Κεραυνοβόλος πόλεμος, «μπλίτζκριγκ», μύθος και πραγματικότητα.

Υπήρξε κάποιο δόγμα μπλίτζκριγκ ή κεραυνοβόλου πολέμου στον γερμανικό στρατό; Από πού προήλθε ο όρος και τι έκανε ο γερμανικός στρατός στην πραγματικότητα.

Ο μύθος του «κεραυνοβόλου πολέμου»

Η ταχύτητα της ήττας της Πολωνίας εξέπληξε τον κόσμο. Η έκπληξη αυτή αποτυπώθηκε με τον διαχρονικότερο, ίσως, τρόπο στο αμερικανικό περιοδικό ΤΙΜΕ, στο τεύχος της 25^ης Σεπτεμβρίου 1939, όπου οι επιχειρήσεις στην Πολωνία περιγράφηκαν ως ακολούθως:

«Το μέτωπο έχει χαθεί και μαζί του και η ψευδαίσθηση ότι είχε υπάρξει ποτέ κάποιο μέτωπο. Γιατί αυτός δεν είναι ένας πόλεμος θέσεων αλλά ένας πόλεμος γρήγορων εισχωρήσεων και αφανισμού – μπλίτζκριγκ, κεραυνοβόλος πόλεμος. Ταχυκίνητες φάλαγγες αρμάτων και θωρακισμένων οχημάτων κατέκλυσαν την Πολωνία ενώ βόμβες από τον ουρανό προήγγειλαν την άφιξη τους. Απέκοπταν τις επικοινωνίες, σκότωναν τα ζώα, διέσπειραν τους πολίτες και σκόρπιζαν τον τρόμο. Προελαύνοντας 50 χλμ. μπροστά από το πεζικό και το πυροβολικό κατέστειλαν τις πολωνικές άμυνες πριν καν προλάβουν να οργανωθούν. Και μετά, ενώ το πεζικό εκκαθάριζε ότι απέμενε, αυτές συνέχιζαν για να χτυπήσουν ξανά πολύ μακριά από αυτό που αποκαλούνταν μέτωπο».

Μετά από αυτό το κείμενο η λέξη μπλίτζκριγκ, ως κάποιου είδους περιγραφή των γερμανικών επιχειρήσεων, διαδόθηκε πρώτα στον αγγλοσαξονικό κόσμο και στη συνέχεια έγινε παγκόσμια. Υπήρχε όμως κάποιο δόγμα μπλίτζκριγκ στο γερμανικό στρατό τότε;

Ο υπηρεσιακός κανονισμός για τις επιχειρήσεις με τον οποίο εισήλθε στον Β΄ Π.Π. ο γερμανικός στρατός ήταν το εγχειρίδιο HDv 300 «Truppenführung» (Ηγεσία Στρατευμάτων στη Μάχη), το οποίο εκδόθηκε σε δύο μέρη το 1933 και το 1934. Η λέξη μπλίτζκριγκ δεν υπάρχει πουθενά εκεί μέσα όπως δεν υπάρχει και στα κείμενα των Γερμανών θεωρητικών του μηχανοκίνητου πολέμου, για παράδειγμα στο «Προσοχή Άρματα!» του Γκουντέριαν. Άρα, εύκολα μπορούμε να απαντήσουμε ότι δεν υπήρχε κάποιο δόγμα μπλίτζκριγκ στον γερμανικό στρατό το 1939.

Ήταν όμως η λέξη αυτή σε στρατιωτική χρήση; Φαίνεται ότι είχε εμφανιστεί σε τρία άρθρα που δημοσιεύτηκαν σε στρατιωτικά περιοδικά ανάμεσα στο 1935 και στο 1938 και αναφέρονταν στην ανάγκη της Γερμανίας για σύντομες νίκες για οικονομικούς λόγους. Επιπλέον, ο καθηγητής R.L. DiNardo έχει αναφέρει ότι με τη λέξη αυτή είχε περιγραφεί η μαζική επίθεση που θα εξαπέλυε μία αεροπορία για να καταστρέψει την αντίπαλη της. Δεν υπήρξε όμως κάποιος που χρησιμοποιώντας αυτή τη λέξη να είχε περιγράψει μία συγκεκριμένη επιχειρησιακή πρακτική στον χερσαίο πόλεμο. Η λέξη αυτή λοιπόν δεν βρίσκονταν σε ευρεία στρατιωτική χρήση ούτε είχε κάποιο συγκεκριμένο περιεχόμενο πέραν του υπαινιγμού της βιαιότητας και της ταχύτητας. Είναι άγνωστο αν ο ανταποκριτής του περιοδικού ΤΙΜΕ που έγραψε το παραπάνω κείμενο είχε διαβάσει κάποιο από αυτά τα στρατιωτικά άρθρα (μάλλον απίθανο) ή απλά γνώριζε αρκετά γερμανικά ώστε η λέξη αυτή να του φανεί κατάλληλη γι΄ αυτό που περιέγραφε. Σε κάθε περίπτωση αυτή έμεινε.

Στην ίδια τη Γερμανία ο όρος αυτός αντιμετωπίστηκε με διάφορους τρόπους. Στον Γκαίμπελς άρεσε και την χρησιμοποίησε ενώ ο Χίτλερ την αποκήρυξε ως ιταλικής εμπνεύσεως ανοησία. Πολλοί Γερμανοί στρατηγοί έμαθαν ότι διεξήγαγαν «μπλίτζκριγκ» μετά το τέλος του πολέμου, κατά την αιχμαλωσία τους, ενώ άλλοι δήλωσαν ότι το είχαν ακούσει αλλά το είχαν συνδέσει με την πράξη της αιφνιδιαστικής εισβολής χωρίς την προηγούμενη κήρυξη πολέμου.

Αφού λοιπόν ξεκαθαρίσαμε ότι δεν υπήρξε κάποιο δόγμα «μπλίτζκριγκ» θα εξετάσουμε ποια σχέση είχαν οι νέες ιδέες που εμφανίστηκαν στον Μεσοπόλεμο από τους θεωρητικούς των τεθωρακισμένων, όπως ο Γκουντέριαν, με την κλασική γερμανική στρατιωτική σκέψη και ποια ήταν στην πραγματικότητα η επιχειρησιακή πρακτική που ακολούθησε ο γερμανικός στρατός στην Πολωνία.

«Προσοχή Άρματα!» και «Truppenführung»

Όπως παρουσιάσαμε, το βιβλίο του Γκουντέριαν «Προσοχή Άρματα!» ουσιαστικά επικεντρώνεται στο ζήτημα της διεξαγωγής της εισχώρησης από μία δύναμη συνδυασμένων όπλων. Ας δούμε τι αναφέρει για το ίδιο θέμα ο ισχύον κανονισμός της εποχής. Ο κανονισμός «Truppenführung» στην παρ. 319 αναφέρει:

«Ο σκοπός της εισχώρησης είναι να καταστρέψει τη συνέχεια του εχθρικού μετώπου και να κυκλώσει τους «ώμους» που θα δημιουργηθούν από την εισχώρηση. Οι προϋποθέσεις για την επιτυχία είναι ο αιφνιδιασμός, η κατάλληλη εκλογή του εδάφους και η ύπαρξη ισχυρών δυνάμεων για την εκμετάλλευση της διάρρηξης. Επίσης δευτερεύουσες επιθετικές ενέργειες θα καθηλώσουν τον αντίπαλο στο υπόλοιπο μέτωπο και θα διευκολύνουν την εισχώρηση. Όσο βαθύτερα εισχωρήσει η επιτιθέμενη δύναμη τόσο δυσκολότερα ο αμυνόμενος θα μπορέσει να κρατηθεί σε μια νέα τοποθεσία συμπτυσσόμενος προς τα πίσω. Το ιππικό και οι μηχανοκίνητες δυνάμεις είναι οι καταλληλότερες για να εκμεταλλευτούν το ρήγμα. Μαχητικά-βομβαρδιστικά αεροσκάφη θα υποστηρίξουν την εκμετάλλευση προσβάλλοντας τις εχθρικές εφεδρείες».

Όπως βλέπουμε η γενική ιδέα είναι ίδια τόσο στο «Truppenführung» όσο και στο «Προσοχή Άρματα!» και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Η συμβολή του Γκουντέριαν δεν συνίστατο στο ότι προσκόμισε κάποια επαναστατική θεωρία του πολέμου αλλά στο ότι εισηγήθηκε νέες τεχνικές στην υπάρχουσα θεωρία. Εν προκειμένω, ο Γκουντέριαν οραματίστηκε ορθά ότι το άρμα μάχης μπορούσε να αποτελέσει το κύριο εργαλείο της μάχης εισχωρήσεως εάν απέφευγε να καθηλωθεί στη «ζώνη μάχης του πεζικού» και ωθούνταν με ταχύτητα στο βάθος της τοποθεσίας.

Η επιχειρησιακή πρακτική του γερμανικού στρατού στη Πολωνία

Έχοντας παρουσιάσει συνοπτικά την εισβολή του γερμανικού στρατού στην Πολωνία μπορούμε τώρα να την εξετάσουμε υπό το φως όσων ελέχθησαν παραπάνω.

Όπως φαίνεται στον χάρτη ο ελιγμός του γερμανικού στρατού στο επιχειρησιακό επίπεδο συνίστατο στην κύκλωση της μάζας του πολωνικού στρατού που βρίσκονταν στο δυτικό τμήμα της χώρας. Η επιδίωξη της κύκλωσης του αντιπάλου αποτελεί την πεμπτουσία της γερμανικής κλασικής στρατιωτικής σκέψης [1] όπως αυτή εξελίχθηκε από τους Μεγάλο Φρειδερίκο, Μόλτκε, Σλήφφεν μέχρι τον Μεσοπόλεμο [2]. Άλλωστε οι επιτυχίες του γερμανικού στρατού στα πρώτα χρόνια του Β΄ Π.Π. στην Πολωνία, στη Γαλλία και στη Ρωσία, ήταν όλες μεγάλες μάχες περικυκλώσεως. Σε αυτό το ζήτημα οι στρατηγοί των τεθωρακισμένων, όπως ο Γκουντέριαν, δεν εισηγήθηκαν τίποτε το διαφορετικό.

Η επιδίωξη της κύκλωσης απαιτούσε όπως η μία ή και οι δύο πτέρυγες του επιτιθέμενου να εισχωρήσουν σε βάθος στα νώτα του αμυνόμενου για να τον κυκλώσουν. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και η συνεισφορά του Γκουντέριαν ο οποίος συνέλαβε ότι η επιτυχία θα έρχονταν εάν ο εχθρός υφίστατο επίθεση ταυτόχρονα σε όλο το βάθος του. Ας δούμε πως λειτούργησε αυτό στην Πολωνία.

Η 10^η Στρατιά ήταν αυτή που είχε την κύρια προσπάθεια στον άξονα Σιλεσία – Βαρσοβία. Οι Πολωνοί περίμεναν ότι η επίθεση θα εκτελούνταν με την ταχύτητα που κινείται ο πεζός στρατιώτης, με τα άρματα μάχης να ακολουθούν και να υποστηρίζουν με πυρά ευθυτενούς τροχιάς. Όμως η επίθεση έγινε στο πνεύμα των ιδεών του Γκουντέριαν.

Σύμφωνα με το Γεωγραφικό Πλαίσιο (ΕΕ 101-1A, σ. 10) οι επιχειρήσεις μπορούν να διακριθούν σε εγγύς και σε βάθος. Στην προκειμένη περίπτωση επιχειρήσεις εγγύς διεξήχθησαν στον χώρο μεταξύ των συνόρων και του ποταμού Βάρτα ενώ επιχειρήσεις σε βάθος στον χώρο μεταξύ Βάρτα – Πιότρκοβ –Λύζα Γκόρα – Ραντόμ.

Ο σκοπός των επιχειρήσεων εγγύς της 10^ης Στρατιάς ήταν η διάρρηξη της πολωνικής τοποθεσίας συνόρων και στη συνέχεια η διάσπαση της με τη διάβαση του ποταμού Βάρτα. Ο σκοπός των επιχειρήσεων σε βάθος ήταν η ήττα της πολωνικής στρατηγικής εφεδρείας, η κατάληψη προγεφυρωμάτων επί του Βιστούλα και η σύνδεση της με την 3^η Στρατιά που ενεργούσε από τον βορρά ώστε να ολοκληρωνόταν η κύκλωση των πολωνικών δυνάμεων.

Η 10^η Στρατιά ενήργησε με τα δύο μηχανοκίνητα σώματα της σε πρώτο κλιμάκιο και τις τεθωρακισμένες τους μεραρχίες να ηγούνται της αρχικής κρούσης. Οι μεραρχίες αυτές αφού πέτυχαν τα αρχικά ρήγματα συνέχισαν και διάβηκαν τον ποταμό Βάρτα ενεργώντας επιχειρήσεις σε βάθος και άφησαν στις μεραρχίες πεζικού που ακολουθούσαν να ολοκληρώσουν τη μάχη εγγύς. Δηλαδή η 10η Στρατιά ενεργούσε ταυτόχρονα επιχειρήσεις εγγύς και σε βάθος.

Προωθούμενες μπροστά οι τεθωρακισμένες μεραρχίες εξέθεσαν τα πλευρά τους αλλά υπήρχε η βεβαιότητα ότι η ίδια η ταχύτητα της κίνησης τους ήταν αυτή που εξασφάλιζε την προστασία τους. Έτσι, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Γκουντέριαν, το πολωνικό αμυντικό σύστημα δέχθηκε επίθεση ταυτόχρονα σε όλο το βάθος του.

Μπορούμε λοιπόν συμπερασματικά να πούμε ότι αυτό που έγινε γνωστό ως «κεραυνοβόλος πόλεμος» ήταν επιθετικές επιχειρήσεις από μηχανοκίνητες δυνάμεις οι οποίες αφού δημιουργούσαν ρήγματα στην εχθρική αμυντική διάταξη προωθούνταν με ταχύτητα στο επιχειρησιακό βάθος του αντιπάλου με σκοπό να τον κυκλώσουν. Οι δυνάμεις αυτές στήριζαν την ασφάλεια των εκτεθειμένων πλευρών τους στην ίδια την ταχυκινησία τους ενώ άφηναν την εκκαθάριση της αμυντικής τοποθεσίας στο πεζικό που ακολουθούσε.

Σημειώσεις

[1] Ο διευθυντής των γερμανικών στρατιωτικών αρχείων Αντιστράτηγος Φρήντριχ φον Ράμπεναου τον Ιούνιο του 1940 συνόψισε την ουσία της γερμανικής κλασικής στρατιωτικής σκέψης ως εξής:

«Τι σημαίνει «κλασική στρατηγική»; Εμείς οι Γερμανοί την καταλαβαίνουμε όπως μας την μετέφερε ο Στρατάρχης Σλήφφεν στις μελέτες του υπό τον τίτλο «Κάννες». Εκεί περιλαμβάνονται τα αξιώματα της τέχνης του πολέμου τα οποία θα ισχύουν για όσο καιρό οι στρατηγοί θα διοικούν τις στρατιές. Ο Σλήφεν προέκρινε τη νίκη μέσα από την εκμηδένιση των εχθρικών δυνάμεων. Γι΄ αυτόν τον σκοπό η συγκέντρωση των δυνάμεων μας στο αποφασιστικό σημείο είναι αναγκαία, ακόμη και με κόστος την αδυναμία μας σε άλλους τομείς. Αυτή είναι η κλασική στρατηγική που γνωρίζουμε από το Λόυτεν μέχρι το Βατερλό, το Σεντάν και το Τάνενμπεργκ. Αυτή είναι η κληρονομιά του Μεγάλου Γενικού Επιτελείου».

[2] Ο γερμανικός στρατός τους πρώτους μήνες του Α΄ Π.Π. απέτυχε να κυκλώσει το μεγαλύτερο μέρος του γαλλικού στρατού. Το αν αυτό οφείλονταν στο ίδιο το σχέδιο Σλήφεν ή στην ανεπαρκή εφαρμογή του δεν θα μας απασχολήσει εδώ. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι εάν η πίστη του γερμανικού στρατού στην κύκλωση του αντιπάλου κλονίστηκε μετά από αυτή την αποτυχία.  Η απάντηση είναι ότι ο γερμανικός στρατός παρέμεινε προσκολλημένος στην ιδέα της κύκλωσης ενώ ο Σλήφφεν που εμπνεύστηκε το σχετικό σχέδιο ελάχιστα ή καθόλου έχασε από το κύρος του. Τα στοιχεία που στηρίζουν τον παραπάνω ισχυρισμό είναι πολλά και παρακάτω αναφέρονται ορισμένα:

• Μετά τον Α΄ Π.Π. πολλοί Γερμανοί στρατιωτικοί σε μελέτες και απομνημονεύματα προσπάθησαν καταρχήν να ρίξουν το βάρος της ήττας στους πολιτικούς και στη συνέχεια στα καθαρά στρατιωτικά ζητήματα στράφηκαν εναντίον του νεώτερου Μόλτκε και του Φάλκενχαϋν, τους οποίους κατηγόρησαν ότι ως Αρχηγοί του Μεγάλου Γενικού Επιτελείου απομακρύνθηκαν από τις αρχές του Σλήφεν.
• Στο βασικό εγχειρίδιο που εξέδωσε η Ράιχσβερ για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων το 1921 τονίζονταν ότι η επίθεση στο πλευρό και στα νώτα του εχθρού παρείχε τις καλύτερες προοπτικές για την εκμηδένιση του.
• Σε ασκήσεις που διεξάγονταν εκείνη την εποχή οι λύσεις που παρουσιάζονταν ήταν πάντα επίθεση στο πλευρό ή στα πλευρά του εχθρού. Στα συμπεράσματα μιας άσκησης διαβάζουμε: «Το πρόβλημα απαιτούσε την επίτευξη αποφασιστικής νίκης από μία μικρότερη δύναμη έναντι μίας μεγαλύτερης. Η επίθεση στο μέτωπο του εχθρού ακόμη και αν διενεργηθεί από δυνάμεις κλιμακωμένες σε μεγάλο βάθος δεν θα οδηγήσει στην επιτυχία. Το εχθρικό πλευρό και τα νώτα θα πρέπει να αποτελούν τον σκοπό. Δεν θα πρέπει να διστάσει κανείς, εάν οι περιστάσεις το επιτρέπουν, να αφαιρέσει δυνάμεις από το μέτωπο του, όσο είναι δυνατό, ώστε να εξασφαλίσει ότι η δύναμη που θα προσβάλει το εχθρικό πλευρό θα έχει συντριπτική υπεροχή».
• Το 1933 ο Αντιστράτηγος φον Κόχενχαουζεν έγραψε ότι «είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως οι ιδέες του Σλήφφεν δέχτηκαν μεγαλύτερη κριτική στις μέρες του παρά στις μέρες μας» ενώ ο Υποστράτηγος Φρήντριχ φον Μπήτιχερ συμπλήρωσε ότι «ο πόλεμος δεν διέψευσε τίποτα απ΄ όσα είχαμε διδαχθεί».
• Στο βασικό εγχειρίδιο για τις επιχειρήσεις που εκδόθηκε το 1933/34 (και αντικατέστησε αυτό του 1921) αναφέρεται ότι η επίθεση στο πλευρό είναι πιο αποτελεσματική από τη μετωπική επίθεση. Η υπερκέραση του ενός ή και των δύο πλευρών που εχθρού μέχρι βαθιά στα νώτα του μπορεί να φέρει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του εχθρού.
• To 1935 o Υποστράτηγος Φρήντριχ φον Ράμπεναου υποστήριξε σε σύγγραμμα του ότι τα σύγχρονα μέσα που έγιναν διαθέσιμα (μηχανοκίνηση, αεροπορία) ευνοούσαν την κύκλωση. Σε παρόμοια συμπεράσματα έφτασε το 1938 και ο Αντιστράτηγος Βάλντεμαρ Έρφουρθ σε βιβλίο του για τον αιφνιδιασμό.
• Το 1936 παρουσιάστηκε μία νέα έκδοση της μελέτης «Κάννες» του Σλήφφεν, την οποία προλόγισε ο τότε Αρχηγός του Στρατού Στρατηγός φον Φριτς, ο οποίος πολύ χαρακτηριστικά έγραψε: «Οι φωνές που σηκώθηκαν μετά τον πόλεμο και αμφισβήτησαν την ορθότητα της θεωρίας του Σλήφεν τώρα έχουν σωπάσει. Αναγνωρίζεται από όλους σήμερα ότι δεν ήταν η ιδέα της εκμηδενίσεως λάθος αλλά ήταν ο ανεπαρκής τρόπος που εφαρμόστηκε που οδήγησε στην αποτυχία. Πολλοί από αυτούς που άσκησαν κριτική κατηγόρησαν τον Σλήφεν ότι προσέγγιζε μονολιθικά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων. Η φράση «μανία της περικύκλωσης» φτιάχτηκε γι΄ αυτόν τον λόγο. Εγώ όμως λέω ότι όποιος κατηγορεί τον Σλήφεν για μονολιθικότητα ελάχιστα διείσδυσε στον κόσμο των ιδεών του».
• Την ίδια χρονιά το Γενικό Επιτελείο του Στρατού ανέθεσε σε μία επιτροπή από τρεις αξιωματικούς να διερευνήσουν τα λάθη που έγιναν στον πόλεμο και να υποβάλουν προτάσεις για το μέλλον. Όπως προηγουμένως και αυτοί κατέληξαν ότι η μηχανοκίνηση και η αεροπορία αποκαθιστούσαν την ιδέα της κύκλωσης και της επακόλουθης εκμηδένισης.
• Το 1938 ο Αντιστράτηγος Ευγένιος φον Τσόλνερ έγραψε ότι ο Σλήφεν δίδαξε στον γερμανικό στρατό «εφαρμοσμένη στρατηγική» σε αντίθεση με τη «φιλοσοφική στρατηγική» του Κλαούζεβιτς.
• Τέλος, το 1939 ο Συνταγματάρχης Χέρμαν Φερτς στο βιβλίο του «Η Τέχνη του Πολέμου Σήμερα και στο Μέλλον» επανέλαβε ουσιαστικά τις απόψεις του Σλήφφεν για την καθήλωση του εχθρικού κέντρου σε συνδυασμό με την επίθεση στο πλευρό γράφοντας: «Όταν το μέτωπο του εχθρού καθηλωθεί από μία επίθεση ώστε να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μίας εισχώρησης σε συνδυασμό με τον κίνδυνο της κύκλωσης μόνο τότε η ενέργεια μας είναι επαρκής. Μόνο αυτός ο κίνδυνος θα κάνει τον εχθρό αναποφάσιστο για το που να εμπλέξει τις εφεδρείες του και θα καταστήσει βέβαιη την υπεροχή του επιτιθέμενου στην πτέρυγα που ενεργεί την υπερκέραση».

Βιβλιογραφία

Citino, Robert. (1999). The Path to Blitzkrieg. Επανέκδοση. (2007). Mechanicsburg, PA: Stackpole Books.

Condell, Bruce και David T. Zabecki (επιμ.-μτφ) (2001). On the German Art of War: Truppenführung. Lynne Rienner Publishers.

Corum, James S. (1992). The Roots of Blitzkrieg. University Press of Kansas.

Creveld, Martin Van. (1994). Air Power and Maneuver Warfare. Ανατύπωση. (2002). Χονολουλού: University Press of the Pacific.

DiNardo, R. L. (1997). Germany’s Panzer Arm. Westport, CT: Greenwood Press.

Guderian, Heinz. (1937). Achtung – Panzer!. Μετάφραση: Christopher Duffy. (1992). Λονδίνο: Arms & Armour Press.

Gudmundsson, Bruce I. (1989). Stormtroop Tactics. Westport, CT: Praeger.

Paret, Peter. (επιμ.). (1986). Οι Δημιουργοί της Σύγχρονης Στρατηγικής. Μετάφραση: Ευάγγελος Κατσάνης. (2004). Αθήνα: Εκδόσεις Κωνσταντίνου Τουρίκη.

Schlieffen, Count Alfred von. Cannae. Μετάφραση: U.S. Army War College.( 1931). Fort Leavenworth, Kansas: The Command and General Staff Schoolpress.

Wallach, Jehuda L. (1986). The Dogma of the Battle of Annihilation. Westport, CT: Greenwood Press.

Wawro, Geoffrey. (2003). The Franco-Prussian War. Cambridge University Press.

Zaloga, Steven J. (2002). Poland 1939: The Birth of Blitzkrieg. Ανατύπωση. (2003). Οξφόρδη: Osprey Publishing.