Η απελευθέρωση του Μετσόβου: Ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωσε το ιστορικό Μέτσοβο στις 31 Οκτωβρίου 1912 μετά από πέντε αιώνες οθωμανικής κυριαρχίας.
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) και τη σταθεροποίηση του μετώπου στη Μακεδονία ο Ελληνικός Στρατός είχε πλέον τη δυνατότητα μίας δυναμικής επέμβασης στο μέτωπο της Ηπείρου. Η αρχική αποστολή της Στρατιάς Ηπείρου ήταν η άμυνα μέχρις ότου δημιουργούνταν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για ανάληψη επιθετικών επιχειρήσεων. Όμως η Στρατιά Ηπείρου διαπιστώνοντας ότι ο εχθρός δεν μπορούσε να προβάλει ισχυρή αντίδραση εξόρμησε στις 6 Οκτωβρίου και έφτασε μέχρι την Πρέβεζα.
Ο κατάληψη της πολύ σημαντικής διάβασης του Μετσόβου, μεταξύ Ηπείρου, Θεσσαλίας και Μακεδονίας, συνιστούσε απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των επιχειρήσεων της Στρατιάς Ηπείρου και αυτό απαιτούσε την κατάληψη του Μετσόβου.
Το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του 1912 μικτό στρατιωτικό απόσπασμα υπό τον Αντισυνταγματάρχη του Πυροβολικού Σταμάτη Μήτσα, στο οποίο συμμετείχαν σώματα Κρητικών εθελοντών, προωθήθηκε μέσω της Θεσσαλίας στην ελληνοτουρκική μεθόριο που διέσχιζε τότε τα ανατολικά υψώματα του Μετσόβου.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι με την έκρηξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου ο Κισαμίτης αγωνιστής Εμμανουήλ Μπαλαντίνος μαζί με τον Νικόλαο Μαλανδράκη συγκρότησαν εθελοντικό σώμα, τη «Φάλαγγα Κισάμου», που έθεσαν στη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης στο μέτωπο της Ηπείρου. Στις 18 Οκτωβρίου επικεφαλής 107 ανδρών μετέβησαν στην περιοχή του Μετσόβου και τέθηκαν υπό τη διοίκηση του Μήτσα. Στο Μέτσοβο κατέφθασε και το σώμα του πανύψηλου Κρητικού Καπετάν Στυλιανού Κλειδή.
Στις 31 Οκτωβρίου του 1912 τα ελληνικά σώματα, συνεπικουρούμενα από ανταρτικές ομάδες της Ηπείρου και Μετσοβίτες εθελοντές, διάβηκαν τη νύχτα την κορυφογραμμή Κατάρας- Ζυγού και επιτέθηκαν στις έξι το πρωί κατά των τουρκικών φρουρών οι οποίες αριθμούσαν 205 στρατιώτες και διέθεταν δύο κανόνια. Η μάχη διήρκεσε μέχρι τις τέσσερις το απόγευμα οπότε οι Τούρκοι ύψωσαν λευκή σημαία στο φρούριο του Μετσόβου και παραδόθηκαν.
O Εμμανουήλ Μπαλαντίνος ήταν από τους πρώτους ελευθερωτές που μπήκαν στο Μέτσοβο και ύψωσαν την Ελληνική Σημαία στο Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής.
Η είδηση της απελευθέρωσης του Μετσόβου, πατρίδα μεγάλων ευεργετών του Έθνους, προκάλεσε ενθουσιασμό στο πανελλήνιο ενώ οι εφημερίδες της Θεσσαλίας και των Αθηνών αφιέρωσαν πανηγυρικά άρθρα. Η κατάληψη της περιοχής του Μετσόβου αποτέλεσε γεγονός καθοριστικής σημασίας για τον στρατιωτικό σχεδιασμό των ελληνικών δυνάμεων αναφορικά με την επικείμενη απελευθέρωση των Ιωαννίνων η οποία συνέβη μετά από τέσσερις μήνες.
