Του Λάμπρου Τζούμη, Αντιστράτηγου ε.α. *
Τα ξημερώματα της 5ης προς 6ης Ιουνίου, γνωστής και ως D-Day, οι συμμαχικές δυνάμεις επιχειρούν απόβαση στη Νορμανδία στη Βόρεια Γαλλία, που τελούσε υπό ναζιστική κατοχή. Ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που άλλαξε το ρου της ιστορίας.
Είχε προηγηθεί πολύ καλή και λεπτομερής σχεδίαση από πλευράς συμμαχικών δυνάμεων μετά από απόφαση που ελήφθη σε σύσκεψη στην Τεχεράνη το Νοε. 1943. Ανώτατος Διοικητής της Συμμαχικής Εκστρατευτικής Δύναμης, ορίσθηκε ο Αμερικανός Στρατηγός Ντουάϊτ Αϊζενχάουερ. Διοικητής των χερσαίων αποβατικών δυνάμεων ανέλαβε ο Βρετανός Στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερι.
Από γερμανικής πλευράς Διοικητής των στρατευμάτων στο Δυτικό Μέτωπο ήταν ο Στρατάρχης Γκερντ φον Ρούντστεντ. Την περιφρούρηση των γαλλικών ακτών και την ενίσχυση του «Τείχους του Ατλαντικού» είχε αναλάβει ο Στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ, Διοικητής της Ομάδας Στρατιών «Β». Το «Τείχος του Ατλαντικού» όπως ονομαζόταν περιελάμβανε εκτεταμένο δίκτυο οχυρώσεων που κατασκευάστηκε από το 1942 έως το 1944. Τα έργα κάλυπταν σχεδόν ολόκληρο το μήκος των ακτών της Δυτικής Ευρώπης από την Ιβηρική Χερσόνησο μέχρι τη Νορβηγία και αποσκοπούσαν στην αντιμετώπιση της αναμενόμενης απόβασης των συμμάχων.
Η επιλογή της ακτής
Μετά την απόφαση των συμμαχικών δυνάμεων για αποβατική ενέργεια στη Γαλλία έπρεπε να επιλέξουν την περιοχή διεξαγωγής. Κατέληξαν σε δυο ακτές του Πα-Ντε-Καλαί βόρεια του Σηκουάνα και στις ακτές της Νορμανδίας. Για την επιλογή αυτών έλαβαν υπόψη τα παρακάτω :
– Την κοντινή απόσταση από τα λιμάνια επιβίβασης στη Βρετανία των αποβατικών δυνάμεων και φόρτωσης των υλικών. Τη δυνατότητα των φίλιων μαχητικών αεροσκαφών με βάση την εμβέλεια τους, για την κάλυψη των αποβατικών δυνάμεων και την προσβολή των εχθρικών θέσεων.
– Τις υποδομές που διέθεταν οι περιοχές απόβασης σε αεροδρόμια και λιμάνια για μεταφορά ενισχύσεων, καθώς και το υφιστάμενο οδικό δίκτυο που θα τους επέτρεπε ταχεία μετακίνηση στο εσωτερικό της Γαλλίας.
– Τις υπάρχουσες εχθρικές οχυρώσεις και τις γερμανικές δυνάμεις.
Ως περιοχή απόβασης επιλέχθηκε τελικά η Νορμανδία επειδή οι ακτές της ήταν σχετικά υπήνεμες, η περιοχή ήταν λιγότερο οχυρωμένη, δεν την κατείχε σημαντικός αριθμός γερμανικών δυνάμεων και μπορούσε να απομονωθεί με την καταστροφή των γεφυρών των ποταμών Σηκουάνα και Λίγηρος.
Τα λάθη των Γερμανών
Επειδή οι Γερμανοί ανέμεναν την απόβαση, υπήρξε λεπτομερές συμμαχικό σχέδιο παραπλάνησης για την ημέρα και το σημείο που θα διεξαγόταν, προκειμένου να πειστεί η Γερμανία ότι η συμμαχική επίθεση θα γινόταν οπουδήποτε αλλού εκτός από τη Νορμανδία.
Το διάστημα 5 – 7 Ιουνίου κρίθηκε ως καταλληλότερο για την απόβαση, καθώς θα συνδυαζόταν με την έναρξη ρωσικής επίθεσης στο Ανατολικό Μέτωπο και το χρονικό διάστημα αυτό η παλίρροια ήταν στο χαμηλότερο σημείο της με αποτέλεσμα τα κρυμμένα γερμανικά εμπόδια να είναι ορατά.
Η γερμανική άμυνα είχε προβλήματα Διοικήσεως που υπήρξαν καθοριστικά για την ήττα. Ο Γκερντ Φον Ρούντστεντ, αν και Αρχιστράτηγος δεν ήλεγχε το Ναυτικό και την Αεροπορία, επομένως δεν είχε τη δυνατότητα να συντονίζει τις επιχειρήσεις των τριών κλάδων. Το Ναυτικό ασκούσε τον έλεγχο στις επάκτιες πυροβολαρχίες, η Αεροπορία στους αλεξιπτωτιστές και στις αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες.
Ο διορισμός του Ρόμελ ως Διοικητή της Ομάδας Στρατιών «Β», υφισταμένου του Ρούνστεντ, δημιούργησε ένα ακόμα πρόβλημα Διοικήσεως, καθόσον υπήρχε διαφορά απόψεων μεταξύ τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η στρατηγική που θα έπρεπε να ακολουθηθεί για την αντιμετώπιση της συμμαχικής απόβασης, θέμα για το οποίο οι δύο Στρατάρχες ήρθαν σε ρήξη. Ο Ρόμελ υποστήριζε τη διασπορά των τεθωρακισμένων μεραρχιών κατά μήκος των ακτών ώστε να αντιμετωπίσουν την απόβαση στο αρχικό στάδιο, ενώ ο Ρούντστετ τη δέσμευση αυτών με σκοπό τη διεξαγωγή έγκαιρων αντεπιθέσεων ώστε να παρέμβουν με όγκο πυρός και να αντιμετωπίσουν τα συμμαχικά προγεφυρώματα ή αεροπρογεφυρώματα.
Η γερμανική διοίκηση διέπραξε επίσης ένα σημαντικότατο στρατηγικό σφάλμα που αφορούσε την εκτίμηση σχετικά με την περιοχή απόβασης. Ανέμενε τη συμμαχική επιχείρηση στο Καλαί, το στενότερο σημείο της Μάγχης και όχι στη Νορμανδία, όπου το πυροβολικό δεν ήταν επαρκές και οι δυνάμεις που επάνδρωναν την τοποθεσία ήταν από στρατεύματα αμφίβολης αξίας που είχαν αποσυρθεί από το ανατολικό μέτωπο.
Χαρακτηριστικό επίσης της έλλειψης πληροφοριών από γερμανικής πλευράς είναι ότι την ημέρα που διεξήχθη η συμμαχική απόβαση ο Ρόμελ ήταν σε άδεια στη Γερμανία για τα γενέθλια της συζύγου του.
Η διεξαγωγή της απόβασης
Στην πρώτη φάση τα επιχείρησης συμμετείχαν από συμμαχικής πλευράς περίπου 150.000 άνδρες που συγκροτούσαν την αποβατική δύναμη 25.000 περίπου αλεξιπτωτιστές και περισσότερα από 5.000 πλοία για να υποστηρίξουν την απόβαση, που ονομαζόταν «Επιχείρηση Overlord» (Επικυρίαρχος). Μεταξύ των συμμαχικών πλοίων υπήρχαν και ελληνικά (πολεμικά και εμπορικά). Η συμμαχική αεροπορία είχε απόλυτη κυριαρχία και διέθετε περίπου 6.500 αεροσκάφη διαφόρων τύπων (διώξεως βομβαρδισμού, μεταφορικά, κ.λπ) καθώς και αριθμό ανεμοπτέρων.
Αντικειμενικός σκοπός ήταν η δημιουργία προγεφυρώματος σε μια έκταση κατά μήκος 100 χλμ. από την πόλη Καν έως το Χερβούργο, το οποίο θα έδινε τη δυνατότητα στα συμμαχικά στρατεύματα να αποβιβαστούν και να επιχειρήσουν εν συνεχεία στην Ευρώπη. Πριν την απόβαση είχε προηγηθεί συνεχής βομβαρδισμός θέσεων γερμανικών ραντάρ, υποδομών καυσίμων – πυρομαχικών, σιδηροδρομικών δικτύων και εφοδιοπομπών στην γαλλική ενδοχώρα σε διάφορες περιοχές, με σκοπό την παραπλάνησή σχετικά με την περιοχή της απόβασης.
Με την έναρξη της αποβατικής επιχείρησης και τη διάνοιξη θαλασσίων διαδρόμων από τα ναρκαλιευτικά, οι δυνάμεις αλεξιπτωτιστών προσγειώθηκαν στα μετόπισθεν των Γερμανών με σκοπό την δημιουργία αεροπρογεφυρωμάτων, τον έλεγχο γεφυρών και την προσβολή πυροβολικού και εφεδρειών. Παρά το γεγονός ότι δεν ολοκλήρωσαν σε όλους τους τομείς τους Αντικειμενικούς Σκοπούς που είχαν τεθεί κατόρθωσαν να σταθεροποιηθούν και να διατηρήσουν τις θέσεις τους κατά τη διάρκεια εκδήλωσης γερμανικών αντεπιθέσεων.
Οι αποβατικές συμμαχικές δυνάμεις παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες κατάφεραν την πρώτη μέρα να δημιουργήσουν προγεφυρώματα μικρής έκτασης στις ακτές με τις κωδικές ονομασίες Γιούτα, Ομάχα, Γκολντ, Τζούνο και Σουόρντ και σε ορισμένους τομείς να συνενωθούν με τις δυνάμεις αλεξιπτωτιστών που είχαν δημιουργήσει αεροπρογεφυρώματα. Τη σοβαρότερη γερμανική αντίσταση αντιμετώπισαν οι αμερικανικές δυνάμεις που επιχείρησαν στην ακτή Ομάχα και είχαν μεγάλες απώλειες.
Οι Γερμανοί θεωρώντας ότι η ενέργεια στην Νορμανδία ήταν παραπλανητική καθυστέρησαν να μετακινήσουν τις εφεδρείες τους με αποτέλεσμα να απολέσουν τη δυνατότητα προσβολής των συμμαχικών δυνάμεων στα αρχικά στάδια της απόβασης που ήταν ευάλωτες και αποτελούσαν εύκολο στόχο.
Η εδραίωση του προγεφυρώματος και η σύμπτυξη των Γερμανών
Μετά την εδραίωση του συμμαχικού προγεφυρώματος στη Νορμανδία, ο Στρατάρχης Ρούντστετ, την 1η Ιουλίου 1944, ζήτησε από την Ανώτατη Διοίκηση της Βέρμαχτ τη σύμπτυξη του γερμανικού μετώπου. Η πρόταση αυτή προέρχονταν από εισηγήσεις των υφισταμένων του Ρόμελ, τις οποίες ο ίδιος είχε εγκρίνει και διαβιβάσει στον προϊστάμενό του, Ρούντστετ.
Την ίδια ημέρα, ο αρχηγός της Βέρμαχτ Βίλχελμ Κάιτελ τηλεφώνησε στον Ρούνστετ, διαβιβάζοντάς του κατηγορηματική άρνηση του Χίτλερ σε οποιαδήποτε εισήγηση για εγκατάλειψη εδάφους με αποτέλεσμα ο Ρούνστετ να ζητήσει την απαλλαγή του από τη διοίκηση αφού του απαγορευόταν οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Σε τηλεφωνική επικοινωνία και στο ερώτημα του Βίλχελμ Κάιτελ: «Τι πρέπει να γίνει, κατά τη γνώμη σας, κ. Στρατάρχα;», απάντησε με τη φράση «Κάντε ειρήνη, ηλίθιοι. Τι άλλο σας μένει να κάνετε τώρα;».
Στις 2 Ιουλίου, ο Χίτλερ ανακοίνωσε πως αποδέχθηκε το αίτημα του Ρούνστετ για «ανάπαυση», αποστρατεύοντάς τον και του απένειμε τιμητικά το Σταυρό των Ιπποτών με Φύλλα Δρυός, την ανώτατη διάκριση που απονεμόταν στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Στη θέση του Ρούντστετ τοποθέτησε τον στρατάρχη Γκίντερ φον Κλούγκε
Η τελική συμμαχική επίθεση μετά τη συγκέντρωση δυνάμεων, ξεκίνησε στις 25 Ιουλ. 1944, και οδήγησε στη διάσπαση της γερμανικής αμυντικής γραμμής. Η απόβαση στη Νορμανδία αποτέλεσε καθοριστικό γεγονός για τη νικηφόρα έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπέρ των συμμαχικών δυνάμεων.
Περισσότερα άρθρα από το Λάμπρο Τζούμη:
*Ανάρτηση στο facebook
