Σαν σήμερα, στις 14 οκτωβρίου 1944, αυτοκτονεί ο στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ, γνωστός ως Αλεπού της Ερήμου.
Η Αλεπού της Ερήμου ήταν πράγματι ο λευκός ιππότης της Βέρμαχτ ή μήπως απλώς ένας συμφεροντολόγος Ναζί που οι στρατιωτικές του ικανότητες μεγαλοποιήθηκαν;
Ο στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ, ο επιλεγόμενος και «Αλεπού της Ερήμου», είναι ένας από τους πλέον διάσημους και αμφιλεγόμενους διοικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πολέμησε με το γερμανικό Άφρικα Κορπς εναντίον της βρετανικής 8ης Στρατιάς του στρατηγού Μοντγκόμερι και έγινε θρύλος.
Ο Ρόμελ συχνά θεωρείται ένας από τους ελάχιστους ευγενείς εν μέσω μιας κατά τ’ άλλα άκρως επικίνδυνης ηγεσίας με επικεφαλής έναν πανίσχυρο θιασώτη της ευγονικής. Μήπως όμως η προπαγάνδα έχει στρεβλώσει την άποψή μας για έναν άνθρωπο που διψούσε για εξουσία ώστε να προωθεί με κάθε τρόπο τα σχέδια του ναζιστικού καθεστώτος; Ο Ρόμελ επέστρεψε από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως ένας ευυπόληπτος και παρασημοφορημένος διοικητής του πεζικού οπότε αναρριχήθηκε πολύ εύκολα στην ιεραρχία του στρατού χάρη στο κύρος που είχε αποκτήσει.
Το 1937 δημοσίευσε ένα βιβλίο κανόνων στρατηγικής με τίτλο Επιθέσεις Πεζικού αποσπώντας την προσοχή του Αδόλφου Χίτλερ, ενός άλλου βετεράνου του Μεγάλου Πολέμου. Το τολμηρό και επιθετικό ύφος του Ρόμελ εντυπωσίασε τον Φύρερ και έτσι ανάμεσά τους αναπτύχθηκε μια φιλία. Τους πρώτους μήνες του πολέμου, όταν οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Πολωνία, ο Ρόμελ διορίστηκε διοικητής του αποσπάσματος ασφαλείας του Χίτλερ και έτσι οι δύο άνδρες ήρθαν πιο κοντά, εντυπωσιάζοντας ο ένας τον άλλον και κερδίζοντας αμοιβαίο σεβασμό.
Ο σεβασμός αυτός βασιζόταν εν μέρει στο γεγονός ότι ο Ρόμελ, όπως και ο Χίτλερ, δεν προερχόταν από τις τάξεις της πρωσικής στρατιωτικής ελίτ όπως πολλοί άλλοι Γερμανοί στρατηγοί κάτι που προκαλούσε τριβές με τους υπόλοιπους υψηλόβαθμους αξιωματικούς. Αυτός ήταν ένας λόγος που η Αλεπού της Ερήμου δεν εμπιστευόταν τους αξιωματικούς του.
Το σώμα των Γερμανών αξιωματικών κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εξήρε την ατομική πρωτοβουλία και η μικροδιαχείριση των υφισταμένων του από τον Ρόμελ προκαλούσε δυσφορία. Ωστόσο, χάρη στον ενεργό του ρόλο κέρδισε την υποστήριξη και τον θαυμασμό των απλών στρατιωτών.
«Είναι γνωστό ότι ο Ρόμελ και στους δύο πολέμους βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή»
Ρόμελ ήταν άνθρωπος της δράσης και είναι γνωστό ότι και στους δύο πολέμους βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Σύμφωνα με μια ρήση που ειπώθηκε για πρώτη φορά κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και επαναλαμβανόταν και στον Β΄, «Το μέτωπο βρίσκεται εκεί που βρίσκεται ο Ρόμελ». Σεβόταν όμως τους αντιπάλους του και εγκωμίαζε τον Πάτον και τον Μοντγκόμερι.
Το στρατιωτικό μητρώο του Ρόμελ, η χαρακτηριστική κληρονομιά του, είναι γεμάτη με επιτυχίες και αποτυχίες. Τα κατορθώματά του στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η αφετηρία για την προώθηση της καριέρας του. Το παράσημο Pour le Merite που είχε κερδίσει ήταν πολύ μεγάλη τιμή, καθώς σε όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης απονεμήθηκε σε λιγότερους από 700 άνδρες.
Ο Ρόμελ διοίκησε τη Μεραρχία Φάντασμα κατά την εισβολή στη Γαλλία και απέδειξε πόσο ικανός ήταν στον τομέα της τακτικής και της ανάληψης πρωτοβουλιών. Ωστόσο, έχει δεχτεί επικρίσεις από στρατιωτικούς ιστορικούς που υποστηρίζουν ότι το να εξαφανίζεις μια μεραρχία από τα σχέδια μάχης είναι περιττό όταν σχεδιάζεις ολόκληρη εκστρατεία. Αυτή η απείθαρχη στάση έμελλε να γίνει μέρος των τακτικών του Ρόμελ.
Όταν αντιμετώπισε τις ανώτερες συμμαχικές δυνάμεις στο Τομπρούκ, παράκουσε τις εντολές να κρατήσει τη γραμμή του μετώπου και αποφάσισε να περάσει στην επίθεση. Η εντυπωσιακή νίκη του έκλεισε στόματα, αλλά παρ’ όλο που τόλμησε έμελλε τελικά να αποτύχει. Η υπερέκταση των γραμμών ανεφοδιασμού σήμαινε έλλειψη καυσίμων για τα άρματα μάχης και τροφίμων για τους άνδρες του.
Ο στρατάρχης πάντως δεν πέθανε στο πεδίο της μάχης. Ενεπλάκη στην αποτυχημένη συνωμοσία της 20ής Ιουλίου με στόχο τη δολοφονία του Χίτλερ, αν και ο βαθμός της ανάμειξής του αμφισβητείται. Την ημέρα που εξερράγη η βόμβα στη Φωλιά του Λύκου (το αρχηγείο του Χίτλερ στο Ανατολικό Μέτωπο), ο Ρόμελ είχε τραυματιστεί σε ατύχημα με το αυτοκίνητό του και ανάρρωνε σε γαλλικό νοσοκομείο.
Ωστόσο, στη διάρκεια των ανακρίσεων κατονομάστηκε από αρκετούς συνωμότες, ενώ το όνομά του βρισκόταν σε αρκετά έγγραφα της ομάδας. Αυτό ωστόσο δεν συνιστούσε ακλόνητο στοιχείο και δεδομένης της στενής του φιλίας με τον Χίτλερ ήταν μάλλον αμέτοχος. Μετά τον πόλεμο, η σύζυγός του επέμενε ότι ήταν αντίθετος με τη δολοφονία του Χίτλερ επειδή φοβόταν ότι θα ξεσπούσε εμφύλιος πόλεμος. Το 1944 όμως, η πεποίθηση της Αλεπούς της Ερήμου ότι η Γερμανία μπορούσε να κερδίσει τον πόλεμο είχε πλέον κλονιστεί.
Δίκη ή αυτοκτονία
Γνώριζε επίσης ότι αν πετύχαινε η συνωμοσία, εκείνος θα ήταν απολύτως απαραίτητος στη σταθεροποίηση της χώρας μετά τον θάνατο του Χίτλερ λόγω της δημοτικότητάς του. Στις 14 Οκτωβρίου 1944 δόθηκαν στον Ρόμελ δύο επιλογές: μια δημόσια δίκη ή η αυτοκτονία. Αν αποφάσιζε να γλιτώσει τη χώρα από τις αντιπαραθέσεις που θα ξεσπούσαν εξαιτίας της δίκης ενός διάσημου στρατιωτικού, η οικογένειά του θα ήταν ασφαλής. Έτσι ο στρατιωτικός κατάπιε ένα χάπι με υδροκυάνιο.
Μετά τον πόλεμο, τα συντρίμμια του γερμανικού στρατού χρειάζονταν κάποιον για να τα συσπειρώσει. Ο Ρόμελ θα ήταν ιδανικός για αυτή τη δουλειά γιατί αν και είχε πολεμήσει εναντίον διάσημων στρατηγών όπως ο Αϊζενχάουερ, ο Μοντγκόμερι και ο Πάτον, ουδέποτε το όνομά του συνδέθηκε με φρικαλεότητες. Θα μπορούσε να βοηθήσει σαν ένας Γερμανός διοικητής που διεξήγαγε έναν «καθαρό πόλεμο».
Ήταν ένας αντίπαλος με χέρια καθαρά, χωρίς το αίμα αθώων, που είχε πεθάνει για να σώσει την οικογένειά του και μετά τον θάνατό του δεν υπήρξε καμία κατηγορία εις βάρος του στις Δίκες της Νυρεμβέργης. Αν προβάλλονταν οι στρατιωτικές αποτυχίες του, η εικόνα των Συμμάχων διοικητών που είχαν πολεμήσει εναντίον του θα υποβαθμιζόταν.
Είχε βρεθεί σε πολλά πολεμικά πεδία όπως εκείνοι, ιδίως στη Βόρεια Αφρική και τη δυτική Γαλλία, και η εικόνα του πολύ ικανού αντιπάλου ταίριαζε γάντι στην προπα-
γάνδα – για να τον νικήσεις έπρεπε να είσαι ο καλύτερος. Η φήμη του στη διάρκεια του πολέμου ενισχύθηκε από ανθρώπους όπως ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος μιλώντας στη Βουλή των Κοινοτήτων δήλωσε: «Απέναντί μας έχουμε έναν πολύ τολμηρό και ικανό αντίπαλο… και, οφείλω να πω εν μέσω του χάους του πολέμου, έναν σπουδαίο στρατηγό».
Ο χαρακτήρας του Ρόμελ ήταν σύνθετος. Ήταν ένας έντιμος αντίπαλος χωρίς να έχει καμία σχέση με άλλους Γερμανούς αξιωματικούς ή μονάδες που διέπρατταν φρικαλεότητες στην Ευρώπη. Σύμφωνα με κάποια στοιχεία, ο Ρόμελ βρισκόταν σε επαφή με τα γερμανικά Τάγματα Θανάτου Αφρικής για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων στη Βόρεια Αφρική, κάτι που ευτυχώς αποφεύχθηκε με την εκδίωξη των γερμανικών δυνάμεων.
Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι είχε χρησιμοποιήσει Εβραίους για την κατασκευή οχυρωματικών έργων, θολώνει τα νερά του «πολέμου χωρίς μίσος», όπως είναι γνωστή η βορειοαφρικανική εκστρατεία. Ήταν επίσης στενός φίλος του Χίτλερ και προσπάθησε ενεργά να προωθήσει τους σκοπούς ενός καθεστώτος, το οποίο ήθελε να αφανίσει ολόκληρους πληθυσμούς από προσώπου γης. Το γεγονός ότι ο Ρόμελ δραστηριοποιήθηκε σε πολεμικά μέτωπα δευτερεύουσας σημασίας, συχνά με εξαντλημένες ή ανεπαρκώς εφοδιασμένες δυνάμεις, υπογραμμίζει τόσο τις στρατιωτικές του ικανότητες όσο και τα ελαττώματά του.
Ενώ μπορούσε να νικά εφαρμόζοντας επιθετικές τακτικές εναντίον ισχυρότερων αντιπάλων, αγνοούσε τους ανωτέρους του και συχνά υπερέκτεινε τις γραμμές ανεφοδιασμού του με συνέπεια να ανακόπτονται οι επιθέσεις του. Τα εγκώμια από ηγέτες των Συμμάχων δεν μπορούν να αλλάξουν το γεγονός ότι ο Ρόμελ ηττήθηκε στη Βόρεια Αφρική και ότι απέτυχε οικτρά να σταματήσει τους Συμμάχους κατά την Απόβαση στη Νορμανδία.
Του Peter Price
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό All About History (1/2019), που κυκλοφορεί με το Εθνος της Κυριακής
