To Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων-ΚΕΔΙΣΑ διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία την Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2022 διαδικτυακή εκδήλωση (webinar) με θέμα: «Ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας 100 χρόνια μετά την Μικρασιατική καταστροφή». Συντονιστής του webinar ήταν ο Αντιπρόεδρος Δ.Σ. & Δ/ντης Ερευνών του ΚΕΔΙΣΑ Δρ. Παναγιώτης Σφαέλος.
Στο πρώτο πάνελ, ομιλητές ήταν: ο κ.Σπήλιος Λιβανός (Βουλευτής ΝΔ Ν. Αιτωλοακαρνανίας και Αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης ΝΑΤΟ), ο κ.Γιάννης Σαρακιώτης (Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Ν.Φθιώτιδας και Μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων). Στο δεύτερο πάνελ, ομιλητές ήταν: ο Δρ. Διονύσιος Τσιριγώτης (Επίκουρος Καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Διεθνών Σχέσεων και Διπλωματίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς), ο Δρ. Μάρκος Τρούλης (Διδάσκων Θεωρίας Διεθνών Σχέσεων, Γεωπολιτικής και Τουρκικής Εξωτερικής Πολιτικής στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) Δρ. Δημήτριος Γκίκας (Διδάκτωρ Πολιτικής και Αισθητικής Φιλοσοφίας, Συγγραφέας).
Ο Ιδρυτής & Πρόεδρος Δ.Σ του ΚΕΔΙΣΑ, Δρ. Ανδρέας Γ. Μπανούτσος στην εισαγωγική του ομιλία ανέφερε ότι η χρονιά που διανύουμε έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό για τη χώρα μας καθώς σηματοδοτεί την συμπλήρωση 100 χρόνων από την Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Το 1908 είναι ένα έτος ορόσημο για τον Ελληνισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας καθώς γεννιέται το εθνικιστικό κίνημα των Νεότουρκων με το σύνθημα «Η Τουρκία στους Τούρκους». Στόχος του ήταν ο εκτοπισμός και η εξόντωση των Χριστιανικών πληθυσμών, των Ελλήνων και των Αρμενίων κατά κύριο λόγο, από το έδαφος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ένας λιγότερο ιδεολογικός λόγος που οι Νεότουρκοι ήθελαν την εξόντωση του ελληνικού στοιχείου ήταν ότι οι Έλληνες ήλεγχαν οικονομικά το 50% περίπου της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι το 1922 η Σμύρνη είχε 1,5 πληθυσμό εκ των οποίων οι μισοί ήταν Έλληνες. Δυστυχώς την περίοδο 1919-1922 μία σειρά λαθών της τότε πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας σε συνδυασμό με μία τυφλή εμπιστοσύνη προς τους τότε συμμάχους μας Βρετανούς και Γάλλους, οι οποίοι όμως όταν άλλαξαν τα συμφέροντα τους τάχθηκαν στο πλευρό του Κεμάλ Ατατούρκ, οδήγησαν στην μεγαλύτερη εθνική τραγωδία που βίωσε ο Ελληνισμός στην μακραίωνη ιστορία του μεγαλύτερη ίσως και από την απώλεια της Βασιλεύουσας το 1453 από τους Οθωμανούς.
Ερχόμενοι στο σήμερα 100 χρόνια μετά την Μικρασιατική καταστροφή η νέο-οθωμανική Τουρκία του Ερντογάν επιδιώκει την αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάνης στοχεύοντας σε μία μετα-μοντέρνα ανασύσταση της πάλαι ποτέ Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο ηγεμονισμός της Τουρκίας του Ερντογάν δεν περιορίζεται μόνο στο Αιγαίο, την Κύπρο και τα Βαλκάνια και στο όραμα της «Γαλάζιας πατρίδας» αλλά επεκτείνεται και στην Κεντρική Ασία με απώτερο στόχο τη δημιουργία του Μεγάλου Τουράν, δηλαδή της ενοποίησης όλων των τουρκόφωνων πληθυσμών από τα Βαλκάνια μέχρι και την επαρχία Σιντζιάνγκ της βορειοδυτικής Κίνας. Κλείνοντας την σύντομη εισαγωγική του ομιλία ο Δρ. Μπανούτσος τόνισε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αντλήσει διδάγματα από την τραγωδία της Μικρασιατικής καταστροφής και πως η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία θα πρέπει να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα έτσι ώστε να ενισχυθεί η αποτρεπτική μας ικανότητα έναντι του αναθεωρητισμού και ηγεμονισμού της σύγχρονης Τουρκίας.
Ο Βουλευτής της ΝΔ Ν. Αιτωλοακαρνανίας και Αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΝΑΤΟ, κ. Σπήλιος Λιβανός, τόνισε αρχικά ότι στα 100 χρόνια που πέρασαν από την Μικρασιατική Καταστροφή, η Ελλάδα κατάφερε να ενσωματώσει με επιτυχία τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, σεβάσθηκε και σέβεται τη Μουσουλμανική Μειονότητα της Θράκης που ανθεί, ενώ προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θρησκευτικές ελευθερίες σε όλη την επικράτεια. Η Ελλάδα βρισκόταν στη σωστή πλευρά ιστορίας σε όλες τις δύσκολες παγκόσμιες ιστορικές στιγμές και έκανε μία σαφή και απολύτως ορθή, κατά τη γνώμη του, επιλογή να ενταχθεί στη δυτική σφαίρα επιρροής. Μετά από τις περιπέτειες του εμφυλίου και της επταετούς χούντας, η Ελλάδα εξελίχθηκε σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία η οποία από το 1981 πορεύεται ως ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιζητά την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, τον σεβασμό των διεθνών συνθηκών και επιδιώκει την ειρηνική συνύπαρξη με την Τουρκία αλλά και την Ευρωπαϊκή της προοπτική. Η χώρα μας αποδέχεται μία και μόνο διαφορά με την Τουρκία αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, προσέρχεται στον διάλογο αλλά δεν ανέχεται την παραμικρή απειλή στα σύνορα της.
Η Ελλάδα κατόρθωσε να διαμορφώσει ένα πλέγμα διμερών και πολυμερών σχέσεων και να καταστεί εγγυήτρια της ειρήνης και της αναπτυξιακής προοπτικής της Νοτιοανατολικής Μεσογείου μέσα από την αξιοπιστία της που ενισχύθηκε σημαντικά από την επιλογή στήριξης της Ουκρανίας και την άμεση και δίχως αστερίσκους καταδίκη του αναθεωρητισμού και του επεκτατισμού της Ρωσίας.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Τουρκία είναι ένα αυταρχικό κράτος που φιμώνει την αντίθετη γνώμη και την ελευθεροτυπία, φυλακίζει πολιτικούς και κοινωνικούς αντιπάλους καταπιέζει μειονότητες και ανθρώπινα ή θρησκευτικά δικαιώματα ενώ αμφισβητεί έμπρακτα τις διεθνείς συνθήκες που η ίδια έχει υπογράψει μη αποδεχόμενη ουσιαστικά το Διεθνές Δίκαιο. Επιδιώκει την αναθεώρηση των συνόρων και εμπλέκεται σε επεκτατικούς πολέμους χωρίς ποτέ να έχει κάνει την αυτοκριτική της για διεθνή εγκλήματα και γενοκτονίες που έχει διαπράξει. Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία του Ερντογάν επιστρέφει ολοταχώς προς την Ανατολή, το δεσποτισμό, τον αυταρχισμό και τον αναθεωρητισμό, ασκεί μία επιθετική και επεκτατική ρητορική χωρίς να σέβεται τις σχέσεις καλής γειτονίας, τη συμμαχία μας το ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν προσπαθεί να ξεπεράσει τον Κεμάλ Ατατούρκ και να δημιουργήσει μια αυτοκρατορική Τουρκία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία του Ερντογάν ασκεί την προκλητική του πολιτική σε τέσσερις κατευθύνσεις: η πρώτη είναι προς τα δυτικά εις βάρος της Ελλάδας στο Αιγαίο και τη Θράκη με σαφή προοπτική την επικυριαρχία στα Βαλκάνια, η δεύτερη αφορά στη Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική επιβάλλοντας με τον τρόπο του την παράνομη νομή και κατοχή της ανεξάρτητης Ευρωπαϊκής Κύπρου και διεκδικώντας ρόλο ηγέτη στην προβληματική Λιβύη επιτιθέμενος ταυτόχρονα στα ζωτικά συμφέροντα της Αιγύπτου νοτιοανατολικά. Η τρίτη αφορά στην ανάκτηση της επιρροής των αραβικών πληθυσμών της περιοχής στραγγαλίζοντας τους Κούρδους και επεμβαίνοντας στρατιωτικά σε Ιράκ και Συρία. Η τέταρτη είναι η οικοδόμηση μίας ειδικής σχέσης με το Πακιστάν και μία ειδική συνεργασία με το Ιράν για κυριαρχία στον Καύκασο.
Η Τουρκία είναι αναθεωρητική δύναμη που αμφισβητεί την Συνθήκη της Λωζάννης η οποία έλυσε τα ζητήματα της ανταλλαγής πληθυσμών και ταυτόχρονα οριστικοποίησε το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και από τις δύο χώρες που ήταν και είναι ο λόγος που υπήρξε βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των λαών μας που έφτασε μέχρι και την υπογραφή του γνωστού Συμφώνου Φιλίας του 1930 μεταξύ του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Κεμάλ Ατατούρκ. Η Συνθήκη της Λωζάννης ρύθμισε σειρά ζητημάτων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, κυρίως καθόρισε αμετάκλητα το εδαφικό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και σε αυτό συνέβαλε και η Συνθήκη των Παρισίων του 1947 με την οποία αποκτήσαμε τα Δωδεκάνησα. Αυτή τη συνθήκη έρχεται να αμφισβητήσει εμπράκτως πλέον η Τουρκία με το όραμα της Γαλάζιας Πατρίδας και την ανήθικη εργαλειοποίηση των μεταναστών όπως έδειξε και η πρόσφατη ιστορία με τους 92 εξαθλιωμένους ανθρώπους που ξεγύμνωσαν οι Τούρκοι στα σύνορα στον Έβρο.
Αυτό είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου αναβίωσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ανάκτησης εδαφών τα οποία απώλεσε τους προηγούμενους αιώνες. Πριν το Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους αυτά τα θεωρούσαμε ρητορικές εξάρσεις προοριζόμενες για εσωτερική κατανάλωση, ιδιαίτερα ενόψει των επερχόμενων εκλογών στη γείτονα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία όμως απέδειξε ότι ζούμε σε μία εποχή όπου όλα δυστυχώς είναι πιθανά καθώς το διεθνές σύστημα εξουσίας αμφιταλαντεύεται προκειμένου να ισορροπήσει. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όλοι θα πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή ιδίως ο δυτικός κόσμος που εκπροσωπείται από τη συμμαχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ με ηγέτιδα δύναμη την Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) και από την άλλη βρίσκονται οι αναθεωρητικές δυνάμεις της Ανατολής όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία. Είναι γνωστή η επιδίωξη της Κίνας να εισβάλει στην Ταιβάν. Αυτόν το αναθεωρητισμό εκφράζει και η Άγκυρα μεθοδικά εδώ και πολλά χρόνια καθώς επιδιώκει να γκριζάρει το μισό Αιγαίο με σοφιστείες ενώ κατηγορεί την Ελλάδα ότι παρανόμως στρατιωτικοποιεί τα νησιά του Αιγαίου παραβιάζοντας, λένε οι Τούρκοι, τη Συνθήκη της Λωζάννης. Βεβαίως, την ίδια στιγμή αγνοεί ότι ο Ελληνικός στρατός στα νησιά αποτελεί νόμιμη άμυνα, κατά το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, απέναντι στην παρουσία μιας ολόκληρης στρατιάς στη Μικρά Ασία η οποία έχει ως κύριο, αν όχι μοναδικό στόχο την απόβαση στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου.
Η Ελληνική κυβέρνηση έχει χαράξει μία σταθερή εξωτερική πολιτική στην οποία κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η διαρκής ενημέρωση των φίλων και συμμάχων μας για τα όσα ανιστόρητα και επικίνδυνα ισχυρίζεται η Άγκυρα. Ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επιδίδεται σε έναν διπλωματικό μαραθώνιο ώστε να παρουσιαστούν οι ελληνικές θέσεις στα διεθνή fora. Καταγγέλλουμε με πάθος τις τουρκικές προκλήσεις, στηρίζοντας τα επιχειρήματά μας στο Διεθνές Δίκαιο. Η Ελληνογαλλική Συμφωνία, η Ελληνοαμερικανική συνεργασία, η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο, ο άξονας Αθήνας – Τελ Αβίβ λειτουργούν όλα μαζί και το καθένα ξεχωριστά ως μία πανίσχυρη γραμμή άμυνας απέναντι στη Τούρκικη επιθετικότητα. Στα πλαίσια του ΝΑΤΟ ιδιαίτερα, υπάρχει πλέον μία έντονη δυσαρέσκεια ως προς την Τουρκία η οποία έρχεται ως συνέπεια της αποβολής της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35. Σε στρατιωτικό επίπεδο, η κυβέρνηση έχει δρομολογήσει μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα ορισμένα εκ των οποίων υλοποιούνται, ήδη τα πρώτα Ραφάλ σκίζουν τους αιθέρες του Αιγαίου δημιουργώντας υπεροπλία ενώ αναμένονται και οι φρεγάτες Μπελάρα.
Κλείνοντας, ο κ. Λιβανός τόνισε ότι η Μικρασιατική Καταστροφή και ο ξεριζωμός των Ελλήνων από τις πατρογονικές εστίες χιλιάδων ετών ήταν αποτέλεσμα και ενός εσωτερικού διχασμού ανάμεσα στους Βενιζελικούς και τους υποστηρικτές του βασιλιά Κωνσταντίνου. Παρά ταύτα, η Ελλάδα έγινε αυτό που είναι σήμερα και δεν είναι λίγο. Είναι χρέος λοιπόν όλων των πολιτικών δυνάμεων να αποφύγουν το διχασμό και απέναντι στις μεγάλες απειλές να είμαστε ενωμένοι σαν μία γροθιά με αρραγές εθνικό μέτωπο.
Ο Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Ν.Φθιώτιδας και Μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων κ. Γιάννης Σαρακιώτης ανέφερε ότι φέτος συμπληρωθήκαν 100 χρόνια από τη χειρότερη τραγωδία του Ελληνισμού όταν οι ορδές του Κεμάλ κατάσφαξαν χιλιάδες Έλληνες στη Μικρά Ασία και στον Πόντο. Η ίδρυση του Τουρκικού κράτους το 1923 συνδυάστηκε με την προσήλωση στις διώξεις των διαφόρων εθνοτήτων και ιδιαίτερα των Ελλήνων. Δεν είναι τυχαίο ότι η Άγκυρα εμμένει να μην αναγνωρίζει το σύνολο των γενοκτονιών των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα σε ένα εθνικιστικό και αναθεωρητικό αφήγημα το οποίο έχει αναζωπυρωθεί τα τελευταία χρόνια και πάλι.
Το πρόβλημα του τουρκικού αναθεωρητισμού έγκειται στο γεγονός ότι η Τουρκία εκτιμά ότι είναι ισχυρότερη, όχι ότι όντως είναι ισχυρότερη, ενώ η Ελλάδα οφείλει να καλλιεργεί την πεποίθηση στην Άγκυρα ότι οι συσχετισμοί Δυνάμεων δεν θα της επιτρέψουν να επιτύχει τους επιθετικούς στόχους της καθώς πρωτίστως οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις αλλά και η ελληνική διπλωματία στο επίπεδο της διεθνούς νομιμοποίησης της τουρκικής ρητορικής μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά.
Το ζήτημα όμως είναι εμείς τι πράττουμε για να διαχειριστούμε αποτελεσματικά αυτήν την κατάσταση. Ορθώς εμμένουμε στην υπεράσπιση των αρχών του Διεθνούς δικαίου, της σταθερότητας και της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει μια πολιτική επαρκούς αποτροπής σε ποσοτικό και ποιοτικό επίπεδο.
Στη συνέχεια ο κ. Σαρακιώτης έκανε κριτική στην κυβέρνηση για έλλειψη τήρησης του θεσμικού πλαισίου συντεταγμένης λήψης αποφάσεων για τα εξοπλιστικά προγράμματα. Όπως είπε, η κυβέρνηση αποφασίζει χωρίς να προηγηθούν τα απαραίτητα θεσμικά βήματα. Πρέπει να υπάρξει εξορθολογισμός στην λήψη αποφάσεων και διακομματική συνεννόηση στην εξωτερική πολιτική χωρίς μικροπολιτικά παιχνίδια. Η επέκταση των χωρικών μας υδάτων στο Ιόνιο δεν περιλάμβανε το στενό των Κυθήρων ούτε προέβλεπε μελλοντικές επεκτάσεις στα νότια της Κρήτης όπως είχε προτείνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Στη Νότια Κρήτη εκδηλώνεται ο τουρκικός αναθεωρητισμός με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προτείνει την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας. Ανέφερε επίσης ότι η ακύρωση του ταξιδιού του Ισραηλινού Υπουργού Άμυνας στο Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας και η επίσκεψη του στη Τουρκία δείχνει ότι η συμμαχία με το Ισραήλ δεν προχωράει έτσι εύκολα. Ο τούρκικος αναθεωρητισμός έχει βαθιές ρίζες. Συνεπώς, οφείλουμε να είμαστε σοβαροί με συνταγμένο λόγο. Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή αλλά και το 2023 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση του Τούρκικου κράτους και η Τουρκία έχει βάλει ως στόχο να αναδειχτεί ως μια περιφερειακή δύναμη με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ο Επίκουρος Καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Διεθνών Σχέσεων και Διπλωματίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς Δρ. Διονύσης Τσιριγώτης τόνισε ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ απαιτεί συμφωνίες με τα εμπλεκόμενα κράτη ενώ η επέκταση της υφαλοκρηπίδας είναι αναφαίρετο εθνικό δικαίωμα, άρα και άμεσα εφαρμόσιμο. Στη συνέχεια ανέλυσε τα είδη κρατών που υπάρχουν: αναθεωρητικά και κράτη status quo. Τα πρώτα επιθυμούν αλλαγή συσχετισμού ισχύος και επέκταση ενώ τα δευτέρα επιζητούν τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων. Τα αναθεωρητικά κράτη είναι επεκτατικά και επιδιώκουν συνεχώς μεγέθυνση των ωφελημάτων τους στο γεωπολιτικό πεδίο. Η Τουρκία ανήκει ξεκάθαρα στα αναθεωρητικά κράτη βασιζόμενη σε δύο δόγματα, της Γαλάζιας Πατρίδας και του Νέο-Οθωμανισμού.
Η Γαλάζια Πατρίδα εδράζεται σε δύο πυλώνες: 1) Επέκταση θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, 2) Κοσμοθεωρία της θαλάσσιας κυριαρχίας. Η κοσμοθεωρία αυτή βασίζεται στο θεωρία του στρατηγικού βάθους. Το τουρκικό ναυτικό έχει ως στόχο την επέκταση της κυριαρχίας σε διάφορες περιοχές ζωτικού συμφέροντος στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία δεν είναι ικανοποιημένη με την υπάρχουσα κατάσταση και επιθυμεί την αναθεώρηση της και παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου. Ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ μιλάει για δυο κράτη στην Κύπρο. Η Τουρκία επιχειρεί να ανατρέψει τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας και να αλλάξει την ισορροπία ισχύος υπέρ της. Ιδιαίτερα από το 1973 όταν βρεθήκαν κοιτάσματα πετρελαίου στη Θάσο, η Τουρκία προσπαθεί να θέτει συνεχώς θέματα κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.
Το δόγμα του Νέο-Οθωμανισμού από την άλλη επιδιώκει να συσπειρώσει τον ισλαμικό κόσμο υπό την επιρροή της. Η Τουρκία προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και στον Καύκασο. Η Τουρκία επιδεικνύει μια προβολή ισχύος στην περιοχή αυτή επιδιώκοντας να καταστεί σημαντικός γεωπολιτικός παράγοντας. Για αυτό το λόγο επεμβαίνει σε πολλές περιοχές κρίσεων ώστε να εκμεταλλεύεται τις περιστάσεις (πχ. Ουκρανία, Λιβύη, Συρία). Ως μέλος του ΝΑΤΟ, εμφανίζεται ως κράτος που διασυνδέει την Δύση με την Ανατολή όπως έκανε και η Βυζαντινή αυτοκρατορία. Εμφανίζεται ως «επιτήδειος ουδέτερος» ώστε να βρίσκεται πάντα σε θέση ισχύος. Χρησιμοποιεί ήπια ισχύ για να επιτυγχάνει μεγάλα οφέλη σε κάθε περίπτωση.
Ο Δρ.Τσιριγώτης αναφέρθηκε τέλος στην Μικρασιατική Καταστροφή λέγοντας ότι η επέκταση της Ελλάδας προς την Ιωνία προκάλεσε την αντίδραση του Κεμάλ ο όποιος χρησιμοποίησε το κριτήριο της εθνικής ταυτότητας για να κυριαρχήσει. Έτσι, δημιουργήθηκε η ιδέα του τούρκικου εθνικού κράτους. Η Ελλάδα ναι μεν ανήκει στην Δύση αλλά θα πρέπει να λαμβάνει γεωπολιτικά ανταλλάγματα όπως κάνει η Τουρκία.
Ο Διδάσκων Θεωρίας Διεθνών Σχέσεων, Γεωπολιτικής και Τουρκικής Εξωτερικής Πολιτικής στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δρ. Μάρκος Τρούλης ανέλυσε την αναθεωρητική στάση της Τουρκίας ιδιαιτέρα τα τελευταία χρονιά. Τόνισε ότι ο αναθεωρητισμός της Τουρκιάς οφείλεται στη δομή του τούρκικου κράτους που βασίζεται στην εθνική ομοιογένεια απωθώντας ή ενσωματώνοντας τις ετερόκλητες εθνότητες που ζούσαν στο έδαφος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Για την Τουρκία, οι εθνικές επαναστάσεις ήταν απλώς στάσεις κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και γι” αυτό μας αντιμετωπίζουν ως πρώην υπηκόους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η Τουρκία βασίζεται στην ισλαμοποίηση και τον εθνικισμό. Προσπαθεί να συγκεράσει τον ισλαμισμό με το εθνικό κράτος. Στην ουσία ζητά την αναθεώρηση της Συνθήκης τη Λωζάννης η όποια στην ουσία είναι ευνοϊκότερη για την Τουρκία από την προηγούμενη Συνθήκη των Σεβρών την όποια αντικατέστησε. Αυτή τη συνθήκη αμφισβητεί ο Ερντογάν για να φτιάξει κράτη δορυφόρους γύρω της. Μετά την πτώση του Κομμουνισμού και την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, άνοιξαν νέες εύκαιρες για διάδοση και αύξηση της ισχύος της στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και στη Κεντρική Ασία. Έτσι μπόρεσε να διεισδύσει σε περιοχές κρίσεων και να δημιουργήσει τη δίκη της επιρροή. Η Αραβική άνοιξη ήταν η τέλεια ευκαιρία της Τουρκίας να κινηθεί κατά των Κούρδων, να επέμβει στη Σύρια και την Λιβύη και να αποκομίσει μέγιστα οφέλη σε κάθε επίπεδο, γεωπολιτικό και γεωοικονομικό. Η Ελλάδα δυστυχώς τα τελευταία χρονιά βίωσε μια τρομακτική οικονομική κρίση που καθυστέρησε την υλοποίηση νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Αυτό το κενό ισχύος εκμεταλλεύτηκε η Τουρκία για να γίνει διεκδικητική στο Αιγαίο και να αξιώνει δικαιώματα. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι μια επίδειξη ισχύος στην περιοχή. Περεταίρω η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε την μετατόπιση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ προς την Κίνα και την Άπω Ανατολή ώστε να καταστεί περιφερειακή δύναμη στην Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ θα την ήθελαν τοποτηρητή στην Ανατολική μεσόγειο ενώ η Τουρκία θέλει να είναι περιφερειακός ηγεμόνας στην περιοχή. Η Τουρκία λοιπόν εμφανίζει μέγιστο αναθεωρητισμό αυτή τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, που η Λιβύη έχει κρίση και αποκομίζει γεωπολιτικά και γεωοικονομικά ωφέλη από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και άλλες χώρες ώστε να δίνει την στήριξη της. Την ίδια ώρα παρουσιάζεται ως ειρηνοποιός ενώ εργαλειοποιεί και το μεταναστευτικό.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα είναι ο επισπεύδων δρών άμεσα θιγόμενος και πρέπει να καταστήσει σαφές ότι κινδυνεύει η νοτιανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Το γεγονός ότι Ισραηλινός Υπουργός Άμυνας πάει στην Τουρκία και όχι στην Ελλάδα δείχνει ότι δεν είμαστε πολύτιμοι σύμμαχοι για το Ισραήλ αλλά φοβικοί. Καμία χώρα δεν συμμαχεί με μια ηττοπαθή δύναμη που δεν διεκδικεί τα δικαιώματα της. Άρα, πρέπει να γίνουμε πιο ενεργοί δρώντες και να καταστούμε χρήσιμοι σύμμαχοι που παίρνουμε και ανταλλάγματα.
Ο Διδάκτωρ Πολιτικής και Αισθητικής Φιλοσοφίας και Συγγραφέας Δρ. Δημήτριος Γκίκας αναφέρθηκε σε μια άποψη του Ίωνα Δραγούμη την εποχή της Μεγάλης Ιδέας ότι δεν πρέπει να επεκταθούμε στρατιωτικά στη Μικρά Ασία αλλά να κάνουμε μια συνομοσπονδία με την Τουρκία ώστε να επικρατήσουμε σταδιακά σε αυτήν. Αναθεωρητισμός υπήρχε πάντα στην Τουρκία όπως δείχνουν τα γεγονότα του 1955 και του 1974. Επεδίωκε την εθνική ομογένεια και την επικράτηση του εθνικού κράτους σε μια νέα ταυτότητα.
Η Ελλάδα πρέπει να αρχίσει να γίνεται ο διαμορφωτής των εξελίξεων και να μην συρόμαστε σε ότι αποφασίζουν οι άλλοι. Η Τουρκία θέλει να αλλάξει την ισορροπία ισχύος στην περιοχή υπέρ της. Η Ελλάδα πρέπει να έχει μια άλλη κουλτούρα που να μπορεί να βελτιώσει την θέση της που είναι εκ των πραγμάτων ισχυρή γεωπολιτικά λόγω θέσης. Η Ελλάδα πρέπει να διατυπώνει προτάσεις και όχι να βασίζεται αποκλειστικά στους συμμάχους της. Η δική μας ενδοτική κουλτούρα δίνει στην Τουρκία τη δυνατότητα να φέρεται επεκτατικά και προκλητικά. Η Ελλάδα δεν ζητά κυρώσεις για την Τουρκία. Δυστυχώς άλλοι αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς!
Στη συνέχεια ακολούθησε συζήτηση με τους συμμετέχοντες στο webinar.
Σε ερώτηση του Δρ. Μπανούτσου κατά πόσο συνεχίζει ο Ερντογάν την μετασοβιετική εξωτερική πολιτική του Οζάλ σήμερα, ο Δρ. Τρούλης απάντησε ότι η Τουρκία είναι σαφές ότι επιδιώκει να αυξήσει την επιρροή της στην Κεντρική Ασία. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Τουρκία ξεκίνησε την επεκτατική της πολιτική στον Καύκασο. Μετά αντιμετώπισε μία σοβαρή οικονομική κρίση και τώρα επανέρχεται με άξονα την ήπια ισχύ και την αύξηση της επιρροής της στους Τουρκόφωνους πληθυσμούς της Κεντρικής Ασίας. Η Τουρκία κινείται με υψηλό ρίσκο στην εξωτερική πολιτική της σε αντίθεση με την Ελλάδα που έχει μια φοβική αντιμετώπιση. Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι απαιτείται αλλαγή στην εξωτερική μας πολιτική ώστε να γίνουμε πιο διεκδικητικοί δρώντες και πολύτιμοι σύμμαχοι της Δύσης.
Δείτε το σχετικό βίντεο στον παρακάτω σύνδεσμο:
