Της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου , Ιστορικού- Διεθνολόγου *
Ο Ντογού Περιντσέκ είπε στο λόγο του: «Το Αφγανιστάν είναι η καρδιά του κόσμου και εμείς ολόκαρδα παρατηρούμε και επιδοκιμάζουμε τον αγώνα του λαού του. Οι Αφγανοί κέρδισαν μια μεγάλη νίκη εναντίον του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και έδωσαν μηνύματα ηρωισμού σε ολόκληρο τον κόσμο». (πηγή : infognomonpolitics.gr)
Η ανωτέρω δήλωση δεν θα μας εξέπληττε διόλου, καθώς ο συγκεκριμένος κύριος επί σειρά ετών εκπροσωπούσε την αριστερή πτέρυγα του κεμαλισμού στη γειτονική χώρα, συγχρόνως δε όντας ο πλέον εκπρόσωπος του κοσμικού κράτους στην Τουρκία… Όμως η συγκεκριμένη δήλωση έγινε κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Συνεδρίου Ισλαμικής Αφύπνισης, όπου απεστάλη από τον Πρόεδρο Ερντογάν (!!!) να μιλήσει ως εκπρόσωπος του θεοκρατικού κράτους, Τουρκία…
Αυτό που με την πρώτη ματιά γίνεται φανερό είναι η θέση που ισχυριζόμαστε πάρα πολλές φορές (και αποτελεί την αιχμή του δόρατος ανάμεσα στην Τουρκία και τα αραβικά κράτη, τα οποία δεύτερα κατηγορούν την πρώτη) ότι χρησιμοποιεί τη θρησκεία κατά το δοκούν και κυρίως ως μέσο ευόδωσης των πολιτικών επιδιώξεών της στο Μουσουλμανικό Κόσμο…
Το δεύτερο που γίνεται αντιληπτό, είναι ότι τα κόμματα στο τουρκικό κατεστημένο είναι μία βιτρίνα για το δυτικό Κόσμο, καθώς το κοινωνιολογικό και πολιτισμικό υπόβαθρο του συγκεκριμένου κράτους δεν θα μπορούσε να συμβαδίσει με τις πολιτειακές αρχές των δυτικών κοινωνιών, κυρίως επειδή, δεν είναι μία χώρα που στηρίζεται στις αρχές του Εθνισμού (δηλαδή στη διαμόρφωση της κοινωνίας της στις αρχές του έθνους – κράτους) και είναι φυσικό η πλειονότητα του πληθυσμού που αυτοπροσδιορίζεται κάτω από ενιαίο πλαίσιο (πχ του δόγματος ή του τάγματος ή της γεωγραφικής καταγωγής κτλ) να έχει οργανωθεί πάνω σε στοιχεία συσχετισμού μίας ιδεολογίας… Πχ. κάτι ανάλογο συνέβη στην πρώην ΕΣΣΔ που οι πολυεθνοτικοί κάτοικοι συνενώνονταν στην έννοια της κοινωνικής τάξης, ενώ στην Τουρκία ο Κεμάλ τους συνένωσε κάτω από τη διάσταση του γλωσσικού (για το λόγο αυτό, εκτός από την εκκοσμίκευση του Κράτους, χρησιμοποίησε τη λατινική γραφή, ώστε να μην προσομοιάζει ή να μην θεωρείται το νέο κράτος που ιδρύθηκε το 1923 ως συνεχιστής της αραβικής κουλτούρας, μία συνθήκη που προσπάθησαν στα πρώτα χρόνια επικυριαρχίας του οθωμανισμού να εκμεταλλευτούν στο έπακρο οι Σουλτάνοι), με στοιχεία στρατιωκρατικά…
Για το λόγο αυτό, ο βασικός κοινωνισμός, δηλαδή η διαμόρφωση της κοινωνίας του τουρκικού κράτους όχι μόνο είναι συγκεκριμένη, αλλά στη βασική δομή της δεν επιδέχεται αλλαγές, προσπαθεί, ωστόσο, να προσομοιάσει με αρχές του δυτισμού, που ωστόσο όμως δεν είναι ικανές να αλλοιώσουν το “βασικό της περιεχόμενο”… Έτσι ο σχεδιασμός της πολιτικής και της πολιτειακής ζωής είναι ήδη διαμορφωμένος από το 1923, ακόμα κι αν τη διακυβέρνηση του κράτους την ασκεί ένας “κοσμικός” ή ένας “ισλαμοτραφής” ηγέτης, όπως ο Ερντογάν…
Το τρίτο που γίνεται αντιληπτό από την ομιλία του εκπροσώπου της Τουρκίας που έστειλε ο νυν Πρόεδρος στην Ισλαμική Διάσκεψη, είναι ότι ενώ το γειτονικό κράτος είναι μέλος της Συμμαχίας – και ως έχει ευρέως συζητηθεί- προετοιμάζεται να αναλάβει την επιτήρηση του Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, καταφέρεται εναντίον της Συμμαχίας και των Αμερικανών!!!…
Η συγκεκριμένη Ισλαμική Διάσκεψη έλαβε χώρα (διαδικτυακά) την περασμένη Δευτέρα… Αυτήν την στιγμή, η Τουρκία έχει ανοίξει πολλά μέτωπα, αλλά τα πιο επικίνδυνα είναι αυτά με τον αραβικό κόσμο, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε κάτι… Η πλειονότητα των αραβικών μορφωμάτων έχει ιστορικές σχέσεις με τη Ρωσία…
Παρά τις αντιθέσεις που παρατηρούνται στο αραβικό Κόσμο και ως ένα πολύ βασικό σημείο είναι προϊόν των αντιθέσεων που παρατηρήθηκαν ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, πλέον οι δύο πόλοι του Παγκόσμιου Συστήματος όχι μόνο αρχίζουν να συγκλίνουν στη Μέση Ανατολή, αλλά μετά τη συνάντηση Μπάιντεν με Πούτιν γίνεται πασιφανές ότι οριοθετήθηκαν ανάμεσα στις δύο Δυνάμεις οι κοινοί αντίπαλοί τους… Ωστόσο, μία συνθήκη που προσωπικά θεωρώ ότι άρχισε ήδη από το 1985, ενώ η χλιαρή αντιμετώπιση από τη Ρωσία του Πολέμου στη Γιουγκοσλαβία έδειχνε, ότι η μετατόπιση του κέντρου βάρους της πολιτικής τους στρεφόταν στις ταχέως ανερχόμενες, οικονομικές δυνάμεις, για το λόγο αυτό, εκτός των άλλων άρχισαν τα δύο ισχυρά κράτη να δημιουργούν και την πλειονότητα των περιφερειακών οικονομικών οργανισμών, προκειμένου να περιθωριοποιούν τα κράτη που έβγαιναν στο οικονομικό προσκήνιο, κάποια από τα οποία είχαν και οι ίδιες δανειστεί, εκτός από το γεγονός ότι Κοινωνιολόγοι και Διεθνολόγοι ανέφεραν ότι η Ρωσία για δεκαετίες ολόκληρες ως ΕΣΣΔ ήταν το κράτος που κρατούσε τις ισορροπίες στο μουσουλμανικό Κόσμο …
Να κάνω μία ερώτηση :… Γιατί ανέκαθεν ιστορικά και διεθνοπολιτικά βλέπουμε ότι η Δύση “πολεμά” στην ανατολική περιφέρεια και κυρίως στη Μέση Ανατολή;;;;
- Γιατί υπάρχει πανσπερμία φυλών που στηρίζονται στον παραδοσιακό πολιτισμό τους (πχ. στην τιμή και άρα επιβολή της κυριαρχίας, στο εθιμικό υπόβαθρό τους, στον τοπικισμό) και επομένως είναι πιο εύκολα να συγκρουστούν, με όποιον κυριαρχήσει, ουσιαστικά να κυριαρχεί και το (δυτικό) κράτος (εντολέας)
- Λόγω της φύσης της Ισλαμικής Θρησκείας που αντιστρέφεται πρώτα και κύρια εναντίον των μην παραδοσιακών μουσουλμάνων
- Επειδή η πλειονότητα των Αράβων είχε βιώσει την αποικιοκρατία, και ακόμα μετά την αποαποικιοποίηση, πάλι τα κράτη αυτά καθώς οι Δυτικοί είχαν αφήσει σαθρές κοινωνίες, στράφηκαν και στρέφονται για οποιαδήποτε είδους βοήθεια στους πρώην πάτρωνες. Αυτό, ωστόσο, εκτός των άλλων είχε έναν επιπλέον αρνητικό αντίκτυπο… Ότι εκτός από τον πόλεμο των μουσουλμανικών δογμάτων, τα πατρωνικά συμφέροντα τούς διαχώριζαν ακόμα περισσότερο…
Όμως θα πρέπει να πούμε και αυτό και γίνεται πολύ φανερό σήμερα… Εκτός όλων των κοινωνιολογικών παραμέτρων που υφίσταται στον Αραβικό Κόσμο, σε αυτό που πρέπει να δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία, είναι η γεωγραφία τους, ώστε να μπορούμε να αντιληφθούμε πώς διεθνοπολιτικά κινήθηκαν τα πράγματα και πώς θα συνεχίσουν να κινούνται…
Στον αραβικό Κόσμο δύο είναι τα κυρίαρχα πολιτικά και ιδεολογικά κέντρα, γύρω από τα οποία μαζεύονται και οι υπόλοιπες χώρες (και αυτό εκτός των άλλων αποδειχτηκε με τις Συνθήκες α. της Βαγδάτης και β. του CENTO), η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος, που μέχρι την λήξη του Ψυχρού Πολέμου ουσιαστικά αποδείκνυαν την πολιτική των δύο πόλων, ΗΠΑ και Ρωσίας αντίστοιχα.
Μετά τις Συνθήκες Αβραάμ (που εκτός από το γεγονός της σύγκλισης των αραβικών κρατών με το Ισραήλ, αποδείχτηκε και η σταδιακή σύγκλιση των ίδιων των Αράβων στα βασικά ζητήματα), η συνάντηση Μπάιντεν με Πούτιν αποδεικνύει και την σταδιακή συμπόρευση των δύο τεκτονικών, ιδεολογικών πλακών του αραβικού Κόσμου, της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου…
Και τελείως απλοϊκά, καθώς είναι μία ολόκληρη ανάλυση που έγινε κατά καιρούς, αλλά ο αραβικός Κόσμος από μόνος του είναι ολόκληρες διαλέξεις που μπορούν να γίνουν από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι, ότι η Αίγυπτος δίνει το “πρόσταγμα” κυρίως στα κράτη που γειτνιάζει και η Σαουδική Αραβία στα αντίστοιχα άλλα (φυσικά, είναι μία τελείως απλουστευτική διαπίστωση, βασισμένη στο τελείως γενικό και όχι στο ειδικό, όμως αποτελεί μία συνθήκη που όπως έγραψα χρειάζεται ακόμα περισσότερο ανάλυση και η οποία για να κατανοήσουμε πώς λειτουργούν τα αραβικά κράτη, και να μην μπερδευομαστε στα ειδικότερα, αρκεί να βλέπουμε τη γεωγραφία τους).
Λοιπόν, όπως γράψαμε, και μετά τη συνάντηση Μπάιντεν με Πούτιν που πρέπει να τη βλέπουμε ως στοιχείο εκκίνησης, ενός κόσμου που είχε δώσει εδώ και δεκαετίες για το πού οδεύουν οι σχέσεις των δύο πανίσχυρων κρατών, κι αφού η πλειονότητα των Αράβων όχι μόνο άρχισε να συγκλίνει, αλλά τα γεγονότα που διαδραματίζονται αυτές τις εβδομάδες στην περιοχή μας, με τελευταία την εκδίωξη του ισλαμιστή Τυνήσιου πρωθυπουργού και την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο Λίβανο από σουνίτη που όμως είναι γαλλοτραφής, αποδεικνύουν ότι πλέον ο αραβικός Κόσμος είναι ένα συγκοινωνούν δοχείο, που οι Δυνατοί (και κυρίως οι δύο παραδοσιακές δυνάμεις του Παγκόσμιου Συστήματος, ΗΠΑ και Ρωσία) θα τον “χρησιμοποιήσουν” ως αντίβαρο στον κοινό τους αντίπαλο που είναι η Κίνα, η οποία χρησιμοποιεί ως δορυφόρους κράτη των δύο ισχυρών, όπως είναι η Τουρκία…
Οι δύο Δυνάμεις μέσω των αραβικών κρατών θα δώσουν μάθημα στην Τουρκία που κινείται με χαμαιλεοντισμό… Και όχι μόνο αυτό, αλλά το τελειωτικό χτύπημα το γειτονικό κράτος θα το βρει από τους Άραβες, καθώς προγενέστερα, οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί θα βάλουν τα μη αραβικά κράτη σε μία μεταξύ τους πάλη, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι τα τελευταία φέρουν ζωτικής σημασίας συμφέροντα στην Κεντρική Ασία, τα οποία θα έρθουν σε μεταξύ τους σύγκρουση, ως φαίνεται…
Σε αυτό που πρέπει να επικεντρωθεί αυτήν την στιγμή η δυτική, ρωσική και αραβική Διπλωματία είναι ότι η τουρκική απέναντι σε αυτό το κύμα που έρχεται να την πνίξει, θα επενδύσει πολύ στις εξεγέρσεις σε Κεντρική και Ανατολική Αφρική…
ΥΓ. Οι κοινές, στρατιωτικές ασκήσεις Τούρκων με Αζέρους και Καταριανούς είναι μία βιτρίνα που θεωρώ ότι δεν πρέπει να ανησυχεί τη Διπλωματία, καθώς τους Αζέρους τόσο η Ρωσία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση με το ψήφισμα Β9-0446/2020 του ΕΚ που καλεί σε αναγνώριση του Αρτσαχ τούς έχουν στο χέρι, και οι Καταριανοί, καθώς οι Ρώσοι διαμορφώνουν τις συνθήκες στο Ιράν, θα αναγκαστούν, όπως εδώ και μήνες δημιουργούν συνθήκες συνομιλιών με πρώην Άραβες αντιπάλους, να συμπλεύσουν με την “αραβική νομιμότητα”.
*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).
[…] ΗΠΑ – Ρωσία- Κίνα – Αραβικός κόσμος – Τουρκία : Τα συγκ… […]