Γιορτάζετε σήμερα στο Λιτόχωρο η 143η Επέτειος της επανάσταση του Ολύμπου του 1878 και τιμάται ο Ευάγγελος Κοροβάγκος
Οι εορτασμοί γι΄ αυτήν την τόσο σημαντική πτυχή της ιστορίας της Μακεδονίας πραγματοποιούνται κάθε χρόνο με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Τη φετινή χρονιά, όμως, οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της 143ης Επετείου ματαιώθηκαν στο πλαίσιο της διασφάλισης της δημόσιας υγείας καθώς και των έκτακτων υγειονομικών μέτρων που ισχύουν για τις δημόσιες συναθροίσεις, λόγω Covid-19.
Στην επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Δίου-Ολύμπου στο www.dion-olympos.gr/1878-2021 υπάρχει ψηφιακό αφιέρωμα στην Επανάσταση του Ολύμπου του 1878. To αφιέρωμα περιλαμβάνει μια συλλογή αναμνηστικών ντοκουμέντων και έργων, που αναφέρονται στο ιστορικό γεγονός, ενώ η σελίδα θα εμπλουτίζεται με την προσθήκη νέου υλικού.
Η ιστορία της «Επανάστασης του Ολύμπου του 1878»
Η Επανάσταση των Μακεδόνων το 1878, είχε ως σκοπό την κατάργηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, – σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας θα προσαρτούνταν στη Βουλγαρία – και την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα.
Είχε προηγηθεί ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1878 κατά τον οποίο η Ελλάδα είχε κηρύξει στις 2 Φεβρουαρίου τον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου οι ελληνικές δυνάμεις μετά την προέλαση τους, υποχωρούν στις αρχικές τους θέσεις έπειτα από μεσολάβηση των μεγάλων δυνάμεων και την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.
Αναφέρεται ότι επαναστατικές εστίες την ίδια χρονιά, εντοπίζονται παράλληλα με τη Μακεδονία στη Θεσσαλία και την Κρήτη, με αίτημα την ένωση με το Ελληνικό κράτος. Στη Μακεδονία παρατηρήθηκε μεγαλύτερη προθυμία και ζωηρότερος ενθουσιασμός απ’ ότι στην στη Θεσσαλία. Η επανάσταση είχε δύο κύριες εστίες στη Μακεδονία, η μία βρισκόταν στον Όλυμπο, και η άλλη στο Βούρινο.
Το χρονικό της Επανάστασης του Λιτοχώρου
Η εξέγερση του Ολύμπου ξεκίνησε στο Λιτόχωρο στις 19 Φεβρουαρίου 1878 με επικεφαλής τον Κοσμά Δουμπιώτη, επεκτάθηκε στις γύρω περιοχές και πνίγηκε στο αίμα από τους Οθωμανούς, με τραγικό επίλογο την καταστροφή του Λιτοχώρου στις 4 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς. Στην επανάσταση του Λιτοχώρου που αποτέλεσε τον προπομπό για τις εξεγέρσεις σε όλη τη Μακεδονία συμμετείχαν σώματα από όλες της περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και από την Ανατολική Μακεδονία (κυρίως από το Μελένικο).
Η εξέγερση ξεκίνησε στο όρος Βούρινο με επικεφαλής τον Αναστάσιο Πηχεών. Στις 18 Φεβρουαρίου 1878, εξεγερμένοι από διάφορα μέρη της Δυτικής Μακεδονίας, σχημάτισαν στον οικισμό Μπούρινος την «Προσωρινή Κυβέρνησις της εν Μακεδονία επαρχίας Ελιμείας», ζητώντας την κατάργηση της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου και την Ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα, με πρόεδρο τον Λιτοχωρινό πρόκριτο Ευάγγελο Κοροβάγκο.
Το πρώτο από τα έργα της προσωρινής κυβέρνησης ήταν η σύνταξη διακήρυξης που απευθυνόταν προς τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Με το έγγραφο αυτό η επαναστατημένοι Μακεδόνες κήρυσσαν «την ένωσιν της Μακεδονίας μετά της μητρός Ελλάδας» και ζητούσαν από την Ευρώπη να υποστηρίξει το δίκαιο αγώνα τους και να προστατέψει τα γυναικόπαιδα από την τουρκική θηριωδία. Και η διακήρυξη καταλήγει :
«Διά τούτο ηναγκάσθημεν να καταφύγωμεν εις τα όπλα, ίνα αποθάνωμεν τουλάχιστον ως άνθρωποι και Έλληνες, εάν δεν μας επιτραπή να ζήσωμεν ως άνθρωποι λογικοί και ελεύθεροι».
Το θέρος του 1878, περίπου 15.000 ένοπλοι κλιμάκωσαν ένα ανταρτοπόλεμο στα ορεινά της Δυτικής Μακεδονίας από την Κοζάνη έως το Μοναστήρι. Οι επαναστάτες της Δυτικής Μακεδονίας δεν είχαν καμία βοήθεια από το Ελληνικό κράτος.
Στα Βόρεια της Μακεδονίας οι εξεγέρσεις έφτασαν μέχρι τα Βελεσσά, όπου δρούσε ο οπλαρχηγός Κατράκος με 50 άνδρες. Μετά την καταστολή της εξέγερσης, πολλοί Βελεσσιώτες αναγκάστηκαν να προσφύγουν στη Θεσσαλονίκη. Η εξέγερση σταμάτησε το χειμώνα του ίδιου έτους λόγω κακών καιρικών συνθηκών και έλλειψης οργάνωσης.
Συνέπειες
Η Μακεδονική επανάσταση του 1878 δεν πέτυχε το σκοπό της. Καταγράφηκε όμως διεθνώς η αντίθεση του Ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας στην προσάρτησή του σε μια Μεγάλη Βουλγαρία, και παράλληλα ενισχύθηκε η διπλωματική θέση της Ελλάδας αλλά και όσων χωρών αντιτίθενται στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.
Έτσι με μια νέα συνθήκη στο Συνέδριο του Βερολίνου τον Ιούνιο του 1878, τα Μακεδονικά εδάφη παρέμειναν Οθωμανικά και δεν προσαρτήθηκαν στη Βουλγαρία.
Ως αντίδραση στην εξέλιξη αυτή, ο Βουλγάρικος πληθυσμός της Μακεδονίας εξεγέρθηκε με παρόμοιο τρόπο το φθινόπωρο του 1878 στις περιοχές της Κρέσνας και του Ραζλογκ, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Ο Ευάγγελος Κοροβάγκος Πρόεδρος της Επαναστατικής Κυβέρνησης του Ολύμπου
Ο Ευάγγελος Κοροβάγκος γεννήθηκε στο Λιτόχωρο στο α’ μισό του 18ου αιώνα. Πρώτη γραπτή αναφορά σχετική για τον ίδιο έχουμε στο έργο του Ι. Δρακιώτη “Κώνωψ Ολύμπου….” που εκδόθηκε το 1870, αναφέρεται όμως στο Λιτόχωρο και για τις προηγούμενες δεκαετίες.
Στη σχετική αναφορά γίνεται λόγος για τον Ευάγγελο Κοροβάγκο “….νέον ευπαίδετον και ευάγωγον, διακρινόμενον επί τιμιότητι, ηθικότητι και ευθυκρισία και ευσυνειδησία. Δεν δύναται όμως να λάβει μέρος εις τα της κωμοπόλεως, ένεκα της Ελληνικής υπηκοότητος ήν φέρει”.
Το 1878 είναι ο Πρόεδρος της Επαναστατικής Κυβέρνησης του Ολύμπου, η οποία μπορεί εντέλει να απέτυχε στρατιωτικά, πέτυχε όμως διπλωματικά την αναθεώρηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, προς το συμφέρον του Ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας.
Μετά το άδοξο τέλος της Επανάστασης τον βρίσκουμε να υπογράφει την συνθηκολόγηση στο Λουτρό και κατόπιν μεταβαίνει στον Πειραιά, όπου η Μακεδονική επιτροπή τον υποδέχεται με τιμές, μαζί με τον επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο.
Το 1884 προτείνεται στο Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, η Σύσταση Προξενικού Πρακτορείου στην Κατερίνη και κρίνεται ο Ευάγγελος Κοροβάγκος ως ο πλέον κατάλληλος να το διευθύνει. Το Προξενικό Πρακτορείο ιδρύεται όντως το 1885, αλλά διορίζεται άλλος προξενικός πράκτορας, διότι η Οθωμανική Κυβέρνηση αρνείται το διορισμό του Κοροβάγκου, εξαιτίας του ενεργού ρόλου του κατά την Επανάσταση του 1878 στην περιοχή. Η Υψηλή Πύλη επιπλέον αρνείται να επιτρέψει στον Κοροβάγκο ακόμη και την επιστροφή και την απλή διαμονή στην πατρίδα του, το Λιτόχωρο, καθώς συνεχίζει να τον θεωρεί ύποπτο.
Έτσι ο Ευάγγελος Κοροβάγκος παραμένει στον Πειραιά μέχρι το τέλος της ζωής του (1895) λαμβάνοντας τιμητική κυβερνητική επιχορήγηση.
Στο Λιτόχωρο τιμάται κάθε χρόνο η «Επανάσταση του Ολύμπου του 1878» και η συμβολή σ΄ αυτή του Ευάγγελου κοροβάγκου, με στρατιωτική και μαθητική παρέλαση.
Πηγή: wikipedia.org, dion-olympos.gr
[…] […]