Της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου , Ιστορικού- Διεθνολόγου *
Μία πολύ πρόχειρη αποτίμηση της χθεσινής ημέρας (στη βάση των διαθέσιμων στοιχείων), τα πραγματικά αποτελέσματα των συναντήσεων της οποίας, θα φανούν στον απολογισμό και τις κινήσεις που θα αποφασίσουν Μπάιντεν με Πούτιν στην ευρύτερη περιοχή κατά τη συνάντηση που θα έχουν αύριο, 16 Ιουνίου….
Συνάντηση Μακρόν – Ερντογάν
Η συνάντηση Μακρόν με Ερντογάν έδειξε ότι οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται σε ένα ουδέτερο σημείο, με τη Γαλλία να αντιμετωπίζει την Τουρκία ως αναξιόπιστο σύμμαχο, χρησιμοποιώντας ο Γάλλος Πρόεδρος σε tweet που έκανε μετά το πέρας της συνάντησης τις λέξεις σαφήνεια και σεβασμό όσον αφορά τις κινήσεις του τουρκικού κράτους… Φυσικά, η Ευρώπη μέσω του γαλλικού κράτους απέδειξε για άλλη μία φορά ότι είναι το “μαξιλάρι” των ΗΠΑ στη νοτιοανατολική περιοχή και κάτω από αυτό το πλαίσιο οφείλουμε να βλέπουμε και να μεταφράζουμε τα επιμέρους θέματα που συζητήθηκαν ανάμεσα στους δύο άνδρες με επίκεντρο τη Λιβύη…
Όπως όμως αποδεικνύεται από ανακοίνωση της Γαλλικής Προεδρίας, η αποχώρηση του τουρκικού, μισθοφορικού στρατού είναι ένα στοιχείο που δεν το διαπραγματεύεται η Δύση και θεωρεί ότι πρέπει άμεσα να συμβεί…
Ενώ η ύπαρξη τακτικού τουρκικού στρατεύματος, καθώς ως φαίνεται το ΝΑΤΟ θα τεθεί επικεφαλής των ειρηνευτικών επιχειρήσεων στο λιβυκό περιβάλλον, είναι μία συνθήκη που πρέπει η ελληνική πλευρά να λάβει σοβαρά υπόψη γιατί αυτό δείχνουν τα πράγματα ότι θα συμβεί, και να ζητήσει από τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ να αναλάβει η ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ (οι λεγόμενοι κυανόκρανοι) την παρακολούθηση της περιοχής και σε καμία περίπτωση να μην υπάρξει η μεταβίβαση της Διοίκησης της Κοινής Ομάδας πολύ υψηλής Ετοιμότητας (VJTF) σε συγκεκριμένη συμμαχική χώρα, όπως τη δεδομένη στιγμή συμβαίνει στο Αφγανιστάν…
Συνάντηση Τζόνσον – Ερντογάν
Η συνάντηση Τζόνσον με Ερντογάν είναι, τουλάχιστον, προς στιγμήν πολύ μικρής σημασίας, αν και το Κυπριακό είναι ζωτικής σημασίας θέμα για τα ελληνικά συμφέροντα. Ωστόσο, παρόλο που η Μεγάλη Βρετανία είναι εγγυήτρια χώρα για την Κύπρο, ο Τζόνσον τη δεδομένη στιγμή για το συγκεκριμένο θέμα, ως έδειξαν οι συναντήσεις με τον Μπάιντεν, θα κινηθεί στη βάση των επιδιωξεων των Αμερικανών… Και εμμέσως πλην σαφώς αποδεικνύεται, ότι η Αγγλία παρά το γεγονός ότι πλέον δεν είναι μέλος της ΕΕ, ωστόσο “γυρίζει κατά κάποιο τρόπο στο μαντρί”…
Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν ευρωπαϊκά κράτη που ενώ δεν είναι μέλη του ενωσιακού, θεσμικού περιβάλλοντος (το οποίο κακά τα ψέματα, είναι ένα ακραιφνώς οικονομικό οικοδόμημα), είναι μέλη άλλων θεσμικών, ευρωπαϊκών οργάνων (πχ Συμβούλιο της Ευρώπης) ή δυτικών διεθνικών οργανισμών (πχ ΝΑΤΟ), αναγκάζοντάς τα να μην παρεκκλίνουν από την παραδοσιακή γραμμή…
Το ότι ο Τζόνσον ευθυγραμμίζεται με την αμερικανική πολιτική, τουλάχιστον, είναι ένα θετικό ως φαίνεται στοιχείο για τα ελληνοκυπριακά συμφέροντα, καθώς οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται – όσο τίποτα άλλο – για τα ενεργειακά της ΝΑ Μεσογείου, ωστόσο όμως η ελληνική και κυπριακή διπλωματία οφείλουν σε οποιοδήποτε τραπέζι διαλόγου να θέσουν εμφατικά το ζήτημα των Τούρκων έποικων. Ο εποικισμός είναι μία πολύ βασική παράμετρος, γιατί δημιουργεί τετελεσμένα στη διοίκηση του κράτους. Καθώς προκρίνεται η λύση της διζωνικότητας και δικοινοτικότητας από τη Διεθνή Κοινότητα, επομένως το Σύνταγμα του 1960, στη βάση αυτή η ελληνοκυπριακή πλευρά οφείλει να απαιτήσει τρία τινά :
α. οι έποικοι δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη Διοίκηση του Κράτους,
β. θα πρέπει να έχουν πολύ συγκεκριμένα δικαιώματα και στη βάση μόνο που αφορούν τη μουσουλμανική κοινότητα πχ εκλογή κοινοτικών εκπροσώπων (σε αυτοδιοικητικό επίπεδο και όχι σε πολιτειακή βάση)…
γ. Και φυσικά, ο πλήρης αφοπλισμός του κατοχικού τμήματος με επιτήρηση της συγκεκριμένης περιοχής από ΝΑΤΟ και ΟΗΕ τουλάχιστον για μία πενταετία…
Θα πρέπει να ξεχάσουμε την καραμέλα, αυτά δεν θα τα δεχτεί η τουρκική πλευρά. Οι Τούρκοι είναι οι έποικοι, οι Τούρκοι είναι οι κατοχικοί και φυσικά αυτοί, φέροντας το βάρος της ευθύνης, θα πρέπει να υποστούν τις συνέπειες… Το θέμα είναι πόσο αποφασισμένη είναι η ελληνική και κυπριακή πλευρά να πατήσουν πόδι και το κυριότερο και το πιο σημαντικό η Κυπριακή Διπλωματία οφείλει να συμπεριφέρεται ως κράτος κυρίαρχο και όχι ως αποικία… Και πώς θα το πράξει;;;… Μόνο με την αγορά βαρύ, στρατιωτικού εξοπλισμού… Η Κύπρος οφείλει για την Ιστορία της και τη γεωπολιτική σημασία που ξέρει ότι φέρει, να αυτονομηθεί από τα συμφέροντα τρίτων και να έχει η ίδια το καρπούζι και το μαχαίρι… Δεν μπορεί διαχρονικά η Παλαιστινιακή Αρχή να μιλά και να θέτει ως προϋπόθεση διαπραγμάτευσης τους εποικισμούς των περιοχών τους από τους Ισραηλινούς και ένα κυρίαρχο κράτος, όπως είναι η Κύπρος το θέμα των εποικισμού, επί της ουσίας, να το βάζει κάτω από το χαλί…
Και κάτι που οφείλει να δώσει πολύ μεγάλη σημασία η Ελληνική και Κυπριακή Διπλωματία και δεν δώσαμε χθες την απαιτούμενη σημασία, λόγω ενδεχομένως των συναντήσεων στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, όμως δείχνει πολλά, ακόμα και για την κυπριακή υπόθεση που δεν πρέπει να χαθεί από τα χέρια της ελληνοκυπριακής πλευράς, γιατί θα χαθεί το Νησί… Ο Αμερικανός Πρόεδρος ήταν ο πρώτος που χαιρέτησε τη νέα “πλουραλιστική” κυβέρνηση του Ισραήλ… Έχουμε τονίσει πολλάκις τρία πράγματα :
α. το γεωγραφικό χώρο που υφίσταται ανάμεσα σε Ισραήλ, Κύπρο, Δωδεκάνησα και Αίγυπτο πρέπει διπλωματικά να τον βλέπουμε ως ενιαίο, γιατί η Διπλωματική Ιστορία απέδειξε ότι τα ζητήματα που δημιουργεί είναι αλληλένδετα και ταυτόχρονα επιγενόμενα,
β. το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό διαλαμβάνονται από τη Διεθνή Διπλωματία ως “δρόμοι παράλληλοι”, γ. σε καμία περίπτωση το Παλαιστινιακό δεν θα πρέπει να δημιουργήσει τις εξελίξεις για το Κυπριακό.
Συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν
Η συνάντηση Μητσοτάκη με Ερντογάν, φυσικά και θα ήταν μία τυπική συνάντηση ανάμεσα στους δύο άνδρες, λόγω της έντασης που υφίστατο ανάμεσα στις δύο χώρες, λόγω της προκλητικότητας που επέδειξε η τουρκική πλευρά, μετά τη συνάντηση της Αθήνας στις 30 Μαΐου. Σε συμμετοχή μου στην εκπομπή στις anixneuseis webtv στις 9 Ιουνίου είχα αναφέρει ότι δεν μπορούμε να δούμε κάτι θεαματικό, παρά μία τυπική συνάντηση που, ωστόσο ένα ισχυρό μήνυμα που θα μπορούσε να δοθεί σε κάθε κατεύθυνση, ήταν η ακύρωσή της, χωρίς κανένας να μας κατηγορήσει ότι δεν θέλουμε το διάλογο…
Και σε αυτό πρέπει να εστιάσουμε… Ο διάλογος, έτσι όπως διεξάγεται ανάμεσα στις δύο πλευρές, κάθε άλλο παρά, θεωρώ ότι δίνεται στη Διεθνή Κοινότητα το μήνυμα από την ελληνική πλευρά (τώρα είναι το νυν κυβερνόν κόμμα, αλλά το ίδιο έκαναν όλα τα κόμματα που μετά το 1996 ήρθαν στην εξουσία) , ότι είναι αποφασισμένη να εφαρμώσει άμεσα τα δικαιώματα που της δίνει το Διεθνές Δίκαιο και οι Συνθήκες που απορρέουν από αυτό, ενώ όλο αυτό δείχνει μία αναβλητικότητα στις κινήσεις της…
Καμία σύμμαχος χώρα δεν θα βγει μπροστά, και εννοώ τις Μεγάλες Δυνάμεις, και θα θέσει επί τάπητος τα ελληνικά συμφέροντα, αν η ίδια η Ελλάδα δεν δείξει ότι είναι αποφασισμένη με οποιοδήποτε τίμημα να διεκδικήσει τα δικαιώματά της… Ας αφήσουμε πλέον στην άκρη τρία πράγματα :
α. Να ρίχνουμε το μπαλάκι των ευθυνών στους συμμάχους και εταίρους ότι δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων,
β. την καραμέλα του Πολέμου, και να θέσουμε προϋπόθεση διαλόγου την άρση του casus belli από τη γειτονική χώρα, γ. να δείχνουμε αδυναμία με τις κινήσεις μας…
Αν οι εκάστοτε κυβερνώντες δεν πιστέψουν στο “φιλέτο γεωπολιτικής” που κυβερνούν, δεν μπορούν να το προωθήσουν στο Διεθνές Σύστημα… Η Τουρκία παίρνει αξία και εξαρτάται από το πώς θα κινηθεί η Ελλάδα… Αν η Ελλάδα χτυπούσε το χέρι στο τραπέζι, απλά η Τουρκία αυτήν την στιγμή για τους Δυνατούς θα ήταν όπως πχ η Λιβύη, δηλαδή με πολύ συγκεκριμένη σημασία…
Φυσικά, και οι σύμμαχοι και οι εταίροι μας δεσμεύονται από τις ρήτρες που φέρουν τα Καταστατικά των Ενώσεων και των Οργανισμών που είμαστε μέλη, ώστε να προασπίσουν τα συμφέροντα του κράτους – μέλους που κινδυνεύει, όταν όμως βλέπουν την αναβλητικότητα που επιδεικνύει η χώρα – εταίρος ως προς τα δικά της συμφέροντα, γιατί τα υπόλοιπα κράτη να βγούνε μπροστά για αυτήν;;;;…. Πρέπει να προσέξουμε τα μηνύματα που δίνουμε…
Η Ελλάδα οφείλει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο ότι τη δεδομένη περίοδο τα συμφέροντα με τους Δυνατούς συγκλίνουν (και είναι τα ενεργειακά της ΝΑ Μεσογείου), κι ας αφήσει στην άκρη τους κενούς διαλόγους που όχι μόνο δεν οδηγούν πουθενά, αλλά ισχυροποιούν τη θέση της Τουρκίας στο Διεθνές Σύστημα… Διάλογος ναι, στη βάση όμως μιας ισότιμης συνομιλίας και κάτω από πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις…
Η Τουρκία έχει ανάγκη την Ελλάδα και όχι η Ελλάδα την Τουρκία για να γίνει ο διάλογος… Γιατί το Αιγαίο ήταν, είναι και θα είναι ελληνικό… Η ελληνική λίμνη κλείνει την Τουρκία και αυτή έχει ανάγκη εμάς για να “αναπνεύσει”… Και επειδή στις Διεθνείς Σχέσεις, καλώς ή κακώς, ο ισχυρός δημιουργεί τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργούνται οι διακρατικές, πολιτικές προϋποθέσεις, η ελληνική πολιτική σκηνή πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι στο παιχνίδι με την Τουρκία το πάνω χέρι το έχουμε εμείς, επειδή αφενός υφίσταται το Αιγαίο αφετέρου δικαιωματικά βάσει UNCLOS πιστοποιειται η ελληνική κυριαρχία σε αυτό…
Συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν
Η συνάντηση Μπάιντεν με Ερντογάν, παρόλο που στα φωτογραφικά στιγμιότυπα έδειχνε ένα εγκάρδιο κλίμα, απλά δεν μπαίνω καν στο φωτογραφικό στιγμιότυπο που υποτίθεται ότι ο Τούρκος Πρόεδρος σκύβει μπροστά στον Αμερικανό, καθώς το θεωρώ προϊόν της τουρκικής προπαγάνδας (καθώς οι απέναντι στο επικοινωνιακό κομμάτι είναι πολύ μπροστά για να κρατούν, εκτός των άλλων εν υπνώσει έναν φτωχοποιημένο λαό), και μόνο που κράτησε 45 λεπτά έδειξε, θεωρώ, δύο πράγματα:
α. Ότι ο Μπάιντεν πήγε στη συνάντηση για να προειδοποιήσει, είτε επανερχεσαι στην κανονικοτητα είτε θα υποστείς μεγαλύτερες συνέπειες από τις κυρώσεις CAATSA,
β. Θα συζητήσει με τον Πούτιν πώς θα διαχειριστούν την Τουρκία, καθώς εκτός των άλλων, η δεύτερη υπέγραψε πρόσφατα δάνειο από την Κίνα…
Αυτή την στιγμή η Κίνα είναι το κόκκινο πανί και φυσικά, η ελληνική Διπλωματία, όπως απέδειξε η χθεσινή ημέρα, πρέπει να δράσει άμεσα κι ας αφήσει τις αναβολές και τα φοβικά σύνδρομα περί πολέμου στην άκρη… Η ίδια η Τουρκία δεν επιθυμεί τον Πόλεμο με την Ελλάδα, γιατί γνωρίζει τις ΕΔ που εμείς έχουμε…. Και μία πολύ σημαντική είδηση, ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός θα μεταβεί την ερχόμενη εβδομάδα στην Αίγυπτο…
Με τους Άραβες διαχρονικά έχουμε ιστορικές σχέσεις και κυρίως με τους Αιγύπτιους, όμως επειδή ο κοινωνισμός τους είναι πολύ συγκεκριμένος και έχουν πολύ ψηλά την περιφρούρηση του παραδοσιακού τους αποθέματος αφετέρου καθώς ήταν η πλειονότητά των χωρών τους αποικιοκρατούμενο έδαφος (και φέρουν το φοβικο σύνδρομο της αποικιοκρατίας) αναζητούν ένα κράτος αξιόπιστο για αυτούς, να βασιστούν.
Η Ελλάδα για αυτούς είναι μία χώρα αξιοπιστίας για αυτούς. Όμως όταν η χώρα μας δεν δείχνει αποσαστικότητα για τη διεκδίκηση των δικών της δικαιωμάτων στο Διεθνές Σύστημα, πώς θα μπορούσε να περιφρουρησει και να βοηθήσει τις αραβικές χώρες στη διεκδίκηση των δικών τους ζητημάτων;… Πρέπει στις χώρες αυτές να στείλουμε πολύ σοβαρά μηνύματα, ότι είμαστε αρωγοί τους.
*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, ερευνήτρια της ίδιας Σχολής, Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και μέλος και ερευνήτρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.).
