Το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο στη ιστορία καταπλέει στο Ναύπλιο – σαν σήμερα το 1826

Σαν σήμερα στις 3 Σεπτεμβρίου 1826 καταπλέει στο λιμάνι του Ναυπλίου το ελληνικό ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο “Καρτερία”.

Η Καρτερία ήταν το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο στην ιστορία, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις, συγκεκριμένα κατά την Ελληνική Επανάσταση. Το όνομά του προέρχεται από την αγγλική ονομασία ‘Perseverance’. Ήταν ταυτόχρονα ατμόπλοιο και ιστιοφόρο.

Ναυπηγήθηκε το 1825, σto αγγλικό ναυπηγείο Brent Shipyard Deptford-on–Thames, για λογαριασμό του ναυτικού των Ελλήνων επαναστατών, κατά την Επανάσταση του 1821.

Κατασκευάστηκε από το ναυπηγείο του Greenland Dock (South), στο Rotherhithe του Λονδίνου. Ήταν το μόνο που παραλήφθηκε, από τα έξι πλοία αυτού του τύπου που είχαν παραγγελθεί από τον Τόμας Κόχραν για λογαριασμό της ελληνικής επαναστατικής κυβέρνησης.

Η παραγγελία χρηματοδοτήθηκε από το Φιλλεληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου. Για την κατασκευή του την ευθύνη είχε ο φιλλέληνας Φρανκ Χέιστινγκς (γνωστός και ως Φραγκίσκος Άστιγγας), ο οποίος διέθεσε και δικά του χρήματα, έγινε κυβερνήτης του και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, στο Βασιλάδι του Μεσολογγίου στις 11 Μαΐου 1827.

Επιχειρησιακή δράση

Η Καρτερία στη ναυμαχία της Ιτέας (μέσον-δεξιά). Όπως φαίνεται στον πίνακα πηγαίνει ενάντια στον άνεμο, λόγω της ατμοκίνησης, σε αντίθεση με τα άλλα δύο ελληνικά πλοία που είναι δίπλα.

Η Καρτερία αναχώρησε από την Αγγλία για την Ελλάδα στις αρχές Ιουλίου 1826. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στο πλοίο εξερράγη πυρκαγιά με αποτέλεσμα να αχρηστευθεί η μηχανή του. Έφθασε στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας με τη βοήθεια των ιστίων του. Μετά την επισκευή του, αναχώρησε στις 22 Αυγούστου 1826 και κατέπλευσε στις 3 Σεπτεμβρίου 1826 στο Ναύπλιο.

Τα πυροβόλα του έφτασαν τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς. Πρώτα εστάλησαν στις ΗΠΑ από την Αγγλία και μετά στην Ελλάδα, για να μην παραβιαστεί η βρετανική ουδετερότητα[6]. Το πλοίο μπήκε σε επιχειρησιακή ετοιμότητα στην Ελλάδα τον ίδιο χρόνο.

Ήταν το πρώτο, παγκοσμίως, ατμοκίνητο πλοίο με πολεμική δράση. Το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό που ναυπηγήθηκε ποτέ ήταν το αμερικανικό USS Demologos, το οποίο μπήκε σε λειτουργία το 1813, είχε 30 πυροβόλα αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ σε ναυμαχία.

Υπό τις εντολές του Χέιστινγκς, η Καρτερία γρήγορα κέρδισε τη φήμη επίφοβου πολεμικού πλοίου και προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες τα τελευταία χρόνια του Ναυτικού αγώνα της ανεξαρτησίας. Μεταξύ των άλλων επιτυχημένων πολεμικών ενεργειών της περιλαμβάνεται η επιδρομή στο λιμάνι της Ιτέας, στον Κορινθιακό Κόλπο, στις 17 ή 18 Σεπτεμβρίου 1827 (παλιό ημερολόγιο), κατά την οποία ανατίναξε ή βύθισε 4 οθωμανικά πλοία.

Παροπλισμός

Σταμάτησε να χρησιμοποιείται μετά το 1830 λόγω της κακής κατάστασης των μηχανών του.

Μετά την απελευθέρωση και την έλευση του Όθωνα γνώρισε την εγκατάλειψη και μεμονωμένες προσπάθειες του Άγγλου μηχανικού Αλφόνσου Πάρις και του αξιωματικού του βαυαρικού στρατού Βάισεμπαχ δεν τη διέσωσαν. Παρέμεινε σαπίζοντας στο Ναύσταθμο και παύει να αναφέρεται στην κατάσταση του βασιλικού στόλου το Δεκέμβριο του 1841[9].

Περιγραφή και χαρακτηριστικά

Η Καρτερία ήταν ατμοκίνητη τροχήλατη κανονιοφόρος κινούμενη από δύο μικρές ατμομηχανές. Διέθετε πάντως και κατάρτι το οποίο της έδινε τη δυνατότητα να κινηθεί και με πανιά. Αν και έφερε μόλις 4 κανόνια, αυτά ήταν πανίσχυρα πυροβόλα των 68 λιβρών.

Με τη βοήθεια των ατμομηχανών της, οι χειριστές της μπορούσαν να πυρώσουν τα βλήματα των πυροβόλων της ώστε αυτά να χρησιμοποιηθούν ως εμπρηστικά. Υποστηρίζεται από ιστορικούς της εποχής ότι ήταν το πρώτο ατμοκίνητο πλοίο που έλαβε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις.

Ως μηχανοκίνητο σκάφος αντιμετώπισε μεγάλα προβλήματα, λόγω της πειραματικής του τεχνολογίας. Η μηχανική του κίνηση γινόταν μέσω δύο μεγάλων τροχών με πετάλια, όπως στους νερόμυλους, τα οποία βρίσκονταν στις δύο πλευρές του, στο μέσον του σκάφους.

Εξαιτίας ενός κατασκευαστικού λάθους, τα πετάλια δεν έμπαιναν στο νερό[ασαφές], με αποτέλεσμα να μειώνεται η ώθηση. Προκειμένου να αυξηθεί η ταχύτητα, οι μηχανές υπερθερμαίνονταν, με κίνδυνο να εκραγούν. Ένα άλλο μειονέκτημα που είχε ήταν η χρήση άνθρακα για την καύση, επειδή η καύση ξύλου δεν παρήγαγε επαρκή ατμό για την κίνησή του. Άρα έπρεπε να εισάγεται άνθρακας από τη Δυτική Ευρώπη.

Μέγιστη ταχύτητα: 7 κόμβοι. Επιπλέον είχε 4 ιστούς με ημιογική ιστιοφορία.
Μέγιστο μήκος : 25 πόδια.
Οπλισμός : 4 πυροβόλα των 68 λιβρών και 4 καρρονάδες RAIXNANS των 68 λιβρών.
Πλήρωμα : 17 αξιωματικοί, 22 υπαξιωματικοί, 22 πυροβολητές και 4 μάγειροι (βοηθητικό προσωπικό).

Πηγές:  pna.gr, el.wikipedia.org