Ποιες είναι οι προκλήσεις και τα στοιχήματα που η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ καλείται να αντιμετωπίσει και να κερδίσει.
*Του Συνταγματάρχη (ε.α.) Κωνσταντίνου Τσιάκαλου, Γενικού Διευθυντή και Προέδρου Δ.Ε. της MSETT Hellas
Η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, αποτελεί μια εγγυημένη λύση για μια συνεπή και αποτελεσματική διοίκηση για το χρονικό διάστημα που θα παραμείνει στο Υπουργείο. Από την άλλη πλευρά δεν περιμένουμε μόνο αυτό από τη συγκεκριμένη πολιτική ηγεσία. Ο λόγος είναι σαφής και απλός: Άνθρωποι κι επαγγελματίες όπως ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο Στρατηγός Αλκιβιάδης Στεφανής βάζουν από μόνοι τους τον πήχη ψηλά, ρεαλιστικά και δυναμικά.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας ούτε βρίσκονται ούτε βρέθηκαν ποτέ σε κρίση. Βρίσκονται όμως αντιμέτωπες μ’ ένα γεγονός που ισοδυναμεί με ένα πλήθος ζητημάτων που ενδέχεται να ζημιώσει σε βάθος χρόνου το Ελληνικό Κράτος: Έχουν μείνει πίσω από την εξέλιξη της κοινωνίας και αυτό έχει σαν συνέπεια να φαίνονται αντιπαραγωγικές, όντας εγκλωβισμένες μέσα σ’ ένα πλαίσιο γραφειοκρατίας και απομόνωσης.
Ενώ είναι αρκετά σαφές και ορατό από το σύνολο της Ελληνικής κοινωνίας πως οι ΕΔ αποτελούν έναν κατά συνθήκη πυλώνα σταθερότητας και προσφοράς, εντούτοις η ίδια η κοινωνία τις αντιμετωπίζει ως “ζημιά”. Και δεν αναφέρομαι σε κείνους που με ιδεοληπτικά και ιδεολογικά κριτήρια εσκεμμένα και δημόσια εκφράζουν αυτή την άποψη. Αναφέρομαι στο σύνολο γενικά της κοινωνίας που ενδόμυχα αλλά στερεοτυπικά απαξιώνει το ρόλο και την παρουσία τους.
Εξηγούμαι: Τα χρόνια που τα αγροτόπαιδα από τα χωριά τους υπηρετούσαν τη θητεία τους και αποδέχονταν τις ΕΔ ως στοιχείο που τους άνοιγε ορίζοντες και μάθαιναν “πράγματα” έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Έχει περάσει ακόμα κι ο χρόνος που οι κληρωτοί έκαναν φιλίες, κουμπαριές και επιχειρηματικές σχέσεις που τους ακολουθούσαν στην υπόλοιπη ζωή τους. Τα μόνιμα στελέχη έχουν πια να αντιμετωπίσουν στρατιώτες που έχουν άλλα χαρακτηριστικά (όχι κατ’ ανάγκη καλύτερα), που δεν μπορούν να διαχειριστούν εύκολα και που ενδεχομένως δεν έχουν τη δυνατότητα να επιβληθούν (γιατί αυτό απαιτούν οι κανονισμοί) με άνεση. Η επίθεση της τεχνολογίας στη σύγχρονη ζωή είναι καταλυτική. Η μειωμένη ασφάλεια, η έλλειψη ιδιωτικότητας, η παραπλάνηση μέσω των media κάθε μορφής, ο εθισμός στις συσκευές και τις υπηρεσίες έχουν διαμορφώσει πολίτες – στρατιώτες που είναι πολύ μακριά από τα παιδιά της αλάνας και της μπάλας στο σχολείο με τα πλαστικά μπουκαλάκια.
Το οικοδόμημα των Ελληνικών ΕΔ είναι μεν παλιό αλλά στέρεο. Επιβάλλεται όμως ένα lifting με ευρείας ακτίνας και βαθιάς τομής πρακτικές. Ένα Δόγμα Πολέμου που επιβάλλει τη συντήρηση ενός εξαιρετικά μεγάλου αριθμού μονίμων στελεχών για την αντιμετώπιση απειλών από την Τουρκία, το οποίο έχει αναθεωρηθεί πολλές φορές αλλά πάντα στην ίδια βάση, φαίνεται σήμερα να χρειάζεται συστηματική διαφοροποίηση. Το πως και το τι θα το κάνουν αυτοί που οφείλουν να τα κάνουν
. Μια τέτοια διαφοροποίηση όμως θα έχει κι άλλες θετικές συνέπειες: Τη μείωση της απίστευτης γραφειοκρατίας, άρα την αποδέσμευση προσωπικού για Μονάδες πρώτης γραμμής. Δε νοείται στη σημερινή εποχή να υπάρχει τόσο μεγάλη παραγωγή εγγράφων σε καθημερινή βάση, όπως δε νοείται να υφίστανται τόσες υπηρεσίες ανά Κλάδο που τελικά κάνουν την ίδια δουλειά. Μιλάμε για Υβριδικό πόλεμο αλλά δεν έχουμε ιδέα τι είναι αυτό στην πράξη, κάνουμε διαλέξεις για το Comprehensive Approach αλλά δεν λειτουργούμε καν διακλαδικά σε επίπεδο συστηματικής καθημερινής εργασίας. Δεν είναι κριτική αυτό και μομφή έναντι κανενός, είναι μια πραγματικότητα που όλοι οι σχετικοί γνωρίζουν.
Γιατί δεν αλλάζουμε; Γιατί απλά δε μπορούμε να υποστηρίξουμε άλλο μοντέλο. Δε διαθέτουμε πόρους και μέσα γι΄αυτό αν και έχουμε τους ανθρώπους που δύνανται να κάνουν ότι απαιτείται γι’ αυτό. Για παράδειγμα, έχουμε τη δυνατότητα ν’ αναπτύξουμε εσωτερικά με προσωπικό των ΕΔ νέο μοντέλο επιστράτευσης και να γίνονται όλα απλά και άμεσα, αλλά τι γίνεται με τις δορυφορικές επικοινωνίες και της υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας; Υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό που μπορεί ν’ αναπτύξει τεχνολογικές σύγχρονες λύσεις (drones, συσκευές κρυπτογράφησης, νευρωνικά δίκτυα επικοινωνιών, συστήματα παρακολούθησης, κλπ.) αλλά ποιος θα τα κατασκευάσει και με τι κόστος;
Κατά συνέπεια, ένα μεγάλο στοίχημα είναι η εγγχώρια αμυντική βιομηχανία, η οποία όμως οφείλει ν’ αλλάξει ρότα, να γίνει πραγματικά εξωστρεφής για να μπορέσει και ανταγωνιστική να γίνει αλλά και να πρσφέρει λύσεις στις δικέςμας ΕΔ. Ακόμα περισσότερο, επιβάλλεται να γίνουν δημόσιες επενδύσεις, να παραχθεί πλούτος και προς όφελος του Κράτους, όχι ανταγωνιστικά με την ιδιωτική οικονομία αλλά συνεργατικά και διάφανα. Η πρωτοβουλία της έκθεσης DEFEA κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αρκεί η επένδυση των ιδιωτών, οφείλει και το Κράτος να συμμετέχει.
Να πάμε και σε άλλα ζητήματα όπως το προσωπικό και το κόστος του: Μπορούμε, αν θέλουμε, μέσα σε ελάχιστο χρόνο να κάνουμε πολλά, να μειώσουμε δραματικά το κόστος λειτουργίας και συντήρησης αλλά και να έχουμε πολύ καλύτερες υπηρεσίες. Υπάρχουν πηγές ανθρώπινου δυναμικού που είναι πλήρως ανεκμετάλλευτες, κυρίως από την ιδεοληπτική αντιμετώπιση από μέρους της κοινωνίας. Υπάρχουν χιλιάδες αποστράτων στελεχών που διαθέτουν σημαντική αξία, με ηλικίες από 50 ετών μέχρι 60 οι οποίοι δεν ξέρουν πως να περάσουν τη μέρα τους. Αν αυτοί οι άνθρωποι αξιοποιούνταν, με λίγα σχετικά χρήματα, σε 4ωρη καθημερινή βάση, εκπαιδεύοντας για παράδειγμα εφέδρους ή κάνοντας διαχειριστική εργασία, πόσα στελέχη θα απελευθερώνονταν από περιττά καθήκοντα; Το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο είναι τουλάχιστον αστείο, απαγορεύοντας ουσιαστικά την εργασία σε αποστράτους, “τιμωρώντας” τους με κόψιμο της σύνταξης αν εργαστούν.
Υπάρχουν κι άλλα σχετικά με το προσωπικό: Η θητεία οφείλει ν’ αυξηθεί σε χρόνο, σε ποιότητα και σε μετρήσιμη προσφορά. Δε γίνεται να περιμένουμε από τον πολίτη να γίνει στρατιώτης με τον τρόπο που αυτή τη στιγμή υπηρετούν οι κληρωτοί, και στην πατρίδα μας επιβάλλεται ο πολίτης να είναι και στρατιώτης, εκεί μαθαίνει την πειθαρχία που απαιτεί και η κοινωνία, αυτή δε μπορεί παρά να είναι ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ. Από την άλλη πλευρά γιατί ενώ οι γυναίκες απολαμβάνουν πλέον απολύτως ίσα δικαιώματα με τους άνδρες να μην υπηρετούν κι αυτές το Κράτος; Κάποιοι αυτό θα το έλεγαν και ρατσιστικό, αλλά η πραγματικότητα είναι πως οι εποχές άλλαξαν και οι γυναίκες έχουν αποδείξει στην πράξη πως αξίζουν το ίδιο με τους άνδρες, συνεπώς γιατί να μην υπηρετούν και αυτές, ακόμα και σε μάχιμες υπηρεσίες; Χώρια που μια τέτοια εξέλιξη θα έχει άμεσες συνέπειες στην κοινωνική συνοχή.
Εφεδρεία και Εθνοφυλακή: Αν δεν αλλάξει το Δόγμα Πολέμου, το σύστημα επιστράτευσης και το σύστημα εκπαίδευσης μάλλον ότι και να γίνει θα είναι μισή δουλειά. Γιατί ναι μεν και τα δύο είναι σημαντικοί φορείς ισχύος αλλά και πάλι είναι θέμα συγχρονισμού με την κοινωνική εξέλιξη και το μοντέλο λειτουργίας των ΕΔ. Η ιδιωτική πρωτοβουλία που αναπτύσσουν διάφορες ενώσεις εφέδρων αλλά και η συστηματική χρησιμοποίηση των Εθνοφυλάκων στις δραστηριότητες των ΕΔ δε φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα κυρίως γιατί δεν εντάσσονται σε έναν γενικότερο, σαφή και στοχευμένο σχεδιασμό. Και οι δύο αν συνδυαστούν με ένα νέο μοντέλο δομής και διοίκησης θα είναι σαφώς η λεπτομέρεια που θα κάνει τη διαφορά. Η λύση των part times στρατιωτικών που παίζει σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ, μπορεί να εφαρμοστεί κι εδώ και σε συνδυασμό με την συμπληρωματική εργασία των αποστράτων θα έχει εξαιρετικά αποτελέσματα ενδεχομένως.
Κι όλα τα παραπάνω είναι υπό το πρίσμα της μείωσης του κόστους λειτουργίας και συντήρησης των ΕΔ, δηλαδή λιγότερο κόστος στην τσέπη του πολίτη και λιγότερο άγχος για τα στελέχη των ΕΔ που δε θα τους “λείψει” το να έχουν από κάμποσα καθήκοντα ο καθένας.
Αυτό το κείμενο δεν έχει πρόθεση να υποδείξει σε κανέναν τη δουλειά του, δεν έχει πρόθεση να “βγάλει” λαγούς και βέβαια γράφεται με τον προσήκοντα σεβασμό προς τη νέα πολιτική ηγεσία. Κακά τα ψέμματα όμως: Για να φτιάξεις ομελέτα πρέπει να σπάσεις αυγά. Όποιος μπορεί και θέλει ας το κάνει, υπάρχουν οι “βολεμένοι” που θ’ αντιδράσουν σθεναρά αλλά και οι πατριώτες που θα υποστηρίξουν κάθε καλή προσπάθεια.
