Πολιτική Προστασία: Τα πειράματα και οι αποφάσεις εν θερμώ

Τι είναι η Πολιτική Προστασία, πως πρέπει να σχεδιαστεί, ποιά χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ο φορέας που θα την αναλάβει. Ποιός ο ειδικός ρόλος των ΕΔ και η προχειρότητα του νέου φορέα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση.

 

*Του Συνταγματάρχη (ε.α.) Κωνσταντίνο Τσιάκαλο, Πρόεδρο και Γενικό Διευθυντή της MSETT Hellas

Η πολιτική προστασία είναι ένα από τα πλέον κρίσιμα ζητήματα τα οποία ένα κράτος οφείλει να διαχειριστεί. Άλλωστε, μια από τις βασικές αιτίες για την ύπαρξη ενός κράτους είναι ακριβώς αυτή: Η δυνατότητα μέσα από μια κεντρική και οργανωμένη δομή να προστατεύεται ο πολίτης.

Ας ξεκινήσουμε μ’ έναν ορισμό, του τί είναι η πολιτική προστασία.

Ορισμός: Πολιτική Προστασία είναι το σύνολο των διαδικασιών, ενεργειών και μέτρων που λαμβάνει μια οργανωμένη πολιτεία για την πρόληψη, αποφυγή, διαχείριση και θεραπεία των συνεπειών που μπορεί να έχουν στη ζωή και την περιουσία των πολιτών οι φυσικές καταστροφές και οι έκτακτες καταστάσεις (πόλεμος, επιδημίες, κρίσεις, κλπ.).

Με βάση τον παραπάνω ορισμό καθίσταται σαφές πως οι άξονες στους οποίους βασίζεται η Πολιτική Προστασία είναι οι εξής δύο: Ο σχεδιασμός και η εκπαίδευση τόσο εκείνων που θα προσφέρουν υπηρεσίες όσο και των ίδίων των πολιτών.

Για το μεν σχεδιασμό τα βήματα τα οποία οφείλει να ακολουθήσει ο φορέας που θα αναλάβει την Πολιτική Προστασία είναι τα ακόλουθα:

  • Ανάλυση των απαιτήσεων της Πολιτικής Προστασίας, όπως αυτές προκύπτουν από τις φυσικές συνθήκες (σεισμογενείς περιοχές, ευάλλωτες σε φυσικά φαινόμενα, κλπ.) καθώς και η εκτίμηση κινδύνου για κάθε περίπτωση.
  • Μελέτη της διαθεσιμότητας των πόρων, σε ανθρώπινο δυναμικό, σε υλικά και σε μέσα, καθώς και των οικονομικών δυνατοτήτων της κεντρικής διοίκησης να υποστηρίξει το σχεδιασμό σε βάθος χρόνου.
  • Εκπόνηση κύριου σχεδίου και επιμέρους σχεδίων ανάλογα με το είδος της φυσικής ή άλλης καταστροφής, της γεωγραφικής περιοχής, της πληυθυσμιακής σύνθεσης και της διαχείρισης των πόρων.
  • Δοκιμή των σχεδίων και βελτιστοποίησή τους με χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων και επιστημονικών συμβουλών.
  • Ενημέρωση και ανάλυση των ενεργειών των εμπλεκομένων στο σχεδιασμό με λεπτομερή καταγραφή των ενεργειών τους (Detailed Deployment Plans) έτσι ώστε να γνωρίζουν όλοι τόσο το χρονικό πλαίσιο των ενεργειών όσο και την ακριβή περιγραφή των ενεργειών που οφείλουν να κάνουν.
  • Εκπόνηση μνημονίων ενεργειών και διαδικασιών για κάθε επιμέρους φορέα που συμμετέχει στο σχεδιασμό και έλεγχος τήρησης αυτών.

Για την εκπαίδευση των εμπλεκομένων φορέων, ατόμων, υπηρεσιών και πολιτών απαιτείται η ανάληψη πρωτοβουλιών για τη διαρκή υλοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε τρία επίπεδα:

  • Θεωρητική εκπαίδευση με βάση το σχεδιασμό αλλά και τις ιδιαιτερότητες του εκπαιδευόμενου κοινού, όπως σχολεία, γραφεία, υπερήλικες, στρατιωτικές μονάδες, εθελοντικές ομάδες, υπηρεσίες ασφαλείας, υγειονομικές υπηρεσίες, τοπικές αρχές, κλπ.
  • Πρακτική (Live Simulation) εκπαίδευση με ασκήσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα, ανάλογα με τη συχνότητα που αναμένεται κάθε κίνδυνος, την εποχή αλλά και τις πιθανές ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού που μπορεί να πλήξει.
  • Βιωματική εκπαίδευση (Virtual Simulation) με προεπιλεγμένα σενάρια και τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας τόσο για τους εμπλεκόμενους φορείς όσο και για τους πολίτες, σε χρόνο και χώρο που εκείνοι θα επιλέγουν και σε περιβάλλοντα εικονικής πραγματικότητας τα οποία μπορούν να είναι ακόμα και εμπορικά παίγνια υψηλών γραφικών και τεχνητής νοημοσύνης.

Με βάση την περιληπτική αυτή ανάλυση των κυρίων αξόνων της Πολιτικής Προστασίας προκύπτει και η ανάλυση του προφίλ του φορέα ο οποίος θα φέρει την ευθύνη για το σχεδιασμό, το συντονισμό και την υλοποίησή της.

Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του φορέα οφείλουν να είναι:

  • Να υφίσταται σαφής και διακριτή επιχειρησιακή δομή έτσι ώστε να συντονίζει φορείς, οργανισμούς και υπηρεσίες αποτελεσματικά, άμεσα και να ενεργεί ανεξάρτητα και αυτόνομα για την επίτευξη των επιχειρησιακών σκοπών και στόχων αναφορικά με την προστασία των πολιτών από τις συνέπειες των εκτάκτων καταστάσεων.
  • Η δυνατότητα και η επάνδρωσή του με προσωπικό που να μπορεί να σχεδιάζει, να δοκιμάζει σχέδια, να ενημερώνει τους πολίτες, να εκπονεί και να υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα και ασκήσεις Πολιτικής Προστασίας με βάση το σχεδιασμό και να αξιολογεί την αντίδραση των φορέων προκειμένου να προσφέρουν αποτελεσματικές υπηρεσίες στους πολίτες.
  • Να είναι σε θέση να αξιοποιεί και να βελτιστοποιεί τις δυνατότητες που προκύπτουν από την πολιτικοστρατιωτική συνεργασία (Civil Military Cooperation, CIMIC) προκειμένου να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τις οργανωμένες δομές των στρατιωτικών υπηρεσιών στην αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων και να χρησιμοποιεί προς όφελος των πολιτών τα υλικά, τα μέσα και των εξοπλισμών των Ενόπλων Δυνάμεων (οχήματα, ιπτάμενα μέσα, κλπ.).

Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, ο ρόλος ενός φορέα που θα έχει την ευθύνη της πολιτικής προστασίας, είναι εξαιρετικά πρακτικός και διόλου θεωρητικός. Από πλευράς επιστημονικής υποστήριξης και υποβοήθησης του έργου ενός τέτοιου φορέα, δεν είναι αναγκαία η συνεχής παράλληλη λειτουργία συμβουλευτικών υπηρεσιών και ειδικά από ακαδημαϊκούς φορείς. Αντίθετα η συμμετοχή σε διεθνείς ασκήσεις Πολιτικής Προστασίας και η αδιάκοπη προσπάθεια ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών από έμπειρα στελέχη και επιστημονικά επαρκή πρόσωπα στα θέματα της δικής τους αντίδρασης είναι υψηλής προτεραιότητας και μεγάλης αξίας.

Η προχειρότητα του νέου φορέα της κυβέρνησης

Η πρόσφατη κυβερνητική αλλαγή σχετικά με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, η δημιουργία νέου φορέα και κυρίως η δομή και σύνθεση αυτού καταδεικνύουν την προχειρότητα στη λήψη αποφάσεων αλλά και την πλήρη άγνοια της έννοιας της Πολιτικής Προστασίας.

Η επιστημονική συνδρομή είναι απαραίτητη αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι εκείνη που μπορεί, έστω και συμβουλευτικά, να διαμορφώνει το περιβάλλον της Πολιτικής Προστασίας. Επίσης η δομική σύνθεση του νέου φορέα είναι σαφώς δυσκίνητη και χωρίς επιχειρησιακή κατεύθυνση. Όποιος κι αν είναι ο προϊστάμενος μιας τέτοιας υπηρεσίας θα χαθεί στα γρανάζια της γραφειοκρατικής λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού.

Η χωρίς ουσιαστική μελέτη και η επικοινωνιακού τύπου απόφαση της κυβέρνησης για τη δημιουργία ενός τέτοιου φορέα μπορεί να βλάψει σοβαρά τους πολίτες σε μια περίπτωση έκτακτης ανάγκης καθότι δεν βασίζεται σε επιχειρησιακές αρχές αλλά σε θεωρητικές χρήσεις πόρων και μέσων.

Ο ρόλος των Ένοπλων Δυνάμεων

Η εδώ και χρόνια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τη δημιουργία στις Ένοπλες Δυνάμεις ειδικής διακλαδικής δύναμης πολιτικοστρατιωτιικής συνεργασίας (CIMIC) μπήκε πάλι στο ντουλάπι. Η ενεργοποίηση αποστράτων στελεχών σε μια τέτοια υπηρεσία, με στελέχωση από επαγγελματίες οπλίτες και εθελοντές, θα έδινε πολλά πλεονεκτήματα και θα είχε σημαντικά επιχειρησιακά αποτελέσματα.

Συμπληρωματικά, η παντελής έλλειψη συμμετοχής σε διεθνείς ασκήσεις πολιτικής προστασίας, θα μπορούσε να καλυφθεί άμεσα και μάλιστα με τις όμορες ή κοντινές χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν ομοειδείς κινδύνους από φυσικές καταστροφές. Στο παρελθόν, τέτοιου είδους ασκήσεις, υπήρξαν εξαιρετικά χρήσιμες και έδωσαν πολλά στοιχεία στη ΓΓΠΑ καθώς και επιχειρησιακή επαγρύπνυση, στοιχείο αναγκαίο για τη λειτουργία της.

Θα αναφερθούμε και στις ασκήσεις προσομοίωσης (Computer Assisted Exercises), South East Europe Simulation (SEESIM) οι οποίες γίνονταν κάθε δύο χρόνια από το 2002 έως και το 2012, οι οποίες έδωσαν πολλά και χρήσιμα δεδομένα τόσο στη ΓΓΠΑ όσο και στις Ένοπλες Δυνάμεις για τον τρόπο που μπορούν να προσφέρουν αποτελεσματική Πολιτική Προστασία.

Σε έναν τόπο που έχει τόσες πολλές φορές χτυπηθεί τόσο από φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημύρες, κλπ.) αλλά και από καταστροφές που οφείλονται στη νοοτροπία των πολιτών του, η προχειρότητα και η άγνοια μπορούν να δημιουργήσουν κι άλλα θύματα. Αντίθετα, η μελέτη, ο σχεδιασμός και η εκπαίδευση μπορούν να σώσουν ζωές. Δεν έχουμε καμία διάθεση να δώσουμε δραματικό τόνο στο άρθρο αυτό και να επικαλεστούμε νεκρούς και κατεστραμένες περιουσίες, η αποτελεσματική λειτουργία ενός κεντρικού κρατικού μηχανισμού οφείλεται από το κράτος στον πολίτη.

 

*Ο Συνταγματάρχης (ε.α.)  Κωνσταντίνος Τσιάκαλος έχει συμμετάσχει σε ένα μεγάλο αριθμό εθνικών και διεθνών ασκήσεων Πολιτικής Προστασίας, ενώ έχει διατελέσει τεχνικός σύμβουλος σε κράτη του εξωτερικού για θέματα διαχείρισης κρίσεων μετά από φυσικές καταστροφές και έκτακτες ανάγκες, ως επιχειρησιακός ερευνητής.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ