Πώς ο Ερντογάν έστησε την τουρκική “δημοκρατία” σύμφωνα με τις αντιλήψεις του; Τι πρέπει να θυμάται η Ελλάδα; Ποια θα είναι η επόμενη μέρα στην Τουρκία;
Γράφει ειδικός συνεργάτης
Το σχέδιο “Βαριοπούλα” (2003) στόχευε στην δημιουργία γενικότερου κλίματος αποσταθεροποίησης της τότε κυβέρνησης του AKP (Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν), ώστε να καταστεί εφικτή η επέμβαση του Στρατού.
Το σχέδιο αυτό αποκαλύφθηκε μέσα από μια σειρά δημοσιευμάτων της τουρκικής εφημερίδας Taraf.
Η συνεργασία Ταγίπ Ερντογάν και κινήματος Χιζμέτ του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν επέτρεψε τόσο την αποκάλυψη του σχεδίου αυτού όσο και τον κατάλληλο δικαστικό της χειρισμό.
Με τον τρόπο αυτό αποδυναμώθηκε πλήρως το κεμαλικό στρατιωτικό κατεστημένο.
Το 2013 έρχεται στο φως το σκάνδαλο διαφθοράς της τουρκικής ημικρατικής τράπεζας Halkbank η οποία εμπλέκονταν σε παράνομες συναλλαγές με το Ιράν.
Στην αποκάλυψη του πρωτοστάτησε η τουρκική εφημερίδα Zaman η οποία απηχούσε τις απόψεις της κοινότητας Χιζμέτ.
Το σκάνδαλο αυτό άγγιξε τον τότε Πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν καθώς ο ίδιος, κορυφαίοι υπουργοί της Κυβέρνησης του, αλλά και ο γιος του Μπιλάλ Ερντογάν εμπλέκονταν στο σκάνδαλο αυτό (παράνομο εμπόριο χρυσού).
Ο Ερντογάν τότε ως πρωθυπουργός είχε μιλήσει για «συνωμοσία» και είχε κατηγορήσει τον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν (λόγω της επιρροής του στην αστυνομία και τη Δικαιοσύνη), με στόχο να τον πλήξει πολιτικά.
Λίγους μήνες αργότερα και ύστερα από έντονες παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη οι διώξεις εναντίον των υπουργών αποσύρθηκαν και η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο.
Τον Μάιο του 2013 λαμβάνει χώρα η εξέγερση για το πάρκο Γκεζί. Η ειρηνική διαμαρτυρία λίγων εκατοντάδων οικολόγων για την μετατροπή του πάρκου σε εμπορικό κέντρο μετατρέπεται σύντομα σε ένα πρωτόγνωρο λαϊκό κύμα αγανάκτησης και αμφισβήτησης απέναντι στον αυταρχισμό και τη διαφθορά της ισλαμo-συντηρητικής κυβέρνησης του AKP.
Το κίνημα του Γκεζί συντάραξε την Τουρκία και προκάλεσε μαι άνευ προηγουμένου διεθνή κατακραυγή για το σύστημα εξουσίας του τότε Πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία.
Το 2015 η εφημερίδα Zaman ξαναχτυπά με αποκαλύψεις για τις στενές σχέσεις συνεργασίας Τουρκίας-Ισλαμικού κράτους σε όλα τα επίπεδα. Αποκαλύψεις οι οποίες φέρνουν σε ακόμα πιο δεινή θέση το καθεστώς Ταγίπ Ερντογάν.
Ο παράγοντας “Κούρδοι”
Την ίδια ώρα ο κουρδικός παράγοντας αποκτά ακόμα μεγαλύτερη δυναμική. Στην Ροζάβα (Βόρεια Συρία) το έπος του Κομπάνι, η ηρωική αντίσταση της Κουρδικής Πολιτοφυλακής YPG (η οποία και θεωρείται το συριακό παρακλάδι του PKK) κατά του ισλαμικού κράτους , προκαλεί κύμα διεθνούς συμπαράστασης υπέρ των Κούρδων καθιστώντας το Κουρδικό ντόμινο ως πλέον ορατή εξέλιξη.
Στο εσωτερικό πολιτικό επίπεδο η πετυχημένη εκστρατεία του Σελαχατίν Ντεμιρτάς (εκ των Ηγετών του φιλοκουρδικού αριστερού Κόμματος της Τουρκίας HDP-Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών) στις προεδρικές εκλογές του 2014 και το ποσοστό του 13% που κατέγραψε το HDP στις βουλευτικές εκλογές του 2015 και οι 80 έδρες στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, ματαίωσαν τα σχέδια του Ταγίπ Ερντογάν για αυτοδυναμία του AKP.
Το “πραξικόπημα”
Το “πραξικόπημα” της 16ης Ιουλίου του 2016, η μετεξέλιξη-βελτιωμένη έκδοση του υποτιθέμενου σχεδίου πραξικοπήματος “Βαριοπούλα (Balyoz)” συνιστά την μόνη σανίδα σωτηρίας-πολιτικής επιβίωσης για τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.
Το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου για την συνταγματική αναθεώρηση αποτέλεσε μια προσπάθεια (με όλα τα μέσα θεμιτά ή μή) νομιμοποίησης όλων αυτών των παρεμβάσεων του Ταγίπ Ερντογάν με σκοπό την διάσωση του πολιτικού συστήματος εξουσίας του.
Η αύξηση της δύναμης του, η απόλυτη κυριαρχία του σε επίπεδο πολιτικής συνιστούν πυλώνες του σχεδιασμού αυτού.
To πολιτικό αφήγημα του Ταγίπ Ερντογάν μεταφέρει την ευθύνη για την σημερινή κατάσταση της Τουρκίας στις κυβερνήσεις συνεργασίας κατά το παρελθόν της.
Οι αρρυθμίες εντός των κυβερνήσεων αυτών -κυρίως λόγω της αντιπαλότητας των πολιτικών σχηματισμών που τις αποτελούσαν -, η αντιπαλότητα Πρωθυπουργού-Προέδρου, αναγάγουν την πολιτική του ηγεμονία ως την μόνη διέξοδο από την κρίση.
Το πολιτικό αυτό αφήγημα έχει βρεί ανταπόκριση στα κοινωνικά εκείνα στρώματα τα οποία και υπέφεραν κατά το παρελθόν απο τις κρίσεις, κύρια λόγω της πολιτικής αστάθειας ως και απο τις πρακτικές του κεμαλικού κατεστημένου.
Η κεντρική Ανατολία ήταν και παραμένει η σπονδυλική στήλη του AKP, όπως έδειξε το δημοψήφισμα. Η κρατική φιλανθρωπία-πρόνοια, ο κοινωνικός υπερσυντηρητισμός και η θρησκοληψία αποτελούν τα μέσα με τα οποία η Τουρκική κυβέρνηση υφαρπάζει την συναίνεση των κοινωνικών στρωμάτων της.
Δεν ισχύει όμως το ίδιο με τις περιοχές στις ακτές του Αιγαίου,τις τρεις μεγάλες πόλεις, την Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και την Σμύρνη καθώς και τις κουρδικές περιοχές. Και τούτο γιατί οι επιλογές του Ταγίπ Ερντογάν σε όλα τα επίπεδα έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα ανασφάλειας το οποίο και έχει επώδυνες επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία των περιοχών αυτών.
Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως οι περιοχές αυτές έχουν οριστικά χαθεί για το AKP.
Το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου κατέδειξε επίσης πως τα περιθώρια αντίδρασης της σημερινής Τουρκικής αντιπολίτευσης στο μέλλον είναι ανύπαρκτα. Το ΡΛΚ (CHP) αδυνατεί να εκφράσει ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις, καθώς παραμένει αγκυλωμένο στο κεμαλικό παρελθόν του.
Η διάσπαση του Εθνικιστικού κόμματος εξαιτίας της σύμπραξης ΑΚΡ-ΜΗΡ διασφάλισε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης προσωρινά απο τις οποίες απειλές από την την ακραία δεξιά του πτέρυγα.
Όσο για το HDP οι συλλήψεις-διώξεις σε βάρος των στελεχών του, το κλίμα τρομοκρατίας κατά των Κούρδων και των προοδευτικών αριστερών δυνάμεων σε ολάκερη την τουρκική επικράτεια καθώς και το εκλογικό όριο του 10% καθιστούν στα όρια του αδύνατου την εκ νέου παρουσία του στην τουρκική Βουλή.
Κατά συνέπεια ο μύθος του ανίκητου Ερντογάν είναι σε άμεση συνάρτηση με τις πληθωρικές υποσχέσεις-εξαγγελίες του.
Η Μεράλ Ακσενέρ
Αν αυτές δεν υλοποιηθούν τότε πολύ σύντομα θα βρει μπροστά του την χαρισματική Μεράλ Ακσενέρ η οποία αποχώρησε απο το κόμμα των εθνικιστών Γκρίζων Λύκων αρνούμενη να προδώσει τις αξίες του κόμματος της MHP, των Γκρίζων Λύκων.
Η ίδια πλέον συμπεριφέρεται ως κεντροδεξιά υποψήφια, και (τουρκικά) δημοσιεύματα την φέρουν ικανή να διεμβολίσει το ΡΛΚ καθώς και ικανή να προσεταιριστεί την απογοητευμένη κοινωνική βάση του AKP , και να εκφράσει την γενικότερη λαϊκή δυσαρέσκεια.
Θα πρέπει να τονιστεί πως η εκτεταμένη νοθεία του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου λειτουργεί υπέρ της, όπως υπέρ της θα λειτουργήσει και η οποία προσπάθεια ανάσχεση της, αν καταφέρει να διατηρήσει το κεντροδεξιό προφίλ της.
Αν οι πληθωρικές υποσχέσεις-εξαγγελίες του Ταγίπ Ερντογάν υλοποιηθούν τότε η τουρκική οικονομία θα δεχτεί το τελειωτικό χτύπημα το οποίο και θα προέλθει απο την μείωση των ξένων επενδύσεων και απο την άνοδο του αμερικανικού δολαρίου.
Είναι πολύ πιθανόν ο Ταγίπ Ερντογάν να προσπαθεί να μιμηθεί τον ομόλογο του της Ρωσίας Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Είναι πιθανόν δηλαδή να θέλει να συνδέσει την πολιτική του κυριαρχία με μια επανατοποθέτηση της Τουρκίας στον γεωπολιτικό χάρτη.
Η ανάληψη πρωτοβουλιών σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής όπως δημόσια διακήρυξε- χωρίς να συναντά αντιδράσεις ως το παρελθόν- δύναται να αποτελεί προοίμιο αυτής της στρατηγικής.
Ομως τα περιθώρια λόγω των εξελίξεων σε Συρία-Ιράκ και Κουρδικό ζήτημα, οι τεταμένες σχέσεις με Αίγυπτο-Ιράν-Ρωσία-ΗΠΑ-Ε.Ε-Ισραήλ. καθιστούν τα πλαίσια της επανατοποθέτησης αυτής απελπιστικά μικρά.
Ο “οδικός χάρτης” του AKP
Αναφορικά με τον οδικό χάρτη του AKP στο εσωτερικό της Τουρκίας, διαφαίνεται πως αυτός θα περιλαμβάνει:
- συνεχείς παρατάσεις στον νόμο έκτακτης ανάγκης,
- απόλυτο έλεγχο στην δικαιοσύνη,
- επαύξηση της καταστολής σε βάρος κάθε αντίθετης φωνής προς το καθεστώς με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας (PKK) και της πιο αποτελεσματικής καταπολέμησης του τάγματος Γκιουλέν ,
- ενίσχυση του βρώμικου πόλεμου κατά των Κούρδων,
- επαναφορά της θανατικής καταδίκης ως μέσο εκβιασμού-απόσπασης της συναίνεσης του Κούρδου Εθνικού Ηγέτη Αμπτουλλάχ Οτζαλάν.
Ολα αυτά συνθέτουν ένα πολύ ζοφερό κλίμα το οποίο και δεν υπάρχει περίπτωση να παράγει σταθερότητα, και το οποίο νομοτελειακά θα αποτυπωθεί στις βουλευτικές εκλογές του 2019.
Τέλος μια επισήμανση για εκείνη την ελληνική πολιτική σκέψη η οποία επιμένει να ομιλεί για συστράτευση των δημοκρατικών φωνών της τουρκικής κοινωνίας κατά του αυταρχισμού του Ταγίπ Ερντογάν.
Φρόνιμο είναι να παραδειγματιστούν απο το παλαιότερο πάθημα τους με τον “μεταρρυθμιστή” Ταγίπ Ερντογάν.
Οι κραυγές τύπου “Είμαστε ο Στρατός του Μουσταφά Κεμάλ” η πλειοδοσία με αφορμή την “παράδοση¨των νησιών του Αιγαίου στην Ελλάδα, αλλά και τα όσα λαμβάνουν χώρα στα Κατεχόμενα της Κύπρου, απτή απόδειξη περί της δημοκρατικότητας κύκλων που αντιτάσσονται στον αυταρχισμό του Ταγίπ Ερντογάν.
