Γράφει ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) για θέματα Μ. Ανατολής, Ευρασίας
Ο Τούρκος πρόεδρος Erdoğan μιλά για πιθανή επίσκεψη του Ισραηλινού ομολόγου του Isaac Herzog στην Άγκυρα, καθώς και για πιθανή επαναφορά της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας – Ισραήλ.
Ο Erdoğan προσπαθεί, επίσης, να εκμεταλλευτεί το (αναμενόμενο) άδοξο τέλος του εγχειρήματος για τον αγωγό EastMed, λέγοντας ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να προμηθευτεί ισραηλινό φυσικό αέριο, καθώς και να συμβάλει, ως κόμβος, στην μεταφορά του στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Υπάρχει περίπτωση να δούμε μια πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας – Ισραήλ στο κοντινό μέλλον; Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα εκπλαγούμε; Γιατί η Τουρκία αποφάσισε τώρα να κάνει άνοιγμα προς το Ισραήλ;
- Η Τουρκία προσπαθεί να τα βρει με τους μέχρι πρότινος αντιπάλους του. Έχει κάνει ανοίγματα στην Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα, τον Χάφταρ στην Λιβύη, την Αρμενία, μέχρι και στην Αίγυπτο. Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: η ανησυχητική κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας και η αποτυχία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής να μετατρέψει την Μουσουλμανική Αδελφότητα σε υπολογίσιμη δύναμη στην Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική (ΜΕΝΑ).
Γι’αυτό βλέπουμε την Τουρκία να έχει μετριάσει την επιθετική της ρητορική εναντίον του Ισραήλ, καθώς και την προκλητική πολιτική υποστήριξη που παρείχε στην παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς.
- Με την νέα ενεργειακή κρίση και εκμεταλλευόμενη το «φιάσκο» του EastMed, η Τουρκία των 85 εκατομμυρίων προσπαθεί να βρει νέους παρόχους για την κάλυψη των αυξανόμενων ενεργειακών της αναγκών. Το Ισραήλ, από την άλλη, θέλει να βγάλει κάποιο κέρδος από το φυσικό αέριο που του «περισσεύει». Μια ενδεχόμενη συνεργασία Τουρκίας – Ισραήλ στο ενεργειακό είναι κάτι που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του Τελ Αβίβ.
- Η κρίση μεταξύ Τουρκίας – Ισραήλ οφειλόταν – σε κάποιον βαθμό – και στην προσωπική κόντρα του Erdoğan με τον πρώην πρωθυπουργό του Ισραήλ Benjamin Netanyahu. Mε την απομάκρυνση του τελευταίου το καλοκαίρι του 2021, η εξομάλυνση των σχέσεων και η επαναφορά της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ μοιάζει αρκετά πιο πιθανή σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα.
- Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πριν την κρίση του Mavi Mararma (2010), οι δύο χώρες είχαν φτάσει να μιλούν για μια στρατηγικού τύπου συνεργασία η οποία κάλυπτε σημαντικούς τομείς, όπως η ενέργεια, η άμυνα & ασφάλεια και ο τομέας των πληροφοριών. Η συνεργασία αυτή εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ, αλλά και της Τουρκίας.
Όταν ολόκληρη η Μέση Ανατολή είχε στραφεί εναντίον του Ισραήλ, η Τουρκία (και η Περσία του Σάχη) ήταν ο μόνος αξιόπιστος σύμμαχος του Τελ Αβίβ στην περιοχή. Σήμερα, με το Ιράν να απειλεί την εθνική ασφάλεια του Ισραήλ, η Τουρκία μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της παρουσίας της Τεχεράνης και των συμμάχων της στο Λεβάντε και όχι μόνο – πρόσφατα είδαμε τους δύο «αντιπάλους» να στηρίζουν το Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμό του με την Αρμενία.
«Ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου», λέει μια παροιμία: στην περίπτωση αυτή, Ισραήλ και Τουρκία έχουν να αντιμετωπίσουν κοινούς αντιπάλους: την Συρία του Assad, το θεοκρατικό Ιράν και τους συμμάχους του (π.χ., Χεζμπολάχ).
- Οι ΗΠΑ επιθυμούν την επαναφορά της συνεργασίας Τουρκίας – Ισραήλ για τουλάχιστον δύο λόγους: ο πρώτος έχει να κάνει με την ασφάλεια του Ισραήλ – η συνεργασία με την Τουρκία βοηθά τον στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ να ενισχύσει την θέση του έναντι του Ιράν.
Ο δεύτερος έχει να κάνει με την επιδιωκόμενη επαναφορά της Τουρκίας στο δυτικό άρμα. Η εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τα φιλοδυτικά κράτη της Μέσης Ανατολής, ίσως περιορίσει την «ανάγκη» της Άγκυρας για συνεργασία με την Ρωσία.
Περισσότερα άρθρα από το Γιώργο Μενεσιάν:
ΑΠΟΨΕΙΣ – ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΕΝΕΣΙΑΝ
