Αεροπορικά ατυχήματα: Η ασφάλεια των Πτήσεων δεν μπορεί να είναι μια υπόθεση που μπορεί να αφεθεί και μόνον στους διερευνητές αεροπορικών ατυχημάτων
Γράφει ειδικός συνεργάτης
Όταν συμβαίνουν δημιουργούν στην κοινή γνώμη αυξημένες ανάγκες πληροφόρησης, που συνήθως στην πρώτη τους φάση διαρκούν 72 ώρες και οδηγούν τον/τους Οργανισμούς που εμπλέκονται σε αυτά σε μια κρίση της κατηγορίας “Cobra”, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση Seymour&Moore(2000), που τις κτυπάει κατευθείαν στο υπογάστριο και τις οδηγεί κατευθείαν σε κατάσταση ανάγκης, από τον χειρισμό της οποίας θα κριθεί και το μέλλον τους.
Από τις χαρακτηριστικές εκφράσεις που μαζικά χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το αεροπορικό ατύχημα χαρακτηρίζουν πολυάριθμες ανθρώπινες απώλειες είναι «το μαχαίρι να φτάσει στο κόκκαλο», μιας και η κοινή γνώμη συγκλονίζεται από τις δύσκολες εικόνες, το κοινό αίσθημα ευαισθητοποιείται και αναζητείται η κάθαρση.
Είναι φυσικό φαινόμενο και το πλέον εύκολο να αναζητείται η ανθρώπινη ύπαρξη στην οποία θα αποδοθεί το όλο ατύχημα ώστε έτσι να φανεί πως σε σύντομο χρόνο το πρόβλημα αντιμετωπίζεται και πως ο έλεγχος συνεχίζει να διατηρείται.
Στην πραγματικότητα όμως η Αεροπορία αποτελεί οργανισμό υψηλού ρίσκου, στον οποίο συμβαίνουν μόνο συστημικά ατυχήματα, γεγονός που σημαίνει πως, πίσω από την πρώτη διαφαινόμενη αιτία, υπάρχουν πολλά άλλα κενά, που παρέμεναν χωρίς να έχουν καλυφθεί, για μακρύ χρονικό διάστημα.
Μάλιστα εσφαλμένα οι περισσότεροι θεωρούν πως στις περιπτώσεις αεροπορικών ατυχημάτων της διερεύνησης επιλαμβάνεται η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας.
Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται η ΥΠΑ δεν διενεργεί διερευνήσεις αεροπορικών ατυχημάτων παρότι υπάρχει σχετική πρόβλεψη και δυνατότητα με το Π.Δ 120/2006 που όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στις κύριες δραστηριότητες της ΕΑΠΑ(Επιτροπή Αναφορών Περιστατικών Ασφαλείας), του μοναδικού τμήματος της ΥΠΑ που θεωρητικά είναι πιο κοντά στον τομέα των διερευνήσεων, στην ΥΠΑ.
Η χώρα μας προσαρμόστηκε και στην Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και πρακτική και με τον Ν.2912/2001 ίδρυσε την Επιτροπή Διερευνήσεων Αεροπορικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων(ΕΔΑΑΠ), ήδη από το 2002 , με πρώτο της Πρόεδρο τον Cpt Ακριβό Τσολάκη, ως Ανεξάρτητη Αρχή με δικό της προϋπολογισμό που εποπτεύεται από το Υπουργείο Μεταφορών.
Η ΕΔΑΑΠ με τον σημερινό της Πρόεδρο κκ. Αθανάσιο Μπίνη (Μηχανικό Αεροσκαφών) εκπροσωπείται στο Ευρωπαϊκό συλλογικό Όργανο για την συνεργασία των αντίστοιχων Επιτροπών Διερευνήσεων των χωρών(ENCASIA) και διεξάγει διερευνήσεις εφαρμόζοντας τις προβλέψεις του παραρτήματος 13 του ICAO και του Ευρωπαϊκού κανονισμού σχετικά με την διερεύνηση και πρόληψη ατυχημάτων ΕΕ 996/2010.
Για αυτό και τα πορίσματα της ΕΔΑΑΠ δεν αναφέρονται σε ονόματα εμπλεκομένων ούτε γράφονται με έναν τρόπο που να μπορεί να θεωρηθεί πως κατηγορούν όσους έχουν εμπλακεί σε αυτά.
Εξάλλου ο σκοπός αυτών των διερευνήσεων αποκλειστικά στοχεύει στην προώθηση της ασφάλειας των πτήσεων και για αυτό τον σκοπό τα συμπεράσματα της κάθε διερεύνησης μοιράζονται σε ένα σύστημα που έχουν πρόσβαση όλες οι αρχές διερεύνησης.
Μάλιστα η ΕΔΑΑΠ εφαρμόζει την αρχή της διαφάνειας και τα πορίσματα της δημοσιεύονται στον δικτυακό της τόπο www.aaiasb.gr .
Ευνόητο είναι πως πάντοτε παράλληλα με τις διερευνήσεις που διενεργούνται για τους σκοπούς της ασφάλειας των πτήσεων υπάρχουν και οι πραγματογνωμοσύνες που διενεργούνται για ανάλογη χρήση στις δικαστικές αίθουσες.
Έτσι πολλές φορές οι πραγματογνωμοσύνες οδηγούν την δικαιοσύνη σε πολύ αυστηρές αποφάσεις στις αίθουσες των δικαστηρίων που αποκλειστικά επιρρίπτουν ευθύνες σε μεμονωμένους ανθρώπους, λόγω αδυναμίας αντίληψης ή έλλειψης γνώσης των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και της ατέλειας της ανθρώπινης λειτουργίας, αφού πάντοτε ο άνθρωπος είναι επιρρεπής στο λάθος.
Είναι το περιβάλλον εργασίας του που πρέπει να ελεγχθεί για να μην μπορεί να τα πραγματοποιεί και όχι εκείνος ο ίδιος.
Συνεπώς είναι η κουλτούρα της κοινωνίας που οφείλει να αλλάξει, προχωρώντας σε μεγαλύτερη διάθεση συνεργασίας και στο να δεχθεί νέες ιδέες που τελικά θα οδηγούν να διαπιστωθεί πως πλήρως μπορεί να εξηγείται και να δικαιολογείται το ανθρώπινο λάθος.
Για αυτό είναι σημαντικά είναι τα λόγια που ακούγονται τις πρώτες ώρες μετά από ένα αεροπορικό ατύχημα και το ποιοι τα λένε.
Για αυτό και σύμφωνα με τον Ν.2912/2001 μόνο ο πρόεδρος της ΕΔΑΑΠ διαχειρίζεται το δικαίωμα ενημέρωσης των ΜΜΕ κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνεται σεβαστό από όλους.
Είναι αισιόδοξο πως η δημοσιογραφική έρευνα κατέδειξε πως ο σημερινός Πρόεδρος της ήδη οργάνωσε την πρώτη έρευνα κουλτούρας ασφαλείας στην Ελλάδα κι επιπλέον η ΕΔΑΑΠ οργανώνει μια εξαμηνιαία συνάντηση των αεροπορικών φορέων στην Ελλάδα με σκοπό την προαγωγή της συνεργασίας για την ασφάλεια των πτήσεων.
Όμως η ασφάλεια των Πτήσεων δεν μπορεί να είναι μια υπόθεση που μπορεί να αφεθεί και μόνον στους διερευνητές αεροπορικών ατυχημάτων και το αποτέλεσμα του έργου τους δεν μπορεί να φαίνεται μόνο μέσα από τα πορίσματά τους.
Και η κοινή γνώμη που κάθε φορά μαζικά παρακολουθεί τα ΜΜΕ, όταν τα δελτία ειδήσεων κατακλύζονται από τις δραματικές συνέπειες των αεροπορικών ατυχημάτων, οφείλει να γνωρίζει τα βασικά, ώστε αφενός να αντιλαμβάνεται, αφετέρου να διευκολύνει την διαρκή πρόοδο της ασφάλειας των πτήσεων.
Είναι συμμετοχική η διαδικασία και μόνον έτσι μπορεί να έρχεται σε αίσιο πέρας, όπως αποτελεί συνειδητή επιλογή της ανθρωπότητας η χρήση των αερομεταφορών, επιτέλους έτσι πρέπει να είναι και η επιλογή της υποβοήθησης της ασφάλειας των πτήσεων από την κοινωνία.
