Το επιτελείο της γερμανικής μεραρχίας στον Β΄ Π.Π. Οργάνωση-λειτουργία.

Το επιτελείο των γερμανικών στρατιωτικών σχηματισμών του Β΄ Π.Π. ήταν δομημένο και οργανωμένο με έμφαση στην ταχεία διεξαγωγή των επιχειρήσεων.

 

 

Εισαγωγή

Κατά τον Β΄ Π. Π. οι γερμανικές μεραρχίες επέδειξαν μία ιδιαίτερη ικανότητα να ανταποκρίνονται σε ταχέως εξελισσόμενες επιχειρήσεις. Η ικανότητα αυτή οφείλονταν στην εκπαίδευση του προσωπικού τους, στην οργανωτική τους δομή, στα μέσα που διέθεταν και στην ποιότητα των διοικήσεων τους.

Οι διοικήσεις των σχηματισμών εκτελούν το έργο τους βοηθούμενες από το επιτελείο που ο εκάστοτε πίνακας οργανώσεως και υλικού τους έχει ορίσει. Το επιτελείο λοιπόν διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επιτυχία μιας επιχείρησης γι΄ αυτό και έχει αξία να μελετήσουμε το συγκεκριμένο ιστορικό υπόδειγμα.

Το επιτελείο και το έργο του

Κρίσιμα στοιχεία που αφορούν το επιτελείο και το έργο του αναφέρονται στον ισχύοντα, οικείο, κανονισμό για την επιχειρησιακή σχεδίαση (ΣΚ 30-1). Αυτά είναι:

  • Ο διοικητής και το επιτελείο του αποτελούν ένα στρατιωτικό σύνολο, με σκοπό την επιτυχή εκπλήρωση της αποστολής.
  • Η επιτελική εργασία είναι η μεθοδική και από κάθε πλευρά μελέτη τιθέμενου προβλήματος και η εισήγηση ιεραρχικά της ενδεδειγμένης λύσης για λήψη απόφασης. Η ενέργεια αυτή πρέπει να είναι ταχεία και ακριβής.
  • Η σημασία της εκτίμησης του επιτελείου αυξάνεται, όσο ο μειώνεται ο διαθέσιμος για σχεδίαση χρόνος.
  • Το επιτελείο πρέπει να οργανώνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζει την παροχή της καλύτερης βοήθειας στο διοικητή.
  • Το επιτελείο που είναι καλά οργανωμένο υποβοηθά το διοικητή, γιατί μειώνει τον χρόνο απόφασης αυτού. Η ικανότητα του επιτελείου εξαρτάται από την επαγγελματική ικανότητα των αξιωματικών που το αποτελούν. Οι αξιωματικοί επιτελείς πρέπει να διαθέτουν διοικητικά προσόντα και την ικανότητα να τα εφαρμόζουν σε επιτελικό ρόλο.

Από τα παραπάνω μπορούμε να συνάγουμε τα εξής:

  1. Η επιτελική εργασία ενώ οφείλει να είναι μεθοδική και ακριβής, οφείλει να είναι και ταχεία. Σε ταχέως εξελισσόμενες επιχειρήσεις οι αλληλοσυγκρουόμενες απαιτήσεις της μεθοδικότητας, της ακρίβειας και της ταχύτητας δοκιμάζουν με οριακό τρόπο τους αξιωματικούς του επιτελείου.
  2. Η συγκρότηση του επιτελείου είναι παράγοντας που επηρεάζει το αποτέλεσμα της επιτελικής εργασίας και ιδιαίτερα την ταχύτητα αυτής.
  3. Η ποιότητα του επιτελικού έργου εξαρτάται από την επαγγελματική ικανότητα των αξιωματικών του επιτελείου. Η ικανότητα αυτή στηρίζεται τόσο στη γνώση (κατάρτιση) όσο και στην προσωπικότητα (διοικητική ικανότητα).

Το επιτελείο της γερμανικής μεραρχίας

Κατά την έναρξη του Β΄ Π.Π. η γερμανική μεραρχία διοικούνταν (συνήθως) από έναν υποστράτηγο (Generalmajor) [1] ενώ δεν διέθετε υποδιοικητή όπως δεν διέθετε και επιτελάρχη. Η σύνθεση των τεσσάρων βασικών τμημάτων του επιτελείου της μεραρχίας ήταν όπως παρακάτω:

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ

Πολύ εύκολα επισημαίνει κανείς τόσο τον μικρό αριθμό των επιτελών όσο και τους χαμηλούς βαθμούς που αυτοί κατείχαν. Συγκριτικά, την ίδια εποχή, η διοίκηση και το επιτελείο της αμερικανικής μεραρχίας είχε την μορφή την οποία λίγο-πολύ έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα με υποδιοικητή, επιτελάρχη, βοηθούς επιτελάρχη και αντισυνταγματάρχες διευθυντές τμημάτων.

Στη γερμανική μεραρχία ο Διευθυντής Επιχειρήσεων, Αξιωματικός Ia, διοικούσε το επιτελείο, είχε δηλαδή ουσιαστικά και τον ρόλο του επιτελάρχη, και πάρα τον χαμηλό του βαθμό και τη σχετική του απειρία ήταν ο βασικός σύμβουλος του διοικητή της μεραρχίας. Ο μικρός αριθμός των επιτελών και οι χαμηλοί τους βαθμοί εξασφάλιζαν τη μικρότερη δυνατή τριβή στη διαδικασία λήψης απόφασης και παρακολούθησης των επιχειρήσεων.

Στις επιχειρήσεις ο διοικητής της μεραρχίας συνήθως ήταν προωθημένος με το τακτικό στρατηγείο του εκεί όπου εξελίσσονταν η κύρια του προσπάθεια. Ο Αξιωματικός Ia βρίσκονταν στο στρατηγείο της μεραρχίας, επικοινωνούσε με τον προϊστάμενο σχηματισμό, τις υφιστάμενες και τις γειτονικές μονάδες, παρακολουθούσε την εξέλιξη της μάχης, επιλαμβανόταν όλων των θεμάτων και ήταν πάντα έτοιμος να επέμβει με διαταγές ώστε να εξυπηρετηθεί ο σκοπός της επιχείρησης. Η παρουσία του κυριαρχούσε απόλυτα στο στρατηγείο της μεραρχίας. Ο Διευθυντής ΔΜ, Αξιωματικός Ib, αναπτύσσονταν στην Περιοχή Διοικητικής Μερίμνης (ΠΔΜ) της μεραρχίας ενώ το Κέντρο Συντονισμού Πυρών Υποστηρίξεως λειτουργούσε στον Σταθμό Διοικήσεως του συντάγματος πυροβολικού της μεραρχίας.

Κατά την απουσία του μεράρχου ο Αξιωματικός Ia μπορούσε να πάρει απόφαση για όλα τα θέματα εκτός από τα νομικής φύσεως. Ο μέραρχος συζητούσε όλα τα θέματα με τον Αξιωματικό Ia σχεδόν σαν ίσος προς ίσο, μία ιδιόμορφη κατάσταση που υπήρχε μόνο στον γερμανικό στρατό.

Από το σώμα στρατού και άνω οι γερμανικοί σχηματισμοί διέθεταν επιτελάρχη αλλά όχι και υποδιοικητή. Ο Αξιωματικός Ia της μεραρχίας επικοινωνούσε απευθείας με τον επιτελάρχη του σώματος στρατού και για επιχειρησιακά θέματα μπορούσε να ζητήσει την παρέμβαση του σώματος για να ανατραπεί μία απόφαση του διοικητού της μεραρχίας, η οποία ο ίδιος θεωρούσε ότι δεν εξυπηρετούσε κατά τον καλύτερο τρόπο τον ευρύτερο σκοπό της επιχείρησης. Στην πράξη αυτό συνέβη ελάχιστες φορές. Το βάρος της ευθύνης που έφερε ο Αξιωματικός Ia γίνεται καλύτερα κατανοητό από το γεγονός ότι όταν μία μεραρχία αποτύγχανε στην αποστολή της μαζί με τον διοικητή της, τις περισσότερες φορές, απομακρύνονταν και ο Αξιωματικός Ia, ο οποίος θεωρούνταν συνυπεύθυνος.

Βλέπουμε ότι ο γερμανικός στρατός εναπόθετε εξαιρετικά σημαντικές ευθύνες σε μικρούς στο βαθμό αξιωματικούς. Ποιο ήταν λοιπόν το σύστημα που παρήγαγε αυτούς τους αξιωματικούς; Η διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης των επιτελικών αξιωματικών του γερμανικού στρατού θα περιγραφεί σε επόμενη ανάρτηση. Τώρα θα παρουσιάσουμε κάποια παραδείγματα που κάνουν καλύτερα κατανοητά αυτά που αναφέρθηκαν.

Παραδείγματα

Περίπτωση 1η

Στις 15 Μαίου 1940 το Σώμα Στρατού του Γκουντέριαν είχε περάσει τον Μεύση στη Γαλλία και διεύρυνε το προγεφύρωμα που είχε δημιουργήσει στο Σεντάν. Οι δύο μεραρχίες του Σώματος επιτίθονταν δυτικά ενώ η τρίτη, η 10η Τεθωρακισμένη, ήταν ταγμένη αμυντικά, κάλυπτε το νότιο πλευρό του προγεφυρώματος και δέχονταν το βάρος των γαλλικών αντεπιθέσεων.

Σύμφωνα με το σχέδιο η Μεραρχία αυτή θα αντικαθιστούνταν από ένα Σώμα Στρατού που ακολουθούσε. Ενώ η μάχη μαίνονταν ο Γκουντέριαν με τον Σωματάρχη του εισερχόμενου Σώματος επισκέφτηκαν το στρατηγείο της 10ης Τεθωρακισμένης.

Ο διοικητής της Μεραρχίας βρίσκονταν στο μέτωπο και διεύθυνε τη μάχη. Στο στρατηγείο της Μεραρχίας βρίσκονταν ο Αξιωματικός Ia, ο οποίος διευθέτησε όλα τα θέματα της αντικατάστασης με τον Σωματάρχη του εισερχόμενου Σώματος χωρίς να απασχολήσει τον διοικητή του.

Περίπτωση 2η

Στις 22 Ιουνίου 1941 ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στη Ρωσία. Η 7η Τεθωρακισμένη Μεραρχία ήταν μία από τις μεραρχίες που προέλασαν πολύ γρήγορα και έφτασαν σε βάθος στη ρωσική επικράτεια. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η ΠΔΜ της Μεραρχίας να έχει μείνει πίσω ενώ ο χώρος που είχαν αφήσει πίσω τους τα τεθωρακισμένα δεν είχε εκκαθαριστεί και τμήματα του σοβιετικού στρατού που είχαν απομείνει αποτελούσαν απειλή για τι γερμανικές φάλαγγες ΔΜ.

Στις 27 Ιουνίου η Μεραρχία αντιμετώπιζε σοβαρή έλλειψη καυσίμων και πυρομαχικών. Την προηγούμενη οι φάλαγγες ΔΜ της μεραρχίας δεν είχαν καταφέρει να κινηθούν ενώ εκείνη την ημέρα, στις 14:00, ο Αξιωματικός Ib της Μεραρχίας, από την ΠΔΜ, ανέφερε στο στρατηγείο της Μεραρχίας ότι λόγω της βροχής, των καταστροφών στο δρόμο και της εχθρικής παρουσίας οι φάλαγγες θα εκκινούσαν την επομένη το πρωί. Ο Αξιωματικός Ia της Μεραρχίας ήταν απόλυτος: ανεξάρτητα από τον καιρό, τον εχθρό και την κατάσταση του δρόμου οι φάλαγγες θα εκκινούσαν στις 17:00 το αργότερο! Ο Αξιωματικός Ib όχι μόνο είχε τις φάλαγγες στον δρόμο στις 17:00 αλλά χρησιμοποιώντας την ευρηματικότητα του κατάφερε να πείσει τον διοικητή ενός συντάγματος που διέρχονταν να του παράσχει και ένα τμήμα για συνοδεία!

Περίπτωση 3η

Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1942 η 11η Τεθωρακισμένη Μεραρχία μεταφέρθηκε από τον κεντρικό τομέα στη δυτική πλευρά του ποταμού Τσιρ στη νότια Ρωσία για να συμμετάσχει στην επιχείρηση απεγκλωβισμού της 6ης Στρατιάς στο Στάλινγκραντ.

Το πρωί της 7ης Δεκεμβρίου είχαν καταφθάσει η διοίκηση και το επιτελείο της Μεραρχίας, οι διοικήσεις των μονάδων, τα άρματα της Μεραρχίας (15ο Σύνταγμα) και στοιχεία από τις υπόλοιπες μονάδες. Ο διοικητής της Μεραρχίας με τον Αξιωματικό Ia και τους διοικητές των συνταγμάτων βρίσκονταν στην όχθη του ποταμού και εκτελούσαν αναγνωρίσεις.

Στις 09:00 στο στρατηγείο της Μεραρχίας έφτασε η ακόλουθη διαταγή από το Σώμα:

«Εχθρικά άρματα από την περιοχή του Συσογιέφσκι έχουν εισχωρήσει προς τα νοτιοδυτικά. Το 15ο Σύνταγμα Αρμάτων να ετοιμαστεί για πιθανή αντεπίθεση».

Τη διαταγή στο στρατηγείο της Μεραρχίας έλαβε ένας υπολοχαγός, ο Αξιωματικός Ο4, ο οποίος στις 09:15 εξέδωσε προς το Σύνταγμα την ακόλουθη προειδοποιητική διαταγή:

«Ο εχθρός με 50 άρματα έχει εισχωρήσει στο αριστερό πλευρό της 336ης Μεραρχίας Πεζικού. Το Σύνταγμα να ετοιμαστεί για κίνηση άμεσα. Διαταγή θα ακολουθήσει».

Βλέπουμε ότι παρά το γεγονός ότι ο Μέραρχος, ο Αξιωματικό Ia και ο Διοικητής του Συντάγματος απουσιάζουν το σύστημα τίθεται σε κίνηση. Στις 09:25 η Μεραρχία έλαβε την ακόλουθη διαταγή από το Σώμα:

«Εχθρικά άρματα από την περιοχή του Συσογιέφσκι επιτίθενται νοτιοδυτικά με τα επικεφαλής στοιχεία να βρίσκονται στο Σοβχόζ 79. Η 11η ΤΘΜ να επιτεθεί εσπευσμένα, σε συνεργασία με την 336η ΜΠ, από το Verkhnesolonovskiy προς τα βόρεια και να απορρίψει τον εχθρό. Αποστείλατε αξιωματικό σύνδεσμο στην 336η ΜΠ άμεσα. Ταχύτητα επιβάλλεται».

Στις 09:30 άρματα της Μεραρχίας βρίσκονταν σε κίνηση προς τον χώρο της εχθρικής εισχώρησης. Αυτό που χαρακτήριζε τις γερμανικές ενέργειες ήταν ότι η ιδέα ενεργείας διαχέονταν γρήγορα προς τα κάτω και οι μονάδες τίθονταν σε κίνηση. Λεπτομερέστερες οδηγίες ακολουθούσαν ενώ οι μονάδες κινούνταν.

Περίπτωση 4η

Ο Χάιντς Γκέντκε έφτασε στο βαθμού του υποστράτηγου στη Βέρμαχτ και του αντιστράτηγου στον Ομοσπονδιακό Στρατό της Δυτικής Γερμανίας. Σε μία συνέντευξη του το 1979 περιέγραψε την αλληλεπίδραση Μεράρχου – Αξιωματικού Ia στον γερμανικό στρατό του Β΄ Π.Π. και τη διαφορά που παρατήρησε στη μεταπολεμική του καριέρα:

«Ο διοικητής της μεραρχίας και εγώ καθόμασταν στο ημιερπυστριοφόρο με τον χάρτη στα γόνατα μας και ανταλλάσσαμε απόψεις. Όταν φτάναμε στην απόφαση δίναμε ένα χειρόγραφο χαρτί με τη διαταγή στους διαβιβαστές για να τη μεταδώσουν.

»Τώρα το επιτελείο της μεραρχίας είναι σαν μικρή πόλη. Κάθε μέρα στην ενημέρωση του διοικητή παρίστανται 10, 12 ή 15 άτομα. Τότε έφτανε ένας άνθρωπος, ο Αξιωματικός Ia ή ο επιτελάρχης στο Σώμα. Ο μέραρχος μπορεί να έπινε τον πρωινό του καφέ όταν του παρουσιαζόμουν με τα χαρτιά μου. Η ενημέρωση ήταν πάντα σύντομη και κοφτή. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις θα καλούνταν και ο αξιωματικός πληροφοριών ή ΔΜ».

Ο Γκέντκε πίστευε ότι ο Δυτικογερμανικός στρατός είχε υιοθετήσει αυτές τις «κακές» συνήθειες από πους Αμερικανούς.

Επίλογος

Το γερμανικό υπόδειγμα ήταν προσανατολισμένο και δομημένο ώστε να υπερνικά την τριβή και την αδράνεια που είναι πανταχού παρούσες στους στρατιωτικούς οργανισμούς και να οδηγεί σε γρήγορους κύκλους λήψης αποφάσεων. Στα αρνητικά του συγκαταλέγονταν το γεγονός ότι κυριαρχούνταν από τους ανθρώπους των επιχειρήσεων κι έτσι ζητήματα πληροφοριών και ΔΜ έτειναν να παραβλέπονται.

Σημειώσεις

[1] Οι βαθμοί των ανώτατων αξιωματικών στον γερμανικό στρατό ήταν:

  • Generalmajor: Υποστράτηγος. Στον γερμανικό στρατό της εποχής, όπως και σε άλλους, απουσίαζε ο βαθμός του ταξίαρχου. Σύμφωνα με την αμερικανική αντιστοιχία: Στρατηγός ενός άστρου.
  • Generalleutnant: Αντιστράτηγος. Σύμφωνα με την αμερικανική αντιστοιχία: Στρατηγός δύο αστέρων.
  • General der (Infanterie, Panzertruppe, Kavallerie, Gebirgstruppe, Fallschirmtruppe, Artillerie, Pioniere, Nachrichtentruppe): Στρατηγός του/των (Πεζικού, Τεθωρακισμένων, Ιππικού, Ορεινών Στρατευμάτων, Αλεξιπτωτιστών, Πυροβολικού, Μηχανικού, Διαβιβάσεων). Σύμφωνα με την αμερικανική αντιστοιχία: Στρατηγός τριών αστέρων.
  • Generaloberst: Στρατηγός. Κατά κυριολεξία «Ανώτατος Στρατηγός», όπου το –oberst είναι υπερθετικός βαθμός του ober (ανώτερος) και όχι ο βαθμός του συνταγματάρχη. Σύμφωνα με την αμερικανική αντιστοιχία: Στρατηγός τεσσάρων αστέρων.
  • Generalfeldmarschall: Στρατάρχης.

Βιβλιογραφία

Γκέντκε, Χάιντς. (1979). Απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη. Columbus Laboratories.

Γκουντέριαν, Χάιντς. (1950). Οι Αναμνήσεις Ενός Στρατιώτου. Μετάφραση: Γ. Θεοφιλίδη. (1971). Αθήνα: Εκδόσεις Α. Καραβία – Α. Δημητριάδη.

ΕΕ 101-1A (ΣΚ 30-1). «Η Σχεδίαση στον Στρατό Ξηράς», ΓΕΣ/ΔΙΣΧΕΑ/2012.

Reinhardt, Hellmuth. (1954). «Size and Composition of Divisional and Higher Staffs in the German Army». MS P-139. U.S. Army, Europe, Historical Division.

Stolfi, R.H.S. (1991). A Bias for Action: The German 7th Panzer Division in France & Russia 1940-1941. Quantico, VA: Marine Corps Association.

_________. (2003). German Panzers on the Offensive. Atglen, PA: Schiffer Military History.

Walters, Robert G. Order Out of Chaos: A Case Study of the Application of Auftragstaktik by the 11th Panzer Division During the Chir River Battles 7-19 December 1942. Διπλωματική Εργασία. Naval Postgraduate School. Monterey, California, 1989.

Zabecki, David T. (2008). Chief of Staff: The Principal Officers Behind History’s Great Commanders. Annapolis: Naval Institute Press.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ