Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης
Οι σφαγες του Ελληνικου πληθυσμου στη Θεσσαλονικη και στον ευρυτερο χωρο της Μακεδονιας κατα την διαρκεια της Τουρκοκρατιας ειναι απίστευτες:
Ηδη απο το 1430, απο την ημιέρημη πολη των 30.000 κατοικων, γυρω στους 10.000 σφαγιαστηκαν απο τα νικηφορα στρατευματα του Μουρατ Β’ οταν κατεκτησε την πολη, γυρω στους 20.000 πουληθηκαν σαν σκλαβοι, για να εξαγοραστούνε απο τον ιδιο τον Σουλτάνο περι τις 5-6.000, οι οποιοι απετέλεσαν τον Ελληνικο πυρηνα της πολεως για τους κατοπινους αιώνες.
Η Θεσσαλονίκη βέβαια του ύστερου 15ου, 16ου, 17ου και σχεδόν ολου του 18ου αιωνα ηταν σκια της μεγαλούπολης των Βυζαντινών χρονων (150.000 κατοικοι) και πεντε κλασεις κατώτερη σε εμπορικό, τεχνολογικό και πνευματικό επίπεδο.
Παρολα αυτα, ηταν έδρα Πασά, σημαντικό διοικητικό και κομβικό κέντρο, καθως και “ματι” της Οθωμανικής εξουσίας στη Νότια Βαλκανική.
Παρα την φαινομενικη “ειρηνη” οι Τουρκικες καταπιεσεις ηταν καθημερινο φαινομενο, και εκτος απο τις εξωφρενικες φορολογικες απαιτησεις και το παιδομαζωμα που εσπαγαν την ραχοκοκκαλια των Ελληνικων πληθυσμων, ενας αλλος φορος, αυτος του αιματος, ηταν απιστευτα βαρυς και απανθρωπος.
Ο καταλογος παρατιθεται οσο το δυνατον πιο πληρης, αλλα μαλλον “ειναι αδυνατον να περιγραφει” κατα την αποψη του γραφοντος.
Το 16ο αιωνα, την ωρα που οι Ισπανοι κατακτουν τον Νεο Κοσμο, ο Ελληνικος κοσμος ζει απιστευτες σκηνες κτηνωδιας με ενα ατελειωτο καταλογο μαρτυρων:
Το 1527, αποκεφαλιζεται ο μοναχος Μακαριος στη Θεσσαλονικη “για αντιτουρκικη δραση”.
Το 1544 καιγεται στην πυρα ο 16χρονος Μιχαηλ απο τα Αγραφα στην Θεσσαλονικη επειδη αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Το 1566 ο 22χρονος Κυριλλος καιγεται ζωντανος στην πλατεια Ιπποδρομιου, στη Θεσσαλονικη επειδη αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Το 1571, στα πλαισια των Τουρκικων αντιποινων για την Τουρκικη συντριβη στην Ναυπακτο, καιγεται ζωντανος στην πυρα ο Μητροπολιτης Θεσσαλονικης, ενω τουλαχιστον 15.000 Ελληνες σφαζονται “προληπτικα” στην ευρυτερη Μακεδονια.
Το 1751 η νεομαρτυρας 19χρονη Κυραννα εκτελειται στη Θεσσαλονικη επειδη αρνειται να εξισλαμιστει.
Το 1773 ο 21χρονος Ιωαννης απο τη Μονεμβασια σφαγιαστηκε με μαχαιρι απο τον Τουρκο ιδιοκτητη του στη Θεσσαλονικη γιατι αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Το 1774 ο 18χρονος Αθανασιος κρεμαστηκε στα περιχωρα της Θεσσαλονικης επειδη αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Το 1777 ο 25χρονος Χριστοδουλος απο την Κασσανδρα κρεμαστηκε εξω απο την Εκκλησια του Αγιου Μηνα, στη Θεσσαλονικη, επειδη ως συνηθως, αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Το 1794 ο 20χρονος Αναστασιος, εκτελεστηκε στη Θεσσαλονικη με βασανιστηρια επειδη αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Το 1806 ο 19χρονος Αργυρος θανατωθηκε με ροπαλιες στη Θεσσαλονικη επειδη αρνηθηκε να εξισλαμιστει.
Ο καταλογος των νεομαρτυρων (νεαρων στην συντριπτικη τους πλειοψηφια) ειναι στη κυριολεξια ατελειωτος και γεμιζει με μικρα γραμματα την βαση του ημερολογιου σας, αν δεν το εχετε προσεξει…
Ουτε αυτο ομως δειχνει την ακριβη εκταση της Τουρκικης θηριωδιας.
Το 1772, με ζωντανες ακομα τις εμπειριες των Ορλωφικων, οι Τουρκοι, φοβουμενοι οτι οι Ρωσοι θα αποβιβαζοταν στην Θεσσαλονικη, εσφαξαν 400 Ελληνες και δεν ” περνουσε μερα που να μην φονευοταν 2-3 ημερησιως για πολλους μηνες” οπως αναφερει ο Κοραης στην ” Ελληνικη Νομαρχια”.
Για να φθασουμε βεβαια στο ολεθριο καλοκαιρι του 1821, οπου οι “αγανακτισμενοι” ως συνηθως Τουρκοι, ξεπερασαν τον εαυτο τους για αλλη μια φορα.
Φυσικα, αυτα δεν τα λεμε εμεις, αλλα ο αυτοπτης μαρτυρας Χαιρουλλάχ ιμπν Σιναση Μεχμετ Αγας, (1792-1849) Μολλάς (Δικαστης α’βαθμου) στη Θεσσαλονικη και μετεπειτα Καδής Κων/πολεως στο “οδοιπορικο” του (Sehayet- name) στη Θεσσαλονικη.
Μολις φθανει ( Σεπτεμβριος 1820) πληροφορειται οτι φυλακιστηκε ενας Ελληνας, ” ο οποιος μαθαινε στα παιδια του τα τραγουδια ενος Θεσσαλου ( προφανως του Ρηγα).
Καποιοι Ελληνες που συζητουσαν για τον θανατο του Πατριαρχη Γρηγοριου του Ε’ “συνεληφθησαν επιτοπου και φυλακιστηκαν στον Λευκο Πυργο”. (σελ 426)
Ηδη απο αρχες Απριλιου του 1821, και αφου ηδη ειχε ενημερωθει για την εκρηξη της επαναστασης στην Πελοποννησο, ο Τουρκος διοικητης, Γιουσουφ Πασας, για να “προλαβει καταστασεις” συλλαμβανει 400 Θεσσαλονικεις και αφου τους τρελανε στο μαστιγωμα, τους εσφαξε ολους.( σελ 427)
Οπως παρατηρει ο Χαιδουλαχχ εφεντης, ” οι Ελληνες κατοικοι των γειτονικων χωριων προς τη Θεσσαλονικη ηταν πολυ εξαγριωμενοι και αρχισαν μικροεπιθεσεις εναντιον Τουρκων” σε αντιποινα, ο Γιουσουφ Πασας θανατωσε ακομα 200 Ελληνες ομηρους.(σελ 427)
Απο τοτε, η πολη μεταμορφωθηκε σε ενα απεραντο χασαπικο.
Οπως ακουγε ο ιδιος ο Χαιδουλαχχ εφεντης τις νυχτες: ” ακουγε κλαματα, ουρλιαχτα και γογγυσμους”. Σφαζοταν σαν αρνια μικρα παιδια και εγκυες, ενω ο Μητροπολιτης Κιτρου μεταφερθηκε μπροστα στον Γιουσουφ Πασα, και κομματιαστηκε “με τσεκουρια και φαλτσετες” στη μεγαλη πλατεια του Καπανιου. Καποιος αλλος, ο Χρηστος Μενεξες κρεμαστηκε στον μεγαλο πλατανο της Ροτοντας (σελ 428) ενω ενας αλλος ιερεας, ο Παπα- Μηνας, του εκοψαν τα χερια και τα ποδια, και με τα κομμενα χερια του του εβγαλαν τα ματια , ταυτοχρονα Τουρκοι, Λεβαντινοι και Εβραιοι “επεσαν με τετοιο μενος στις Ελληνικες ιδιοκτησιες της πολης, με λυσσα πρωτοφανη” (Ι.Κ Βασδραβελλης, οι Μακεδονες κατα το 1821, ο.π σελ.128)
Και φυσικα, οι σφαγες εκεινου του καλοκαιριου δεν τελειωνουν εδω.
Οι Τουρκοι ειχαν μαζεψει εκατονταδες γυναικοπαιδα και γερους, μεσα στην Εκκλησια του Αγιου Αθανασιου, και σε αλλες Εκκλησιες επι πολλες μερες χωρις τροφη και με ελαχιστο νερο, μεσα σε μια δυσοσμια “ανυποφορη”. Καθε μερα επαιρναν λιγες δεκαδες απο αυτους, και τους παλουκωναν στην περιοχη γυρω απο την Πυλη της Καλαμαριας, τα δε πτωματα πεταγοταν στη θαλασσα. Οταν οι αλλες εκκλησιες αδειασαν, εμεινε μονο αυτη του Αγιου Αθανασιου. Οταν την ανοιξαν, βρηκαν γυρω στα εκατο ατομα νεκρα, πανω στα πλακακια, πεθαμενα απο την ασιτια και τη βρωμα, “σε οικτρη κατασταση”.
Αν μετρηθουν και τα θυματα του ολοκαυτωματος της Ναουσας (1822) απο τα στιφη του αιμοσταγη Εμπου-Λεπουτ Πασα, οι αριθμοι που δινει ο εγκυρος και μεσα στα πραγματα Χαιδουλαχχ Εφεντης για τους Ελληνες νεκρους στη Μακεδονια (30.000) μεταξυ αρχες 1821- καλοκαιρι 1822, δεν πρεπει να πεφτουν κατα πολυ εξω. Απο αυτους, σιγουρα οι Ελληνες νεκροι της Θεσσαλονικης ηταν τουλαχιστον 12-15.000, ενω αλλοι διεφυγαν στην υπαιθρο, αφου ο Ελληνικος πληθυσμος της πολεως επαθε στην κυριολεξια καθιζηση ( οπως και της Κεντρικης Μακεδονιας γενικωτερα) και απο 25.000 το 1821 ( εναντι 16.000 Εβραιων) το 1823 επεσε στις…8.000(!) και θα ανεκαμπτε στο τελος του 19ου αιωνα, “εξυπηρετωντας” πολλα “αφηγηματα” για την “οχι και τοσο Ελληνικη Θεσσαλονικη” της Ελληνικης επανακτησης της πολης, το 1912.
Αλλα αυτο, ειναι μια αλλη ιστορια…
