Αν και η Τουρκία φροντίζει να συντηρεί το κλίμα έντασης στο Αιγαίο με διάφορους τρόπους, οι υψηλοί τόνοι έχουν πέσει.
Του Σταύρου Λυγερού
Δεν είναι μόνο το καλοκαίρι, που παραδοσιακά αφιερώνεται εκατέρωθεν στον τουρισμό. Είναι και το γεγονός ότι ο Ερντογάν «έχει απλώσει πολύ τραχανά» στα ανατολικά του. Εκτός αυτού, η Αθήνα όχι μόνο μέσω του υπουργού Άμυνας Καμμένου, αλλά και μέσω του υπουργού Εξωτερικών Κοτζιά έχει διαμηνύσει στην Ουάσιγκτον πως εάν πατηθεί η κόκκινη γραμμή οι εξελίξεις θα είναι ανεξέλεγκτες.
Μπορεί οι ΗΠΑ να κινούνται παραδοσιακά στη γνωστή γραμμή των ίσων αποστάσεων, αλλά έχουν διαβιβάσει στην Άγκυρα το ελληνικό μήνυμα με τη σύσταση να το λάβει σοβαρά υπόψη. Το γεγονός αυτό έχει υποχρεώσει τον Ερντογάν να κάνει δεύτερες σκέψεις. Συνειδητοποιεί πως ένα είδος θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο με σκοπό την εξασφάλιση μίας εύκολης συμβολικής νίκης, μπορεί να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου.
Ειδικά σε μία περίοδο που έχει ανοικτό στρατιωτικό μέτωπο στη Συρία και η προσπάθειά του να απομονώσει τους Κούρδους έχει πέσει στο κενό. Εκτός αυτού, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι σε μεγάλο βαθμό αποδυναμωμένες και με πεσμένο ηθικό, λόγω των εκτεταμένων εκκαθαρίσεων και του εμφυλιοπολεμικού κλίματος.
Αλλά και εάν δεν ήταν έτσι, ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται τους αξιωματικούς ούτε και μετά τις εκκαθαρίσεις. Φοβάται πως εάν τα πράγματα οδηγηθούν σε ελληνοτουρκική σύγκρουση, οι στρατηγοί εκ των πραγμάτων θα αποκτήσουν μεγάλη αυτονομία κινήσεων, την οποία ενδεχομένως να εκμεταλλευθούν για να τον ανατρέψουν. Επιπροσθέτως, το κλίμα για τη νεοοθωμανική Τουρκία είναι πιο αρνητικό παρά ποτέ και στην Ευρώπη και στην Ουάσιγκτον.
Πολιτικό όπλο η απειλή χρήσης βίας
Για όλους αυτούς τους λόγους, το σενάριο πρόκλησης ελληνοτουρκικής σύρραξης δεν είναι στην ατζέντα του Τούρκου προέδρου. Εάν παρόλα αυτά, ο Ερντογάν αποφασίσει να κάνει κάποια επιθετική κίνηση στο ελληνοτουρκικό μέτωπο, κατά πάσα πιθανότητα θα επιχειρήσει να δημιουργήσει κάποιου είδους τετελεσμένου με έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Προς το παρόν, πάντως, οι νεοοθωμανοί χρησιμοποιούν την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας ως πολιτικό όπλο, όπως και οι κεμαλιστές προκάτοχοί τους. Η Άγκυρα θα συνεχίσει με συστηματικότητα να προωθεί τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις της στο Αιγαίο.
Πρόκειται για στρατηγική, την οποία δρομολόγησε το μετακεμαλικό καθεστώς το 1973 και συνεχίζουν να την εφαρμόζουν οι νεοοθωμανοί. Στο επίπεδο αυτό, άλλωστε, είχε εξαρχής δημιουργηθεί μία όσμωση μεταξύ των δύο μεγάλων ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων της Τουρκίας.
Αυτή δεν ήταν εκ πρώτης όψεως ορατή, επειδή τα προηγούμενα χρόνια οι νεοοθωμανοί απέφευγαν να υψώνουν πολύ τους τόνους στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Η συγκρατημένη εκείνη στάση τους είχε ανοήτως δημιουργήσει στην Αθήνα τον μύθο για τον «καλό Ερντογάν» και τους «κακούς στρατηγούς».
Χωρίς ρίσκο και μεγάλο κόστος
Στην πραγματικότητα, η συγκρατημένη στάση του νεοοθωμανού ηγέτη οφειλόταν στο γεγονός ότι βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο με το βαθύ κράτος των κεμαλιστών από το 2002. Πιο συγκεκριμένα φρόντιζε να κρατάει χαμηλά τη θερμοκρασία στο Αιγαίο, επειδή φοβόταν μήπως οι στρατηγοί προκαλέσουν κάποιο θερμό επεισόδιο, με σκοπό να τον ανατρέψουν.
Το κρίσιμο ζήτημα σ’ αυτή τη φάση, ωστόσο, δεν είναι εάν η Άγκυρα θα συνεχίσει να προβάλει τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις της. Όπως προαναφέραμε, αυτό είναι δεδομένο. Το κρίσιμο ζήτημα είναι ο Ερντογάν να μη θεωρήσει πως μπορεί να δημιουργήσει θετικό για την Τουρκία τετελεσμένο με κάποιου είδους θερμό επεισόδιο, αλλά χωρίς ρίσκο και μεγάλο κόστος.
Για τους λόγους που προαναφέραμε, το σημείο-κλειδί είναι το χωρίς μεγάλο κόστος. Μετά τα Ίμια έχει δημιουργηθεί η εντύπωση στην Άγκυρα πως το ελληνικό πολιτικό σύστημα, αν και έχει ακόμα τη δυνατότητα στο στρατιωτικό επίπεδο, δεν έχει τη βούληση να απαντήσει δυναμικά κατά τρόπο που να προκαλέσει ισοδύναμο κόστος στην Τουρκία. Η εντύπωση αυτή έχει διαβρώσει την αξιοπιστία της ελληνικής αποτρεπτικής στρατηγικής.
Πρόκειται για εξαιρετικά επικίνδυνο γεγονός, επειδή ωθεί την Άγκυρα να προχωρήσει παραπέρα στον δρόμο του τυχοδιωκτισμού. Ένα θερμό επεισόδιο, όμως, έχει την τάση να κλιμακωθεί σε σύρραξη. Με άλλα λόγια, εάν ο Ερντογάν υπερβεί ένα όριο κινδυνεύει να προκαλέσει αυτό που στην πραγματικότητα δεν επιθυμεί. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η Αθήνα πρέπει να είναι εξαιρετικά σαφής σ’ αυτό το ζήτημα. Μόνο έτσι θα αποτρέψει μία τέτοια επικίνδυνη εξέλιξη.
Διαβάστε τη συνέχεια στο stavroslygeros.gr
