Σαν σήμερα, στις 16 Σεπτεμβριου 1669, λήγει η πολιορκία του Ηρακλείου Κρήτης που κράτησε 21 χρόνια!
Γράφει ο Ηλίας Αναγνωστάκης
Αν η Αμμόχωστος ήταν από τις πιο αιματηρές, αυτή του Ηρακλείου (1648-1669) εκτός από απίστευτα αιματηρή, ήταν και η πιο μακρόχρονη πολιορκία όλων των εποχών.
Αποφασισμένη η Οθωμανική Αυτοκρατορία να εξαλείψει κάθε Χριστιανική βάση στην Ανατολική Μεσόγειο, αποφάσισε να κατακτήσει και την Κρήτη, που έστεκε προκλητικά μέσα την Τουρκική επικράτεια, Οι Βενετοί ήταν ενήμεροι για τις προθέσεις των Τούρκων, η Γαληνοτάτη όμως δεν ήταν η δύναμη των προηγουμένων αιώνων, είχε πολλά οικονομικά προβλήματα, αλλά επέλεξε να αμυνθεί “με κάθε κόστος”.
Οι Βενετικές δυνάμεις στο νησί ήταν 4.000 άνδρες (Ιταλοί, Δαλματοί και Γερμανοί κατά βάσιν) καθώς και 14.000 Έλληνες πολιτοφύλακες (Cernide) ελλιπώς εξοπλισμένοι όμως.
Ενώ ο Βενετός Βάιλος στη Κων/πολη Τζιοβάννε Σοράνζο δεχόταν τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις του Μεγάλου Βεζύρη, στόλος 450 σκαφών με 50.000 άνδρες (7.000 Γενίτσαροι) είχε ήδη αποπλεύσει από τον Κεράτιο και βρισκόταν καθοδόν για τα Χανιά, οπού αποβιβάστηκε στις 23 Ιουνιου 1645. Μετά από σκληρή πολιορκία, και αφού βομβαρδίστηκαν ανηλεώς, τα Χανιά παραδοθήκαν (22 Αυγουστου) αφού η φρουρά είχε χάσει 1.200 άνδρες και οι Τούρκοι πάνω από 7.000.
Σύντομα ακολούθησαν το Ρέθυμνο (1646) και η Σητεία (1651), με τρομερές απώλειες εκατέρωθεν, ενώ οι Οθωμανοί υπέφεραν ιδιαίτερα από τον ανταρτοπόλεμο των Κρητικών. Οι ροές όμως ενισχύσεων ( 40.000 άνδρες υπό τον Ντελη-Χουσειν Πασά, καθώς και 30.000 από Οθωμανικές φρουρές της Βαλκανικής) ήταν αδιάλειπτες, και οι Τούρκοι προχωρούσαν συνεχώς φτάνοντας έξω από το Ηράκλειο.
Φυσικά, η Βενετιά δεν έμεινε άπραγη, και έστελνε συνεχώς ενισχύσεις με διαδοχικά κύματα ξένων μισθοφόρων καθώς και στρατευμάτων από διάφορους Ευρωπαίους ηγεμόνες, οι οποίοι είχαν πάρει πολύ ζεστά το θέμα της Κρήτης, αφού το Σταυροφορικό πνεύμα, συνέχιζε να επιζεί στην Ευρώπη του 17ου αιώνα (8.000 Ιταλοί, Επτανήσιοι και Αιγαιοπελαγιτες, 2.000 Αυστριακοί, 4.000 Γερμανοί από τον Πρίγκηπα του Αννόβερου, 200 από τον Μαγιστρο των Τευτόνων, 2.500 Βαυαροί και μεμονωμένοι Ισπανοί, Πορτογάλοι, Αγγλοι και Σουηδοί (!) αριστοκράτες, που ήθελαν “να τσακίσουν τα κόκαλα των απίστων Τούρκων”.
Εντύπωση δε, προκαλεί η μαζική ροή ενισχύσεων από την Γαλλία παρά τις καλές σχέσεις που είχε πατροπαράδοτα με τους Οθωμανούς (5.827 άνδρες, υπό τον Δούκα του Navaille, τους Στρατάρχες Colbert και Bresse, και τον Δούκα του Beaufort, (o άνθρωπος με το “σιδηρούν προσωπείο” καθώς και 40 πλοία με 4.670 ναύτες και 840 πυροβόλα, καθώς και ένα πλωτό νοσοκομείο).
Όλοι αυτοί, ενεπλάκησαν στην απόλυτη σύρραξη, τον “Κρητικο Πόλεμο” όπου εκτός από λουτρό αίματος, ήταν και πεδίο εφαρμογής όλων σχεδόν των συγχρόνων όπλων της εποχής ( χαρακώματα, καπνογόνα, πρώιμες χειροβομβίδες (Grenades), τηλεσκοπικά πυροβόλα, ελεύθεροι σκοπευτές (!), όλμοι των 18″, μπομπάρδες γιγαντιαίων διαστάσεων καθώς και δηλητηριώδη αέρια, που όλα αυτά, συνδυαζόταν με την χρήση αρκεβουζιων, μουσκέτων, δορυδρεπάνων, βαλλιστρών, ξιφών, γιαταγανιών, σε ένα απίστευτο όργιο αίματος (Μόνο ο Γαλλικός στόλος έριξε σε 3 μέρες 11.000 βλήματα κατά των Τούρκων, ενώ οι Τούρκοι έριξαν πάνω από 800.000 στο Ηράκλειο μόνο, κατά την διάρκεια 5 μηνών.
Οι Γάλλοι απέδωσαν εκπληκτικά, όντας το καλύτερο πεζικό της εποχής, προκαλώντας τρομακτικές απώλειες στους Οθωμανούς, ενώ οι Γερμανοί απέδωσαν ανάλογα. Οι Γενίτσαροι δε, είχαν την τελευταία αναλαμπή τους πριν από την καθίζηση του 18ου αιώνα, αλλά λόγω του γιγαντιαίου ρυθμού των Τουρκικών αναπληρώσεων, κάθε προσπάθεια ήταν καταδικασμένη.
Το 1666 ανακλήθηκε στην Κων/πολη ο Ντελη -Χουσεΐν Πασας όπου αποκεφαλίστηκε λόγω της αποτελμάτωσης της πολιορκίας, και αφίχθηκε με 60.000 άνδρες ο “Φαζλη” Μεχμέτ Κιοπρουλη Πασάς, ένας εξισλαμισμένος Αλβανός. Το Ηράκλειο τελικά παραδόθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1669, μια πόλη-ερείπιο.
Το κόστος του πολέμου – Απώλειες
Το κόστος του πολέμου ήταν απίστευτο και για τους δυο αντιπάλους. Η Βενετία χρεοκόπησε, αφού ξόδεψε 126.000.000 δουκάτα, ενώ οι ανθρώπινες απώλειες ήταν απίστευτες (100.000 Βενετοί μισθοφόροι και Έλληνες πολιτοφύλακες και κωπήλατες νεκροί, 20.000 Δυτικοί (Γάλλοι, Γερμανοί, Αυστριακοί κατά βάσιν), ενώ ο Ελληνικός άμαχος πληθυσμός στη κυριολεξία αποδεκατίστηκε (Από 290.000 το 1645, έπεσε στις 133.820 το 1669, με τουλάχιστον 50.000 εξισλαμισθέντες).
Αν των Βενετών και των Συμμάχων τους οι απώλειες ήταν βαρύτατες, των Τούρκων ήταν εξωπραγματικές. Διενήργησαν 60 εφόδους πολύ μεγάλης κλίμακας, αντιμετώπισαν 80 εξόδους, έριξαν 1.700.000 βλήματα, και έχασαν 131.878 τακτικούς στρατιώτες (13.678 Γενίτσαροι) και πάνω από 80.000 άτακτους, 66 μπέηδες, 16 πασάδες και τρομακτικές ποσότητες υλικού.
Ο Κρητικός Πόλεμος ήταν ένα έπος για όλους, αλλά από πλευρά αριθμού εμπλεκομένων, και ανθρώπινες απώλειες, κάνει την φοβερή “Μάχη της Κρήτης” (1941) να μοιάζει απλά… μια μάχη.
