Ένα επίκαιρο άρθρο του Υποστράτηγου ε.α. Γαβρίλη Ευάγγελου, το οποίο αποσαφηνίζει την πραγματική έννοια του πατριωτισμού.
Ο όρος “πατριωτισμός” έχει χρησιμοποιηθεί, καπηλευθεί, σφετεριστεί, εκμεταλλευτεί, παρεξηγηθεί, αλλοιωθεί, κατηγορηθεί, ερμηνευτεί και παρερμηνευτεί, από πολλές πλευρές της πολιτικής ζωής, κατά το δοκούν.
Από τη μια πλευρά, ακραία εθνικιστικά στοιχεία προσπαθούν έντεχνα να ταυτίσουν, εξομοιώσουν και εξισώσουν ιδεολογικά την έννοια του “πατριωτισμού” με αυτή του “εθνικισμού” τον οποίο ασπάζονται, ενώ συγχρόνως, από την άλλη πλευρά, κάποιοι άλλοι παρερμηνεύουν τα αγνά πατριωτικά αισθήματα του απλού λαού, που αγανακτεί και αντιδρά, κατηγορώντας τον με ελαφρά τη καρδία ως “φασίστες” και “ακροδεξιούς”. Τι είναι τελικά ο πατριωτισμός;
Γράφει ο Ευάγγελος Π. Γαβρίλης, Υποστράτηγος ε.α. , Παιδαγωγός (ΕΚΠΑ), Σύμβουλος Εργασιακής Ψυχικής Υγείας & Επαγγελματικού Προσανατολισμού (MSc)
Ανήμερα της εθνικής μας γιορτής, ανήμερα της Παναγιάς του Έθνους μας, έτυχε να ακούσω στην τηλεόραση, ότι οι Τούρκοι προτίθενται να μετατρέψουν την «Αγιά Σοφιά» από μουσείο σε τζαμί. Στην ροή των ειδήσεων άκουσα επίσης, ότι τούρκικα μαχητικά αεροπλάνα παρενόχλησαν την πτήση του Έλληνα πρωθυπουργού προς το Αγαθονήσι.
Πρόσφατα, οι Τούρκοι, στα πλαίσια της στρατιωτικής άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα», πραγματοποίησαν σενάριο απόβασης σε «ελληνικό» νησί. Την ίδια περίπου χρονική περίοδο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με έπαρση λόγων, δήλωνε: «Σμύρνη…. εσύ που ρίχνεις τους γκιαούρηδες στη θάλασσα».
Από την άλλη μεριά, μαθαίνουμε, ότι ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα, όπου σταθεί και όπου βρεθεί θέτει θέμα «Τσαμουριάς», οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων με την Ελλάδα και δημεύει περιούσιες Ελλήνων. Οι Σκοπιανοί αυτοαναγορεύτηκαν σε «προστάτες» της Μακεδονικής γλώσσας.
Παντού, παντού τα μηνύματα εναντίον της χώρας μας πυκνώνουν και μείς εδώ, εμείς εδώ ψάχνουμε την….. «διχόνοια, που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή και καθενός χαμογελάει, πάρ’ το λέγοντας και συ ».
Γιατί τα λέω όλα αυτά; Γιατί δεν είναι η πρώτη φορά που οι Έλληνες, τώρα τελευταία, αναμετάξυ μας, στενοχωριόμαστε και μάλιστα πολύ. Ας ξαναθυμηθούμε κάποια περιστατικά που συνέβηκαν στο πρόσφατο παρελθόν και δημιούργησαν μια μελαγχολία, μια αίσθηση έντονης μελαγχολίας:
Ιανουάριος 2019. Πλήθος Ελλήνων πολιτών, κάθε ηλικίας, διαδηλώνει στο Σύνταγμα, για την ΜΙΑ και ελληνική Μακεδονία. Επίσημα κυβερνητικά στελέχη τους αποκαλούν: «ακροδεξιούς … φασιστικά στοιχεία».
Λίγες μέρες αργότερα, στη Σύνοδο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Λευκωσία, ο Έλληνας πρωθυπουργός, σε ερώτηση του Γάλλου προέδρου για τις μαζικές διαδηλώσεις των Ελλήνων κατά της συμφωνίας των Πρεσπών, απαντά, ότι αυτοί ήταν κάποιοι «ακροδεξιοί ….λαϊκιστές».
Έλληνες, από όλες τις περιοχές της Ελλάδος, διαμαρτυρόμενοι για τις εθνικιστικές κορόνες των Σκοπιανών που συνεχώς προκαλούν με αναφορές στην γλώσσα και στην εθνότητα, καθώς και για την συμφωνία των Πρεσπών, ονοματίζονται από κυβερνητικά στελέχη ως «ακροδεξιοί …ταραχοποιοί».
Επιτέλους, ας δούμε με λίγο σοβαρότητα αυτά τα θέματα, γιατί προφανώς στην χώρα της φιλοσοφίας και της δημοκρατίας, το αυτονόητο, κατέστη οξύμωρο.
Πατριωτισμός, σημαίνει ότι κάποιος αγαπά και σέβεται την Πατρίδα του, παράλληλα αναγνωρίζει το δικαίωμα και στους άλλους να εκφράζουν την αγάπη τους για το δικό τους Έθνος και την δική τους Πατρίδα.
Ο όρος πατριωτισμός είναι συνώνυμος της φιλοπατρίας, δηλαδή της άρρητης αγάπη για τη γη του πατρός, την πατρική γη, είναι δε δηλωτικό του συναισθήματος που τρέφεις για την πατρίδα σου χωρίς καμιά αρνητική αξιολόγηση για τις πατρίδες των άλλων.
Ο πατριωτισμός εγκολπώνει την εννοιολογική δόμηση του Εθνισμού, ως μια πολιτική ιδεολογία και πρακτική νοοτροπία κατά την οποία, άτομα της ίδιας εθνότητας είναι ελεύθερα να συγκροτήσουν ένα δικό τους κράτος με βάση τη πολιτικής τους ταυτότητα, τη φυλή, τη θρησκεία και την κοινή τους καταγωγή. Ο πατριωτισμός εκφράζει την ελευθερία και την αγάπη να βιώνεις στο δικό σου χώρο τις αξίες και τα ιδανικά της φυλής σου.
Από την άλλη πλευρά τώρα, ο Εθνικισμός, είναι ταυτόσημος με τον σοβινισμό, δηλαδή την άκριτη και άλογη αφοσίωση κάποιου σε κάτι. Ο σοβινισμός, ως σημειολογική ερμηνεία, προέρχεται από τον Νικολά Σοβέν, έναν στρατιώτη του Ναπολέοντα Βοναπάρτη κατά τη διάρκεια τους χρόνους της Γαλλικής Αυτοκρατορίας, ο οποίος εκδήλωνε υπέρμετρη και τυφλή αφοσίωση στον αυτοκράτορα.
O Εθνικισμός / Σοβινισμός, ως ιδεολογία, επικεντρώνεται γύρω από την έννοια του Έθνους έχοντας ως βασική παραδοχή, την διχοτομική σκέψη ανάμεσα σε «κατώτερα» και «ανώτερα» έθνη, «κατώτερες» και «ανώτερες» φυλές, κυρίως δε στην καταδυνάστευση του κυριάρχου ΕΓΩ των ανθρώπων. Είναι η επιτομή της έννοιας “απανθρωπισμός”. Σε καμιά περίπτωση η έννοια αυτή δεν συνάδει με τον ΕΛΛΗΝΑ ή την ΕΛΛΗΝΙΔΑ, αφού ο ΕΛΛΗΝΑΣ ως κοινωνιολογική και ιστορική ανοδομή του όρου ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, πάντοτε «άνω θρώσκει» δηλαδή ενσωματώνει την ιδέα του ανθρωπισμού στον ΤΡΙΑΔΙΚΟ ΘΕΟ.
Οι Έλληνες, είναι μια περίπτωση έθνους, που γνώριζαν από την αρχαία εποχή τι σημαίνει εθνική συνείδηση, εθνική υπόσταση και εθνική αλληλεγγύη. Η προδρομική σκέψη του Ελληνικού έθνους είχε δημιουργηθεί στην Αθήνα, στην πόλη όπου αναπτύχθηκε το δημοκρατικό «συνειδέναι» των Ελλήνων. Δυστυχώς όμως η κατάρρευση της αθηναϊκής δημοκρατίας δεν είχε μόνο οδυνηρά αποτελέσματα για τον πολιτισμό του ελεύθερου ανθρώπου αλλά καθυστέρησε για αιώνες, την δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού εθνικού κράτους. Η εθνική ενοποίηση των Ελλήνων έγινε αργότερα από τον Μέγα Αλέξανδρο και κει όμως, προσέκρουσε στους εγωισμούς και στις μικρότητες κάποιων Ελλήνων.
Νέες προϋποθέσεις για το Ελληνικό εθνικό κράτος δημιουργούνται ξανά στην υστεροβυζαντινή περίοδο για να ανασταλούν εκ νέου οι σχετικές διεργασίες εξαιτίας της τουρκικής κατάκτησης. Έχει όμως πλέον θεμελιωθεί οριστικά η μορφή του σύγχρονου ελληνικού έθνους, καθώς η κοινή συνείδηση για το αρχαίο παρελθόν και η βούληση για κοινό μέλλον, ένα ελεύθερο μέλλον, ενοποιεί γρήγορα όλες τις ελληνικές κοινότητες. Ο ελληνισμός πλέον δεν είναι μια ιδέα αλλά μια πραγματικότητα, μια κοινότητα εμπειρίας, μια εμπειρία που τώρα πλέον την μοιράζονται όλοι οι Έλληνες, διότι αισθάνονται πως έχουν κοινό παρελθόν (κοινή Μνήμη), προσλαμβάνουν με παρόμοιο τρόπο το παρόν (κοινή Συνείδηση) και κυρίως θέλουν να διαμορφώσουν μαζί το μέλλον (κοινή Βούληση). Έτσι μπόρεσε ο Ελληνισμός να πάρει τα όπλα και μια χούφτα ανθρώπων να ξαναγεννήσει την Ελλάδα.
Μην ταυτίζουμε λοιπόν, ανιστόρητα, τον Έλληνα, με… «Εθνικισμούς» και «Σοβινισμούς», πράγματα που είναι ξένα προς την ιστορία μας. Η δική μας ιστορία διδάσκει και οφείλουμε να την αφουγκραστούμε με προσοχή και σύνεση. Η ενότητα από την διχόνοια απέχει σαν μια λεπτή κλωστή. Ας μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος γιατί πάντοτε οι Έλληνες έκρυβαν και κάποιον «εφιάλτη».
Πρέπει να έχουμε ενσυναίσθηση για καθετί που λέμε και κάμνουνε, γιατί για να μας συμβαίνουν όλα όσα μας συμβαίνουν πρέπει και μεις κάπου να κάναμε λάθος. Αυτό που θέλω να πω με άλλα λόγια είναι ότι και εμείς είμαστε υπεύθυνοι, σε ένα βαθμό, για ότι μας συμβαίνει τον τελευταίο καιρό αφού σε μεγάλο ή έστω και σε μικρό βαθμό, έχουμε βάλει και μεις το «χεράκι μας» για να φτάσουν τα πράγματα εδώ που φτάσανε.
Ας βλέπουμε το μέλλον για να διορθώσουμε το παρόν, με ενότητα, για το Έθνος μας και την φυλή μας. Χρόνος υπάρχει, αρκεί να βαδίζουμε με σταθερότητα, αποφασιστικότητα και όλοι μαζί, διότι ως Έλληνες, ξέρουμε να φυλάμε «Θερμοπύλες», καθότι :
«Μια φορά εβαπτίστημεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μία με το αίμα δια την ελευθερίαν της πατρίδος μας.»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ευάγγελος Π. Γαβρίλης
Υποστράτηγος ε.α
Παιδαγωγός (ΕΚΠΑ)
Σύμβουλος Εργασιακής Ψυχικής Υγείας
&
Επαγγελματικού Προσανατολισμού (MSc)
