέμπει στο καθολικό πλαίσιο διαπραγμάτευσης που επιθυμεί η Τουρκία, αρχίζοντας από τα σύνορα και τον “ατυχή” καθορισμό τους στα 1923 ή στα 1947.

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο οι ενθουσιασμοί και οι επίσημες εκφράσεις ικανοποίησης από την ελληνική πλευρά απλά ανοίγουν το επόμενο κεφάλαιο του δράματος, φέρνοντας πιο κοντά ή τη συνθηκολόγηση, ή τον πόλεμο, ως μέσο για να πλασαριστεί στον ελληνικό λαό η συνθηκολόγηση. Χωρίς να θέλουμε να γίνουμε μάντεις κακών, θα μπορούσαμε ίσως να υποθέσουμε ότι μπροστά στους τοίχους του αδιεξόδου που περικλείουν πλέον ασφυκτικά την ελληνική πολιτική, θα ήταν ίσως για τις ελληνικές πολιτικές ελίτ και την άρχουσα τάξη καλοδεχούμενη διέξοδος ένας “υπό διεθνή εποπτεία” μίνι πόλεμος. Μετά από αυτόν θα μπορούσε να διαπραγματευθεί ελεύθερα πολύ περισσότερα πράγματα απ’ όσα θα μπορούσε πριν από αυτόν.

Η Ελλάδα έχει πολιτικά όπλα

Σε άλλες συνθήκες θα ήταν περιττό να υπενθυμίσουμε το προφανές και αυτονόητο. Το τι θα μπορούσε δηλαδή να διεκδικήσει η Ελλάδα στο διπλωματικό πεδίο και τι όπλα διαθέτει στο πεδίο αυτό. Στις παρούσες συνθήκες, όπου η ελληνική πλευρά (πρωθυπουργός, υπουργός Εξωτερικών και σύμπασα η πολιτική ηγεσία) περιφέρεται ως ικέτης έχει νόημα να παραθέσουμε το τι θα μπορούσε να είναι εθνική πολιτική απέναντι σε συμμάχους και εταίρους. Ας ανθολογήσουμε:

• Η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να καταστήσει σαφές ότι το καθεστώς διευκολύνσεων και παραχωρήσεων προς το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ θα βρεθεί υπό αίρεση εάν η Συμμαχία και η μεγάλη “ηγέτιδα δύναμη” δεν εκπληρώσουν την πολιτική και –αν θέλετε– ηθική ευθύνη προς την Ελλάδα. Εάν δηλαδή την αφήσουν έρμαιο στις επιβουλές του άλλου “συμμάχου”.
• Η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να καταστήσει σαφές ότι σε περίπτωση απώλειας κυριαρχικών δικαιωμάτων ή επικράτειας, η Ελλάδα θα επανεξετάσει τις σχέσεις της με συμμάχους, συμμαχίες και εταίρους που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να της εξασφαλίσουν το απαραίτητο: την ασφάλειά της.
• Η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να καταστήσει σαφές ότι σε περίπτωση που οι σύμμαχοι και εταίροι δεν σεβαστούν το γράμμα και το πνεύμα των συμφωνιών και δεν τιμήσουν τις υποχρεώσεις τους προς την Ελλάδα –όπως η Ελλάδα έχει τιμήσει όλες τις υποχρεώσεις στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ– τότε η Ελλάδα θα στραφεί προς άλλες κατευθύνσεις για να αποκτήσει τα διπλωματικά και συμμαχικά ερείσματα που έχει ανάγκη ως κράτος δεχόμενο επίθεση.

Η Δύση έχει ανάγκη την Ελλάδα

Και επειδή το σύνδρομο του ικέτη έχει έτοιμες τις “απαντήσεις” στα παραπάνω αυτονόητα και επειδή το πολιτικό σύστημα θα σκίσει τα ιμάτιά του, λέγοντας ότι η χώρα θα απομονωθεί, θα γίνει αντιπαθής, θα θυμώσει τους ισχυρούς, θα υποφέρει και τα τοιαύτα, ας συμπληρώσουμε λίγο ως προς το ποιος έχει ανάγκη ποιον.

Όλο αυτό το σύμπλεγμα συμμαχιών και ενώσεων που συνοπτικά ονομάζουμε Δυτικό Κόσμο, ετοιμάζει πόλεμο (ανοικτό, υβριδικό ή έρποντα) απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα. Οι σχετικές επιχειρήσεις είναι ήδη σε εξέλιξη. Σε αυτό το πλαίσιο τυχόν δραματικές αλλαγές και αναστατώσεις στην στρατηγική “νοτιο-ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ” έχουν κρίσιμη σημασία. Η περιοχή φλέγεται ήδη. Και επειδή φλέγεται η Ελλάδα είναι κάτι περισσότερο από απαραίτητο να “ανήκει σταθερά στη Δύση”. Εάν αυτό έμπαινε στην ζυγαριά;

Δευτερευόντως, το στρατηγικό προπύργιο της Δύσης στην στρατηγικότατη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ, έχει έναν και μοναδικό σταθερό και αξιόπιστο ομφάλιο λώρο που περνά απαραίτητα από την Ελλάδα. Θα έθετε κανείς αυτήν την πραγματικότητα σε κίνδυνο; Θα άφηνε την τύχη του Ισραήλ των δέκα εκατομμυρίων στη διάθεση δυο μουσουλμανικών χωρών-γιγάντων, της Τουρκίας των ενενήντα εκατομμυρίων και της Αιγύπτου των εκατό εκατομμυρίων;

Αλλά ο ικέτης είναι ικέτης επειδή έχει αποποιηθεί, έχει αρνηθεί και τα όπλα του και τις δυνατότητές του. Έχει αφεθεί στη διάθεση αυτών που ο ίδιος θεωρεί ισχυρούς. Οι τελευταίοι το γνωρίζουν όπως γνωρίζουν, επίσης, ότι η μόνη συμπεριφορά απέναντι σε έναν ικέτη, περιλαμβάνει τις συνεχείς ταπεινώσεις και κλωτσιές. Έτσι χωρίς λόγο. Μόνο και μόνο για να μην του περάσει του ικέτη η ιδέα ότι δεν του αξίζει να είναι ικέτης. Ούτε στον λαό μας, ούτε στην ιστορία μας, αλλά θα πρόσθετα, ούτε σε αυτούς τους περιοδεύοντες θιάσους που παριστάνουν την “εθνική ηγεσία” των Ελλήνων, αξίζει μια τέτοια ταπείνωση.

*Ο Γιώργος Μαργαρίτης διδάσκει από το 1985 σύγχρονη ιστορία. Αρχικά στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1985-2004) και μετέπειτα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης όπου, από το 2004, υπηρετεί ως Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών.