Το πολιτικό σύστημα και η στρατιωτική οργάνωση των Αρχαίων Σπαρτιατών

ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Του Λάμπρου ΤζούμηΑντιστράτηγου ε.α. *

 

Το πολιτικό σύστημα των  Αρχαίων Σπαρτιατών και τη στρατιωτική οργάνωση πραγματικά εντυπωσιάζουν. Ενδιαφέρον έχει ο τρόπος που αντιμετώπιζαν αυτούς που αρνούνταν τη στράτευση ή δείλιαζαν κατά τη διάρκεια της μάχης. Τους αποκαλούσαν σκωπτικά «Τρέσαντες», δηλ. που  τρέμουν  από  φόβο. Έχαναν τα πολιτικά τους δικαιώματα, και ήταν στόχος κοινωνικής περιφρόνησης. Να επισημάνουμε ότι στη σύγχρονη Ελλάδα οι αντιρρησίες συνείδησης που αρνούνται να υπηρετήσουν το διαφημίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διορίζονται σύμβουλοι πρωθυπουργών.

Πολιτικό Σύστημα

Το πολιτικό σύστημα στην αρχαία Σπάρτη αποτελούνταν από τους Ομοίους, τους Εφόρους, τη Γερουσία και τους δύο Βασιλείς.

Οι Όμοιοι, ήταν αυτοί που είχαν ως κύρια ασχολία την άμυνα της πόλης, ευρισκόμενοι σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα και επιφυλακή. Η στρατιωτική εκπαίδευση ξεκινούσε στην ηλικία των επτά ετών και ολοκληρωνόταν στα 20 έτη. Υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία έως την ηλικία των 60 ετών. Πολίτες με πλήρη δικαιώματα θεωρούνταν μόλις έκλειναν το 30ο έτος της ηλικίας τους. Μετά από αυτό, μπορούσαν να ασκούν δημόσια αξιώματα, καθώς επίσης να λάβουν μέρος και να ψηφίζουν στη δημόσια συνέλευση που ονομαζόταν Απέλλα, η οποία περιλάμβανε ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό των Ομοίων. Συνεδρίαζαν περίπου μία φορά τον μήνα όπου ψήφιζαν φανερά και δια βοής τις προτάσεις που υπέβαλαν οι Βασιλείς, οι Έφοροι και η Γερουσία. Σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των κυβερνώντων η Απέλλα λάμβανε την τελική απόφαση, π.χ. για την έναρξη ή όχι μιας πολεμικής εκστρατείας.

Οι έφοροι επόπτευαν τους βασιλείς και είχαν εκτελεστική και δικαστική εξουσία. Ήταν οι επιτηρητές του εκπαιδευτικού συστήματος, ρυθμιστές του πολιτεύματος, του νομοθετικού έργου και της εξωτερικής πολιτικής.

Η Γερουσία αποτελούνταν από τους δύο Βασιλείς και 28 γέροντες (άνω των 60 ετών), οι οποίοι εκλέγονταν δια βίου από την Απέλλα. Λειτουργούσε ως ανώτατο δικαστήριο και είχε ως αρμοδιότητα την εκδίκαση σοβαρών υποθέσεων.

Το δυαδικό σύστημα της βασιλείας είχε σχέση με το ότι ο ένας  αναλάμβανε την αρχηγία του στρατού στις εκστρατείες, ενώ ο άλλος ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια της πόλης, από τυχόν εξεγέρσεις.

Εκτός από τους Ομοίους άλλες κοινωνικές τάξεις ήταν οι Είλωτες δηλ. δουλοπάροικοι που προέρχονταν από κατοίκους περιοχών που είχαν καταλάβει οι Σπαρτιάτες και οι Περίοικοι δηλ. ελεύθεροι κάτοικοι που κατοικούσαν γύρω από τη Σπάρτη, στερούνταν πολιτικών δικαιωμάτων και δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν στη Απέλλα, αλλά πλήρωναν φόρους.

Υπήρχαν επίσης και κάποιες άλλες υποκατηγορίες που δεν είχαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα όπως οι Μόθακες, οι Νεοδαμώδεις και οι Υπομείωνες. Οι Μόθακες ήταν νόθοι, που είχαν προκύψει εκτός γάμου που είχαν πατέρα Σπαρτιάτη και μητέρα Είλωτα και οι Νεοδαμώδεις, ήταν πρώην Είλωτες. Στις κατηγορίες αυτές μπορούσε να τους χορηγηθούν πολιτικά δικαιώματα ως επιβράβευση για την συνεισφορά τους στον Σπαρτιατικό στρατό. Οι Υπομείωνες ή Τρέσαντες, πρώην Όμοιοι είχαν χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα για τους λόγους που προαναφέρθηκαν αρχικά .

Στρατιωτική εκπαίδευση

Η στρατιωτική εκπαίδευση ήταν υποχρεωτική, επίπονη, σκληρή, ομοιογενής και ξεκινούσε στην ηλικία των 7 ετών.

Από την ηλικία των 12 ετών τα παιδιά διανυκτέρευαν σε στρατώνα και όχι στα σπίτια τους. Η εκπαίδευση περιείχε πολύ σκληρές σωματικές ασκήσεις με στόχο την αντοχή στην πείνα τη δίψα, την κούραση και τις κακουχίες που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει κάποιος σε πολεμική εκστρατεία. Ενθαρρύνεται ο ανταγωνισμός, η πρωτοβουλία και η ανάπτυξη επιθετικού πνεύματος.

Από την ηλικία των 16 ετών εκπαιδεύονται στην πολεμική τέχνη και στη διατήρηση συνοχής της ομάδας κατά τη μάχη και προστασίας του συμπολεμιστή με την ασπίδα.

Στην ηλικία των 20 ετών η περίοδος αυτή της πολεμικής προετοιμασίας και εκγύμνασης τελειώνει με τη δοκιμασία της Κρυπτείας. Ο οπλίτης  πρέπει να αποσυρθεί, να παραμείνει κρυμμένος και να επιβιώσει με κάθε τρόπο ακόμα και μέσω της κλοπής. Παράλληλα αποστολή είχε το κυνήγι των Ειλώτων που είχαν χαρακτηριστεί ως επικίνδυνοι για τυχόν εξεγέρσεις.

Οι γυναίκες υπόκεινταν επίσης σε έντονες σωματικές ασκήσεις, όχι όσο των ανδρών, ήταν χειραφετημένες επειδή ο άνδρας έλειπε για πολύ καιρό από το σπίτι και κύρια αποστολή τους ήταν να εμφυσήσουν στα παιδιά τους το «Η Ταν ή επί Τας», όταν του έδιναν την ασπίδα του πολεμιστή, δηλ. «ή με αυτήν θα γυρίσεις νικητής ή επάνω σε αυτήν νεκρός».

Η φάλαγγα ήταν το κύριο σώμα του Σπαρτιατικού στρατού, αποτελούταν από Ομοίους και διέθετε διάφορα επίπεδα οργάνωσης. Οι οπλίτες που συγκροτούσαν τη φάλαγγα είχαν υψηλό ηθικό, μεγάλη συνοχή, συνδέονταν με βαθιά φιλία, καθόσον είχαν μεγαλώσει και εκπαιδευτεί μαζί. Φορούσαν ομοιόμορφους κόκκινους μανδύες  για να μην φαίνεται το αίμα στη μάχη, θώρακα στο στήθος και περικεφαλαία – κράνος στο κεφάλι. Κρατούσαν δόρυ στο δεξί χέρι, ασπίδα στο αριστερό και διέθεταν ξίφος. Ο κάθε οπλίτης με την ασπίδα του κάλυπτε το μισό του σήματός του και με το άλλο μισό την δεξιά πλευρά του συμπολεμιστή του που βρισκόταν στα αριστερά.

Η γενναιότητα, η πειθαρχία, η άψογη συνεργασία και η γενναιότητα ήταν στοιχεία που ξεχώριζαν τους Σπαρτιάτες οπλίτες από άλλους στρατούς. Το θάρρος και η υπέρβαση μπροστά στον θάνατο όπως έγινε στις Θερμοπύλες είχαν μοναδικό σκοπό το συμφέρον της πατρίδας και τους εξασφάλισαν την αθανασία.

 


Περισσότερα άρθρα από το Λάμπρο Τζούμη:

ΑΠΟΨΕΙΣ –ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΖΟΥΜΗΣ


 

 

*Ανάρτηση στο facebook

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ