Κάποτε η πολιτική ζωή της Τουρκίας θύμιζε σαπουνόπερα. Όχι πια. Η Τουρκία του Ερντογάν έχει καταστεί παγκόσμιο θέμα και όχι με την καλή έννοια.
Με το πρόσφατο δημοψήφισμα τα μάτια όλου του κόσμου ήταν στραμμένα επάνω στην Τουρκία.
Μετά από αυτό όμως η Τουρκία εισέρχεται σε μια νέα φάση, αυτή της διακυβέρνησης Ερντογάν, ο οποίος εν τέλει εξασφάλισε τον «σιδηρούν θρόνο» που ποθούσε εδώ και πάνω από μια δεκαετία.
Το δημοψήφισμα, πρακτικά, «τελείωσε» το παλαιό πολιτικό σύστημα στην Τουρκία εγκαθιδρύοντας ένα νέο προεδρικό σύστημα όπου η ισχύς του προέδρου είναι ανεξέλεγκτη.
Ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο εξασφάλισε την εξουσία αυτή και το πολιτικό περιβάλλον στο οποίο θα κληθεί να κυβερνήσει καθιστούν την αρχή «του ενός ανδρός» Ερντογάν ασταθή.
Μάλλον όμως κατέστρεψε περισσότερο από όσο έπρεπε και η αναδημιουργία μιας σταθερής και ισχυρής Τουρκίας μέσα από τα συντρίμμια ίσως αποδειχθεί πολύ δύσκολος στόχος ακόμα και για τον νέο Μακιαβέλι Ερντογάν.
Η νίκη του θα τον καταδιώκει, τον ίδιο και το καθεστώς του, για καιρό και σταδιακά η νίκη του θα του φέρει την ήττα.
Σε βάθος χρόνου ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει τουλάχιστον πέντε ζωτικής σημασίας προκλήσεις που θα καταστήσουν το καθεστώς του εύθραυστο. Για να το αποφύγει αυτό θα πρέπει να καταφύγει ακόμα περισσότερο στον αυταρχισμό και στα κατασταλτικά μέτρα.
Με τον τρόπο αυτό όμως δεν θα λυθούν τα προβλήματα, αλλά θα χειροτερέψουν. Μόνο αν ο Ερντογάν επιχειρήσει να επιλύσει τα προβλήματα θα μπορούσε να σταθεροποιήσει το ασταθές πολιτικό του «βασίλειο».
Πύρρειος νίκη και μια διχασμένη Τουρκία
Ο Ερντογάν κέρδισε το δημοψήφισμα αλλά, κατ’ αρχήν κέρδισε με μικρή διαφορά (51,4% ΝΑΙ, 48,6% ΌΧΙ). Με τον τρόπο αυτό υπονομεύεται εξαρχής το σκεπτικό Ερντογάν περί της «θέλησης του έθνους». Στην ουσία το 48,6% του εκλογικού σώματος τον απέρριψε.
Επίσης το δημοψήφισμα δεν διεξήχθη επί ίσοις όροις. Είτε ο Ερντογάν έκανε νοθεία, είτε όχι, ο Ερντογάν είχε όλα τα μέσα δικά του για να προωθήσει τις θέσεις, ειδικά, καθώς πολλά αντιπολιτευόμενα μέσα τα έχει κλείσει.
Επίσης υπήρξε θέμα με τα ασφράγιστα ψηφοδέλτια τα οποία η τουρκική εκλογική επιτροπή αποδέχτηκε.
Έτσι είναι εμφανής ο διχασμός στην Τουρκία. Ένα είδος διχασμού ισχύει παντού, όμως στην Τουρκία των διαφοροποιήσεων σε εθνοτικό και θρησκευτικό επίπεδο, ο διχασμός αποκτά ένα όνομα: Ερντογάν.
Ο Ερντογάν πιθανώς θα προσπαθήσει καταστείλει κάθε εναντίον του φωνή, όπως είχε κάνει το 2013 στο πάρκο Γκεζί. Τώρα όμως μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει σε πολύ περισσότερο αίμα με την Τουρκία ναφτάνει στα όρια ενός εμφυλίου πολέμου ή να οδηγείται σε νέο πραξικόπημα.
Διαλυμένες ένοπλες δυνάμεις
Η Τουρκία του Ερντογάν αντιμετωπίζει όμως και πολλές προκλήσεις ασφαλείας, από την εμπλοκή της στην Συρία, μέχρι τον αγώνα κατά του ΡΚΚ. Όμως μετά τις διώξεις κατόπιν του αποτυχημένου πραξικοπήματος οι ένοπλες δυνάμεις είναι διαλυμένες.
Μετά το πραξικόπημα ο Ερντογάν έλαβε μέτρα για να αναδιοργανώσει τις ΕΔ. Ωστόσο βρίσκεται ενώπιον διλήμματος. Πως μπορεί να είναι βέβαιος πως οι ΕΔ θα είναι ταυτόχρονα επιχειρησιακά αποτελεσματικές, αλλά ταυτόχρονα πιστές σε αυτόν;
Ένα νέο πραξικόπημα φαίνεται δύσκολο, αλλά δεν είναι απίθανο. Αν όμως υπάρξει σοβαρή αιματοχυσία σε διαδηλώσεις κατά του Ερντογάν θα είναι δύσκολο για αυτόν να εξασφαλίσει την πίστη των στρατιωτικών.
Η παγίδα των ανθρώπων του ΑΚΡ
Σε βάθος χρόνου ο Ερντογάν έχει να αντιμετωπίσει και το πρόβλημα του κόμματός του. Αρχικά ο Ερντογάν είχε συμμαχήσει με τον Γκιουλέν από το κίνημα του οποίου προερχόταν τα αξιολογότερα στελέχη του ΑΚΡ.
Μετά τις διώξεις όμως των γκιουλενιστών ο Ερντογάν αντιμετωπίζει πρόβλημα στελέχωσης. Ο νεποτισμός και η διαφθορά υπονομεύουν την κυβερνητική αποτελεσματικότητα την ώρα που η οικονομία υποφέρει.
Το προσφυγικό
Η Τουρκία μια χώρα πολλών εκατομμυρίων κατοίκων φιλοξενεί σχεδόν 3 εκ. Σύρους πρόσφυγες. Σε βάθος χρόνου το γεγονός αυτό θα αποδειχθεί ιδιαίτερα προβληματικό για τον Ερντογάν κατά δύο τρόπους καθώς πολλοί Τούρκοι δεν είναι ιδιαίτερα ευτυχείς από την παρουσία των προσφύγων και καθώς υπάρχουν σοβαρές αντιρρήσεις στην χορήγηση σε αριθμό προσφύγων της τουρκικής υπηκοότητας.
Μεταξύ των εθνικιστών και του ΡΚΚ
Ο Ερντογάν ήταν πάντα ρεαλιστής. Συμμάχησε με τον Γκιουλέν για να υπερνικήσει τους οπαδούς του κοσμικού κράτους και προώθησε ειρηνευτική διαδικασία με το ΡΚΚ για να ενισχύσει την εξουσία του.
Όταν η ειρηνευτική διαδικασία κατέρρευσε το 2015 και στις εκλογές του Ιουλίου του ίδιου έτους είδε τα ποσοστά του να πέφτουν στράφηκε στους εθνικιστές για να ανακτήσει έδαφος.
Το πρόβλημα ήταν ότι δεν μπορούσε να βασίζεται στους εθνικιστές και να συνομιλεί με το ΡΚΚ. Η όλη εξέλιξη πάντως σχετιζόταν άμεσα με την συριακή κρίση.
Οι κουρδικές δυνάμεις του YPG της Συρίας κατάφεραν, πολεμώντας τους τζιχαντιστές του ΙΚ να κερδίσουν παγκόσμια αναγνώριση και να καταστούν σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών.
Αυτή την στιγμή το YPG αποτελεί την αιχμή του δόρατος των συμμαχικών δυνάμεων που θα πλήξουν το προπύργιο του ΙΚ, τη Ράκα. Η επιχείρηση αυτή αναμένεται να διαρκέσει 3-6 μήνες. Μετά όμως είναι πιθανό το YPG να στρέψει την προσοχή του στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν φοβάται ένα τέτοιο ενδεχόμενο και για αυτό πιέζει τις ΗΠΑ να εγκαταλείψουν τους Κούρδους. Ο Ερντογάν οδηγείται, έτσι, στην απόφαση να ρίξει το σύνολο των δυνάμεών του κατά του ΡΚΚ σε Τουρκία, Ιράκ και Συρία. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι εύκολο με διαλυμένο στρατό και αεροπορία.
Μια άλλη επιλογή είναι να αρχίσει και πάλι διάλογο με το ΡΚΚ. Κάτι τέτοιο όμως θα έχει επίπτωση με τους εθνικιστές συμμάχους του και με μέρος των οπαδών του. Ότι και να επιλέξει το κόστος θα είναι σοβαρό, για να μην αναφέρουμε τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης στις κουρδικές επαρχίες της Τουρκίας.
Αυτές οι προκλήσεις ίσως να μην οδηγήσουν απαραίτητα στην κατάρρευση του καθεστώτος Ερντογάν. Ωστόσο το σπίτι από τραπουλόχαρτα που έστησε είναι εύθραυστο.
Έτσι η νίκη του μπορεί να αποδειχθεί ήττα. Τι λοιπόν θα συμβεί στην Τουρκία; Τίποτα δεν είναι σίγουρο. Το μόνο σίγουρο είναι πως με το δημοψήφισμα ο Ερντογάν διέλυσε την παλαιά Τουρκία και τώρα δεν μπορεί να γυρίσει πίσω.
