Πώς προέκυψε η ονομασία Πάσχα, πότε και πώς καθορίστηκε ο εορτασμός;

Το χριστιανικό Πάσχα είναι η μεγαλύτερη εορτή της Ορθοδοξίας. Πώς προέκυψε η ονομασία Πάσχα, πότε και πώς καθορίστηκε ο εορτασμός;

 
 
 
Το Πάσχα, εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου μη συμπεριλαμβανομένης, κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο στην Ορθόδοξη εκκλησία και κατά το Γρηγοριανό στην Ρωμαιοκαθολική. Εορτάζεται η ανάσταση του Ιησού Χριστού, η οποία  έγινε το 33 μ.Χ.

Πώς προέκυψε η ονομασία “Πάσχα”;

Για εμάς τους Χριστιανούς η λέξη «Πάσχα» σημαίνει, το πέρασμα του Χριστού από τον θάνατο στη ζωή. Λέγεται και αλλιώς «Λαμπρή», ονομασία που προήλθε από τους αναστάσιμους κανόνες της εκκλησίας, οι οποίοι ονομάζουν «Λαμπροφόρο» την ημέρα του Πάσχα και συνιστούν στους πιστούς «Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν λαοί».
Το Πάσχα, στον Ιουδαϊσμό καθιερώθηκε ως ανάμνηση της Εξόδου, που ελευθέρωσε τους Εβραίους από την αιγυπτιακή δουλεία. Μεταγενέστερα υιοθετήθηκε ως εορτασμός από τους Χριστιανούς αναφορικά με τον θυσιαστικό θάνατο και την ανάσταση του Ιησού Χριστού.
Το γεγονός της απελευθέρωσης αυτής συνέβη με μια σειρά θεϊκών προνοιακών παρεμβάσεων, από τις οποίες η σημαντικότερη εκδηλώνεται τη νύχτα κατά την οποία θα εξολοθρεύονταν τα πρωτότοκα των ανθρώπων και των ζώων των Αιγυπτίων, ενώ τα σπίτια των Εβραίων θα προστατεύονταν αφού οι πόρτες τους είχαν σημαδευτεί με το αίμα του αρνιού που είχαν θυσιάσει.
O όρος Πάσχα προέρχεται από το αραμαϊκό πασ’ά και το εβραϊκό πέσαχ. Κάποιοι μελετητές έχουν προτείνει ως προέλευση του εβραϊκού όρου ξένη ετυμολογία, όπως η ασσυριακή πασαχού (πραύνω) ή η αιγυπτιακή πασ’ (ανάμνηση) ή πεσάχ (πλήγμα).
Κάποιοι ερευνητές ανιχνεύουν τις αρχές των εορταστικών εκδηλώσεων του πάσχα σε χαναανιτικές γιορτές που σχετίζονται με την συγκομιδή κριθαριού την άνοιξη.
Άλλοι μελετητές πάλι, θεωρούν ότι η ρίζα του Πάσχα βρίσκεται σε γιορτές και ιεροτελεστίες της άνοιξης της προ-ισραηλιτικής εποχής με την έννοια των ποιμένων που υποβάλλουν αίτημα στο θεό για την προστασία του κοπαδιού τους.
Ωστόσο, καμία από αυτές τις υποθέσεις δε θεωρείται επαρκώς τεκμηριωμένη.
Πάντως, η Βίβλος συσχετίζει το πέσαχ με το ρήμα πασάχ πού σημαίνει είτε χωλαίνω, είτε εκτελώ τελετουργικό χορό γύρω από τη θυσία (Γ’ Βασ. 18:21,26), είτε, μεταφορικά, «ξεφεύγω», «προσπερνώ», «απαλλάσσω».
Το Πάσχα, είναι η προσπέραση του αγγέλου του Θεού πάνω από τα σπίτια των Ισραηλιτών, ενώ έπληττε με θάνατο τα πρωτότοκα αγόρια των σπιτιών των Αιγυπτίων.
Σύμφωνα δε με τις Εβραϊκές Γραφές, το Πάσχα αποτελούσε ανάμνηση της εξόδου από την δουλεία της Αιγύπτου υπό την ηγεσία του Μωυσή μέσω θεϊκής παρέμβασης. Το Πάσχα αποτελούσε οικογενειακή εορτή. Εορταζόταν νύχτα, στην πανσέληνο της εαρινής ισημερίας, την 14η του μήνα Αβίβ (που ονομάστηκε Νισάν μετά την Βαβυλωνιακή εξορία) με προσφορά στο νεαρού ζώου, χρονιάρικου, για να ευλογηθεί από το Θεό όλο το κοπάδι. Το σφάγιο ήταν αρνί ή κατσίκι, αρσενικό και αρτιμελές (Εξ. 12:3-6), δεν έπρεπε να σπάσει κανένα κόκαλο του (Έξ. 12:46, Αρ. 9:12) ενώ το αίμα του ως ένδειξη προστασίας, το έβαζαν στην είσοδο κάθε σπιτιού (Εξ. 12:7,22). Οι μετέχοντες στο δείπνο ήταν ντυμένοι, έτοιμοι για ταξίδι (Έξ. 12:8-11).
Αυτά τα στοιχεία νομαδικής, οικογενειακής ζωής μας δείχνουν μια πολύ παλαιότερη προέλευση του Πάσχα, που θα μπορούσε να είναι η θυσία που ζήτησαν οι Ισραηλίτες από τον Φαραώ να πάνε να γιορτάσουν στην έρημο (Έξ. 3:18, 5:1 εξ). Παρ’ όλα αυτά όμως, η έξοδος από την Αίγυπτο έδωσε στο Πάσχα την οριστική του σημασία.

Πώς καθορίστηκε ο εορτασμός του Πάσχα;

Σύμφωνα με απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, που συνήλθε το 325 μ.Χ. στη Νίκαια της Βιθυνίας, ως σταθερή βάση για τον υπολογισμό της ημέρας του εορτασμού του Πάσχα ορίστηκε η εαρινή ισημερία και καθορίστηκε ότι το Πάσχα θα γιορτάζεται πάντοτε την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου). Τον καθορισμό αυτό τον δέχτηκαν όλοι οι χριστιανοί.
Όμως, ο κοινός αυτός εορτασμός σταμάτησε, όταν εφαρμόστηκε το 1582 με πρωτοβουλία του Πάπα Γρηγορίου ΙΓ’, το νέο ημερολόγιο, το Γρηγοριανό το οποίο αντικατέστησε το Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε έως τότε. Το νέο ημερολόγιο το αποδέχθηκαν αμέσως οι καθολικοί χριστιανοί, ενώ στις αρχές του 18ου αιώνα το αποδέχθηκαν και οι διαμαρτυρόμενοι.
Αντίθετα, οι ορθόδοξες Εκκλησίες τήρησαν αρχικά αρνητική στάση και στη συνέχεια διαφοροποιήθηκαν. Το ελληνικό κράτος προσχώρησε στο νέο ημερολόγιο το 1923. Το επόμενο έτος και η Εκκλησία της Ελλάδας, μετά από συνεννόηση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δέχτηκε το νέο ημερολόγιο για τον υπολογισμό των ακίνητων εορτών, διατήρησε όμως αμετάβλητο τον καθορισμό της εορτής του Πάσχα και τον τρόπο υπολογισμού των κινητών εορτών.
Είναι πάντως γεγονός ότι οι καθολικοί της Ελλάδας, κατά παρέκκλιση, συνεορτάζουν το Πάσχα με τους ορθοδόξους χριστιανούς. Οι υπόλοιποι καθολικοί χριστιανοί γιορτάζουν το Πάσχα νωρίτερα από τους ορθοδόξους.
Ευχής έργο θα ήταν οι δύο Εκκλησίες του Χριστού να προχωρήσουν σε συνένωση, ώστε να δημιουργηθεί μία ενιαία Εκκλησία. Ως πρώτο βήμα καλής θέλησης και από τις δύο πλευρές θα μπορούσε να είναι ο κοινός εορτασμός του Πάσχα την ίδια ημερομηνία απ’ όλους τους χριστιανικούς λαούς του κόσμου.
Πηγές :
dogma.gr
archive.patris.gr