Της Δρ Άννας Κωνσταντινίδου , Ιστορικού- Διεθνολόγου *
Αφού η Ρωσία παρομοιάζεται στη διεθνοπολιτική σκηνή ως αρκούδα (και μάλιστα επί Σοβιετίας είχε το προσωνύμιο ως κόκκινη αρκούδα), αυτό που πράττει από το 1990 και μετά, αλλά κυρίως μετά το 2010, για να καταλάβουμε πώς ενεργεί (χωρίς φυσικά να δικαιολογούμε την πράξη του Πούτιν) είναι να σκεφτούμε πώς συμπεριφέρεται μία αρκούδα, όταν έχει μόλις γεννήσει ή έχει μικρά αρκουδάκια.
Όσοι είναι κυνηγοί έχουν ζήσει, και είναι ο μεγαλύτερος φόβος τους, μήπως συναντήσουν λεχώνα αρκούδα ή δούνε αρκουδάκι να περιφέρεται εκεί που κυνηγούν, γιατί κάπου κοντά είτε θα βρίσκεται η μάνα είτε θα το ψάχνει η μάνα.
Η Ρωσία από την στιγμή που το ομοσπονδιακό μόρφωμα ΕΣΣΔ κατακερματίστηκε, και παρά το γεγονός ότι έχει δημιουργήσει το δόγμα Russia Island, στο οποίο έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενες αναρτήσεις αν και ακροθιγως, που σημαίνει ότι το ρωσικό κράτος αισθάνεται ότι δεν είναι απαραίτητο με τα κράτη που γειτνιάζει, να έχει μαζί τους συμμαχίες (όπως και δεν έχει με τα περισσότερα εξ αυτών, καθώς εκτός των άλλων ήταν πρώην ομόσπονδα κρατίδια), επομένως αισθάνεται ως νησί που περικλείεται από μία θάλασσα (συνηθέστατα φουρτουνιασμένη), θα χρησιμοποιήσει το οποιονδήποτε μέσο και θα κάνει το οτιδήποτε, προκειμένου να συντηρήσει αυτό που θεωρεί ζωτικό της χώρο.
Όμως να πάμε ένα βήμα παραπέρα, και να πούμε στη βάση του προσωνυμίου που λαμβάνει η Ρωσία, ότι το ρωσικό κράτος συμπεριφέρεται ως αρκούδα, ωστόσο όχι για να επανασυστήσει αυτό που λέμε Τσαρική Αυτοκρατορία, που ο κάθε πληθυσμός έφερε τα ιδιόμορφα πολιτισμικά συμπεριφορικά χαρακτηριστικά του, αλλά αντίθετα θέλει να επανασυστήσει την πρώην Σοβιετία ως προς το σκέλος της πολιτισμικής ομογενοποίησης των πληθυσμών ή έστω να επαναφέρει στη διοίκησή της περιοχές που θεωρεί ότι φέρουν κοινό πολιτισμικό απόθεμα.
Η Ρωσία αντιδρά τη δεδομένη χρονική στιγμή, όπως το ζώο. Όπως η αρκούδα γίνεται ιδιαίτερα άγρια και φονική όταν αισθανθεί ότι κινδυνεύουν τα μωρά της και φτάνει σε απίστευτες συνθήκες αντίδρασης που μπορεί ακόμα και να σκοτώσει τον οποιοδήποτε (κυρίως άνθρωπο) που θα βρεθεί στο πέρασμά της. Ακόμα και όταν το άτακτο αρκούδι θα φύγει από τη φωλιά, όπως έκαναν και τα περισσότερα πρώην ομοσπονδιακά μορφώματα, η αρκούδα μέχρι την τελευταία στιγμή θα το ψάχνει.
Η Ρωσία δημιουργεί τις συνθήκες και προσπαθεί να δημιουργήσει τις συνθήκες τα πρώην κρατίδιά της, και δεν εννοούμε αυτά που ανήκαν στον ίδιο οικονομικό μηχανισμό (λχ Αλβανία ή Σερβία, Βουλγαρία, Ρουμανία), να τα επαναφέρει. Είναι γνωστή η εθνική ομογενοποίηση που είχε γίνει επί σταλινισμού, όταν οι διάφορες εθνοτικές ταυτότητες όφειλαν να προσαρμοστούν στη ρωσική, εθνική ταυτότητα, με πρώτη και κύρια αλλαγή αυτή των επιθέτων και της γλώσσας των κατοίκων. Η ρωσική ταυτότητα δεν στηρίχθηκε στην εθνολογικη ταυτότητα, αλλά στα επικτητα χαρακτηριστικά της γλώσσας και της θρησκείας.
Η πολιτισμική αφομοίωση, γι’ αυτό και λέμε πχ. στην ανατολική Ουκρανία υφίστανται ρωσόφωνοι και όχι Ρώσοι (που θα φανερωνε κοινό εθνοτικό υπόβαθρο) έγινε σε ένα στοιχείο τη γλώσσα που δεν θεωρείται απαραίτητα στοιχείο εθνοτικής ταυτότητας, όπως εξάλλου και η θρησκεία. Οι Έλληνες έχουμε τους λεγόμενους τουρκόφωνους που έχουν ελληνικότατη συνείδηση και τους ελληνικής συνείδησης πληθυσμούς που ασπαστηκαν το Ισλαμ (κυρίως για οικονομικούς λόγους λόγω των χαρατσίων) και που για το λόγο της θρησκείας δεν μπόρεσαν να μπουν στους ανταλλαξιμους πληθυσμούς.
Η γλώσσα είναι ένα στοιχείο της ταυτότητας ενός έθνους που μπορεί να δεχθεί τις περισσότερες επιδράσεις από εξωγενείς παράγοντες, γι’αυτό και σε μία γλώσσα υφίστανται πολλοί ιδιωματισμοι ή διάλεκτοι. Το συνειδησιακό υπόβαθρο που αναπτύσσεται σε αυτό που ονομάζεται έδαφος και την ιστορία, δηλαδή την εξέλιξη που αυτό γεννά, που είναι η αναλοίωτη εξελικτική κοινωνία σε όσους περισσότερους αιώνες στο ίδιο έδαφος, είναι τα βασικά στοιχεία που δημιουργούν την εθνοτική ταυτότητα, ακόμα κι αν αυτό το έδαφος δέχτηκε εξωγενείς παράγοντες και επιδράσεις στο εσωτερικό του…
Όπως αναφέρει και ο Ομότιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, κ. Νικ. Ιντζεσίλογλου “Η εθνογένεση της Ελλάδας επιβάλλεται να θεωρηθεί ως επιτελεστική κοινωνική λειτουργία βασιζόμενη και εδραιωμένη στο μακραίωνο πολιτισμικό υπόβαθρο του εδάφους. Η διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας επιβάλλεται να βασίζεται στη συνοχη και τη συγκέντρωση όλων εκείνων των χαρακτηριστικών γνωρισματων που συνδέονται με την ψυχό-κοινωνική θέση και διάθεση των πληθυσμών να αποδεχτούν τη συγκεκριμένη συνένωση. Η φορμαλιστικη τοποθέτηση εννοιών που συντρέχουν στο επίπεδο των μικρών ομάδων μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αποδεικνύει, ότι ο άνθρωπος βιώνοντας αυτήν την κοινωνιολογική αλλαγή οφείλει να βρίσκεται σε εκείνο το συνειδησιακό επίπεδο, ώστε να δέχεται ψυχολογικά αβίαστα τη συλλογική συνοχή του Κράτους του. Αν το νέο εθνικό μόρφωμα καλύπτεται από φαντασιακά και μόνο χαρακτηριστικά – και επομένως επίπλαστα – είναι αμφίβολη η αποδοχή των χαρακτηριστικών από τους πολίτες του. Η καλλιέργεια και η διαμόρφωση της ελληνικής ταυτότητας βασίστηκε στην αυτοαντίληψη του Νεοέλληνα για την εθνοτική του ιδιοτυπια βασίστηκε στον αέναο εθιμικό και ηθικό – πνευματικό πολιτισμό του”.
Στη βάση των όσων είπαμε για το πώς ένα ιστορικό Έθνος χτίζει την ταυτότητά του που έχει σχέση με το εδαφικό περιβάλλον, θα πούμε δύο παραδείγματα: το πρώτο αποδεικνύει ότι οι ίδιοι οι Τούρκοι θεωρούν ότι η Μικρά Ασία δεν τους ανήκει, όπως φυσικά και η Κύπρος η οποία ανήκει στο ευρύτερο ελληνιστικό έδαφος (το οποίο περιλαμβάνει Μικρασία, τμήμα Εύξεινου Πόντου, Κύπρο, μέρος βόρειας βαλκάνιας περιοχής και Βόρεια Ήπειρος, αν και για να είμαστε πλήρως ιστορικά αντικειμενικοι και τμήμα της βόρειας Αλβανίας), καθως θέτουν ως βασική ημερομηνία τη μάχη του Μαντζικέρτ ενώ οι ίδιοι οι ηγέτες της Τουρκίας αναγνωρίζουν ότι ο χώρος που συστήθηκε με εντολή το 1923 των Μ. Δυνάμεων αυτό που ονομάστηκε Τουρκία δεν είναι δικό τους έδαφος, αλλά χώρος κατάκτησης, οπότε στη βάση των Επιστημών της Εθνολογίας, της Ιστοριας και της Κοινωνιολογιας δεν φέρουν εθνολογική εδαφικοτητα, παρά μόνο πολιτική, η οποία ως γνωστόν είναι τρωτη (είτε μετά από συγκρουση είτε μετά από μια de jure συνθήκη).
Το δεύτερο παράδειγμα που αποδεικνύει ότι δεν υφίσταται ενιαίο εθνολογικό συνειδησιακό υπόβαθρο στους πολίτες των κρατών που δημιουργήθηκαν μετά από τη διάσπαση κρατών που οργανώθηκαν στη βάση επιπλαστων χαρακτηριστικών, είναι αν ανατρέξουμε στην προχθεσινή συνέντευξη του Μπόρις Τζόνσον, που η Ουκρανή δημοσιογράφος σε μια πραγματικά πολύ έντονη συγκινησιακά φορτισμένη ομιλία μίλησε για τις δηώσεις των Ρώσων εναντίον του δυτικού μέρους της Ουκρανίας, χωρίς να μιλήσει για το ανατολικό καθόλου (που κι εκεί υφίσταται εμπόλεμη κατάσταση, και μάλιστα από εκεί ξεκίνησε)…
Στη βάση όλων των παραπάνω να πούμε τελειώνοντας ότι ο Miroglio (τον έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν), ένας από τους πρώτους Εθνολογους μίλησε για τα ιστορικά γένη και τους ιστορικούς λαούς (για τα οποία έχουμε μιλήσει στο παρελθόν), κατατάσσοντας σε αυτούς τους αρχαίους και μόνο πολιτισμούς της Μεσογείου (Έλληνες, Ιταλούς, Αιγυπτίους, Πέρσες, Ασσυρίους), κι αυτό γιατί παρά τις επιδρομές που δέχτηκαν στο εσωτερικό τους από διάφορους λαούς είχαν δομησει την εξέλιξή τους στο έδαφος διαμονής τους, που ακόμα κι όταν αυτό καταλήφθηκε, οι επίγονοί τους συνέχιζαν να διαμορφώνουν την επιβίωσή τους σε αυτό που είχαν κληρονομήσει… Η αέναη παρουσία ενός πληθυσμού σε ένα εδαφικό περιβάλλον είναι βασικό στοιχείο της εθνολογικης ταυτότητας…
Γι’αυτό και το εθνικό ζήτημα της Ελλάδας, και εννοούμε την Κύπρο, είναι μοναδικό και δεν μπορεί να ταυτιστεί ούτε με το γιουγκοσλαβικο ούτε με το ουκρανικό ούτε με το παλαιστινιακό … Στην Κύπρο δεν έγινε μόνο κατάλυση κυριαρχίας εδάφους (όπως συνέβη με την Ουκρανία), αλλά εκτός από τα πολιτικά αποτελέσματα που δημιουργεί αυτή η συνθηκη (στη βάση των Διεθνών Αρχών Δικαίου), δεν μπορεί να ταυτιστεί στα εθνολογικά δεδομένα ούτε με τη Γιουγκοσλαβια ούτε με την Ουκρανία ούτε με την Παλαιστίνη, γιατί η ομάδα που διαμένει στο βόρειο τμήμα της Κύπρου δεν φέρει εθνολογικη σχέση με το έδαφος, ενώ πολλοί από αυτούς είναι εξισλαμισθέντες Έλληνες…
Η Διεθνή Διπλωματία μπορεί να αρέσκεται στο να κάνει σκούπα τα εθνολογικά κριτήρια, όπως έχει πράξει σε αρκετές περιπτώσεις, όμως το έδαφος καθώς είναι το έρεισμα πάνω στο οποίο στέκεται όλο το Διεθνές, αλλά και το Εθνικό Δίκαιο των Κρατών είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας που δηλώνει ότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, και στη βάση της διαφορετικότητας πρέπει να αντιμετωπίζεται, αλλιώς παραβιάζεται η διεθνής νομοτελεια και ευταξία, οπότε το Διεθνές Δίκαιο.
Περισσότερα άρθρα από την Άννα Κωνσταντινίδου:
*Η Δρ Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός – Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική Συνεργάτιδα ΑΠΘ (Νομικής Σχολής και Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ), Εξωτερική Συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και της Σχολής Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ)
