Ποιες είναι οι σχέσεις των Ταλιμπάν με τις ανατολικές/ασιατικές δυνάμεις

αφγανισταν χαρτησ

Γράφει ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) για θέματα Μ. Ανατολής, Ευρασίας

 

Οι Ταλιμπάν δεν ενδιαφέρονται για Χαλιφάτα και ισλαμικές «αυτοκρατορίες». Το μόνο που τους νοιάζει είναι να έχουν την εξουσία στο Αφγανιστάν. Είναι ακραίοι ισλαμιστές και έχουν πραγματοποιήσει πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις. Είναι βίαιοι, βάρβαροι, αλλά δεν είναι σωστό να τους παρομοιάζουμε με την Al-Qaeda πόσο μάλλον με τον ISIS. Τουλάχιστον μιλώντας για τους στόχους της οργάνωσης.

Γι’ αυτό δεν ξέρω κατά πόσο απειλείται η περιφερειακή ειρήνη. Να θυμίσω ότι κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στο γειτονικό Τατζικιστάν (1992-7), οι Ταλιμπάν δεν στήριξαν μαζικά τους ισλαμιστές της αντιπολίτευσης του Τατζικιστάν και αρκέστηκαν στην αποστολή λίγων εθελοντών.

Ποια είναι λοιπόν η πολιτική των Ταλιμπάν; Ενώ στα εσωτερικά ζητήματα επικρατεί ο ισλαμικός νόμος, στην εξωτερική πολιτική τους μπορεί κανείς να διακρίνει και στοιχεία ρεαλισμού.

Αυτό το έχουν καταλάβει αρκετές χώρες. Πρώτη η Ρωσία, η οποία δεν εκκένωσε την πρεσβεία της στην Καμπούλ. Το ίδιο και η Κίνα. Οι μουσουλμάνοι Ταλιμπάν έχουν εδώ και καιρό ξεκινήσει τις επαφές με το Πεκίνο, παρά τα εγκλήματα που το κινέζικο καθεστώς διαπράττει εναντίον των μουσουλμάνων Ουιγούρων. Μπορεί η Κίνα να μην αναγνωρίσει επίσημα την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρίσκεται σε διάδραση με αυτήν.

Ωστόσο, οι Ταλιμπάν δεν θα απαγορεύσουν την ανάπτυξη ακραίων ισλαμιστικών τρομοκρατικών δικτύων εντός του Αφγανιστάν. Μην ξεχνάμε ότι αυτός ήταν και ο βασικός λόγος της εισβολής των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν το 2001. Αυτό φαίνεται να ανησυχεί την Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν, την Ινδία και προπάντων το Τουρκμενιστάν (το οποίο έχει εντατικοποιήσει τελευταία τις επαφές του με τους Ταλιμπάν), το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Επομένως δεν ξέρω αν απειλείται η περιφερειακή ειρήνη, σίγουρα όμως απειλείται η περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα.

Πάντοτε παρόν είναι και το Πακιστάν, το οποίο στηρίζει του Ταλιμπάν από το 1994 και ήταν το ένα από τα τρία κράτη που είχαν αναγνωρίσει την κυβέρνηση των Ταλιμπάν και το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν (1996-2001). Τα υπόλοιπα κράτη ήταν το η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Την θέση των δύο τελευταίων φαίνεται να παίρνουν το Κατάρ και η Τουρκία. Αυτό γίνεται για τρεις λόγους: πρώτον, το Άμπου Ντάμπι και το Ριάντ έχουν κάνει μια πιο φιλοδυτική στροφή στην εξωτερική τους πολιτική σε σχέση με την δεκαετία του 1990 και ιδίως μετά το 2001(9/11) και το 2012-3 (σύγκρουση με ΜΑ και λοιπούς ισλαμιστές). Δευτέρον, η Τουρκία, και σε πολύ μικρότερο βαθμό το Κατάρ, εφαρμόζουν μια ισλαμική εξωτερική πολιτική. Η δε Τουρκία, προσπαθεί να είναι παρούσα τόσο στην Κεντρική και Νότια Ασία όσο και στον μουσουλμανικό κόσμο. Τρίτον, σημαντικό ρόλο παίζει και η συμμαχία Τουρκίας-Πακιστάν.

Οι Ταλιμπάν το έχουν πει πολλές φορές ότι θέλουν να έχουν καλές σχέσεις με την Τουρκία. Μια πιθανή συνεργασία μπορεί να επιτευχθεί μέσω του γραφείου τους στο Κατάρ ή «από την πίσω πόρτα» με την διαμεσολάβηση του Ισλαμαμπάντ.

Τέλος, ας μιλήσουμε για το Ιράν. Οι Σιίτες του Ιράν δεν έβλεπαν ποτέ φιλικά τους Ταλιμπάν οι οποίοι έχουν διαπράξει εγκλήματα εναντίον της σιιτικής μειονότητας του Αφγανιστάν. Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει από τότε. Δεν γνωρίζουμε αν ισχύουν οι κατηγορίες των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ ότι το Ιράν έχει εξοπλίσει και υποστηρίξει κατά καιρούς τους Ταλιμπάν, αλλά η κατάσταση σίγουρα δεν είναι τετράμηνη όπως ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τότε, το 1998 για την ακρίβεια, το Ιράν έστειλε 200.000 στρατιώτες στα σύνορα με το Αφγανιστάν μετά τις δολοφονίες Ιρανών διπλωμάτων από τους Ταλιμπάν στο ιρανικό προξενείο στο Mazar-i-Sharif.

Το Ιράν έχει κάνει κατά καιρούς ανοίγματα προς τους Ταλιμπάν. Έτσι, είδαμε το ιρανικό καθεστώς να προσπαθεί να διαμεσολαβήσει μεταξύ των Ταλιμπάν και της νόμιμης αφγανικής κυβέρνησης, ενώ χθες ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών J. Zarif καλωσόρισε την «ειρηνική» μετάβαση της εξουσίας στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με το πρακτορείο Anadolu.

Όμως το Ιράν βρίσκεται σε δυσκολη θέση: από τη μία υπάρχει ο κίνδυνος μιας νέας προσφυγικής κρίσης και της αύξησης του λαθρεμπορίου οπίου. Από την άλλη, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της σεκταριστικής βίας και της τρομοκρατίας. Τι θα κάνει το Ιράν αν οι Ταλιμπάν συγκρουστούν με τους Σιίτες του Αφγανιστάν; Πώς θα σταματήσει την εισροή Σουνιτών τρομοκρατών στο Ιράν; Το Ιράν επομένως ανησυχεί. Γνωρίζει ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν ξεχάσει ούτε την στήριξή του στην «Βόρεια Συμμαχία» και την αμερικανική εισβολή του 2001, ούτε τον Jawad Zarif που είπε, τον Δεκέμβριο του 2020, ότι οι Αφγανοί Σιίτες παραστρατιωτικοί της αφγανικής Χεζμπολλάχ (Liwa Fatemiyoun) που πολεμούν στην Συρία μπορούν να βοηθήσουν την αφγανική κυβέρνηση να εξουδετερώσει των Ταλιμπάν.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ